نیاز به وسیله نقلیه، بودجه، سن، ترافیک و قیمت بنزین نمی‌شناسد و دربسیاری از موارد افراد مجبور می‌شوند به‌جای خرید خودرو نو، به‌دنبال نمونههای دست دوم بگردند.
سقف بودجه پایین، نیاز سریع، علاقه به خودروهای کلاسیک و بسیاری از موارد دیگر از جمله دلایل ما برای خرید خودروهای دست دوم‌اند.
باتوجه به اینکه اتومبیل‌های دست دوم را از یک کمپانی معتبر خریداری نمی‌کنیم و مردم متولی هر دو سمت خرید یا فروش آن هستند، برای انجام خریدهای بهتر و بی‌دغدغه‌تر نیازمند پیروی از اصولی هستیم که درنهایت آرامش و نفع ما را به دنبال داشته باشند.
در نوشته پیش‌رو نگاهی خواهیم داشت به اصول و راهکارهای خرید خودرو دست دوم؛ ضمنا در خلال بخش‌های مختلف نکاتی را دخیل کرده‌ایم که مطلب را برای کسانی هم که تجربه خرید خودرو دست دوم دارند نیز خواندنی و مفید باشد. با ما باشید.
بدانید که دقیقا چه می‌خواهید
هنگام خرید یک خودرو، چه نو چه دست دوم، پیش از هرچیزی درنظر بگیرید که توان خرید چه خودروهایی را دارید. اگر با یک لیست بلندبالایی روبه‌رو شدید. نیازهایتان را در ذهن دسته‌بندی و اولویت بندی کنید و سپس چند مدل را که می‌دانید علاوه بر علاقه شما با خواسته‌هایتان نیز هماهنگی دارند مدنظر قرار دهید. یعنی صرفا چون از یک خودرو خوشتان آمده، در پی خریدش نباشید.
از میان گزینه‌هایی که برای خرید درنظر دارید، سختی‌های نگهداری آنها را نسبت به حد و اندازه آشنایتان با تعمیرات خودرو بسنجید و چیزی نخرید که با کوچکترین مشکلی که برایش پیش می‌آید، درمانده بشوید. اگر متاهلید این نکته را اهمیت بیشتری بدهید چرا که اول از همه سختی‌های درجاده ماندن با همسر و فرزند بسیار بیشتر از زمانی است که تنهایید و رئیس خودتان هستید!
خرید بدون تحقیق، خرید دردسرساز است
نه فقط درمورد خودروی نو یا دست دوم بلکه برای خرید هر کالایی تحقیق کردن بخشی مهم از آن را تشکیل می‌دهد.
یادتان باشد که تحقیقِ پیش از خرید نه فقط باعث می‌شود که معاملات بهتری را جوش دهید بلکه هزینه و زمان نگهداری از خریدتان را نیز شدیدا بهینه میکند. به لطف علاقه‌مندان خودرویی، محتوای خوبی برای خرید و فروش خودروهای دست دوم در وب موجود است.
بنابراین شروع کنید درمورد هریک از خودروهای که در لیست ذهنیتان وجود دارد تحقیقی کنید. سایت‌ها، خصوصا فروم‌ها در این موارد می‌توانند حسابی کمک حال ما شوند.
فراموش نکنید که برای هر خودرو مشکلات معمول آن را نیز جست‌و‌جو کنید، از وضعیت قطعاتش آگاهی یابید و هزینه‌های آنها را با وضعیت معیشتان بسنجید.
این کار بسیار مهم است، چون ممکن است بفهید فلان مدلی که خیلی هم هوس خریدش را دارید مشکل قطعه دارد و برای هر تکه باید از این سر شهر به سر دیگر بروید.
در اینچنین مواردی، اگر نمونههای خوب دیگری را مد نظر دارید سعی کنید که بیخیال آن گزینه بشوید.
مطمئن باشید زمانی را که برای بررسی و پر‌س‌وجو اختصاص می‌دهید قطعا باعث می‌شود از کلی هدر رفت پول و زمان رهایی یابید. در این بین ممکن است به لیستی که دارید گزینه‌هایی را اضافه کنید یا بعضی را خط بزنید.
در این بین اگر دوست و آشنایی در نزدیکی دارید که تجربه خرید خودروی مدنظرتان را دارد، حتما از اطلاعاتشان سود ببرید.
برای اینکه در پرس‌وجوهای حضوری، به بی‌راهه نروید از وضعیت راحتی داخل کابین، خشک و نرم بودن سیستم تعلیق، هزینه سرویس‌ها و قطعات، سوال کنید.
از کجا و از چه کسی بخریم
بعد از اینکه درحد بسیار خوبی تحقیق کردید و اطلاعاتتان کامل شد؛ مرحله بعدی را آغاز کنید. یعنی دنبال فروشندگان باشید، منابع شما برای خرید می‌تواند یکی از نزدیکانتان، سایت‌ها و اپلیکیشن‌های خرید و فروش خودرو و انواع کالا، گروه‌های خرید و فروش خودرو دست دوم در تلگرام یا دیگر شبکه‌های اجتماعی، آگهی‌نامه‌های روزنامه‌ها و نشریات باشد.
البته راه‌های دیگری مانند رجوع به اوراقی‌ها و پارکینگ‌ها هم وجود دارد که شخصا آن را توصیه نمی‌کنیم خصوصا که در چنین مکان‌هایی گاه حتی مکانیک‌ها هم نمی‌توانند سلامت یک خودرو را تضمین کنند.
اگر از نزدیکانتان خودرو را می‌خرید حتما این جمله معروف را که می‌گوید «سعی کن با فامیل و آشنا معامله نکنی!» را درنظر داشته باشید؛ این جمله مهم بیشتر از آنکه منظورش بحث سلامت معامله باشد بیشتر درمورد حفظ رابطه خوب با آن افراد است.
چرا که در بسیاری از موارد، حتی زمانی که خرید و فروش شما خوب پیش برود ممکن است رابطه‌تان با آن شخص به دلیل بالا و پایین شدن‌های معامله اندکی تیره و تار شود.
اگر از سایت‌ها و اپلیکیشن‌های خرید و فروش خرید می‌کنید این نکته را به‌خاطر بسپارید که در این مکان‌ها تشخیص فروشندگان معمولی با دلال‌ها و افراد سودجو بسیار مشکل است.
در متن آگهی‌ها حتما سعی کنید افراد را از لحن متنشان بشناسید؛ برای مثال اگر تصاویری که در پست آگهی وجود دارد نشان دهنده وضعیت نگهداری نامناسب است و از طرف دیگر آگهی کننده در متن آگهی به تعریف و تمجید محدود از خودرو پرداخته بدیهی است نشان‌دهنده این است که فرد مقابلتان صادق نیست و صرفا می‌خواهد «خودرو خود را سریع و به‌هر نحو خوب یا غلط بفروشد» هرچند که این روزها متاسفانه چنین افرادی کم هم نیستند!
درگروه‌های خرید و فروش تخصصی خودرو در فیسبوک و شبکه‌های اجتماعی سعی کنید پست‌های قدیمی را هم ببینید اینکار جدا از آنکه احتمال پیدا کردن نمونه سالم‌تر را افزایش می‌دهد، شما را هم در آگاهی از اینکه چه کسی فروشنده واقعی است کمک میکند؛ واضح است کسی که در یک ماه دو یا سه آگهی گذاشته در گروه‌ها گذاشته است، شغلش خرید و فروش باشد!
در این مواقع می‌توانید از مدیران گروه هم درمورد کاربرانی که آگهی را گذاشته‌اند سوال کنید؛ در بسیاری از مواقع آنها می‌توانند سلامت کاری هرکس را خیلی خوب بگویند.
نکات فنی
همیشه استثنائاتی وجود دارد اما در بازار ایران به طور کلی باید از خرید خودروهای دارای تصادفات سنگین و کارکرد های بالا خودداری کرد.
برای مثال وقتی کارکرد خودرو از 150 هزار کیلومتر بیشتر باشد، احتمال نیاز به سرویس های موتور و یا گیربکس پر خرج وجود دارد و بنابراین به خصوص در مورد خودروهای پیچیده و گران قیمت خرید مدل هایی با کارکرد بیش از 100 هزار کیلومتر ریسک زیادی به همراه دارد.
همچنین خرید خودروهایی که دیگر در تولید نمی شوند نیز دارای ریسک است. هرچه خودرو ناشناخته تر باشد و با تیراژ کمتری در بازار ایران عرضه شده باشد این ریسک بیشت است.
برای مثال تعداد زیادی دوو سیلو در ایران عرضه شده و این خودرو حتی علیرغم گذشت 10 سال از پایان تولید هنوز با مشکل سنگین در تامین قطعات یدکی مواجه نشده است.
اما در مقابل برخی خودروهای ناشناخته چینی یا حتی ژاپنی و فرانسوی نظیر چری A15، سوبارو لگاسی و سیتروئن C5 با سن بسیار کمتر با مشکل تامین قطعات یدکی مواجه اند و اصلا گزینه های مناسبی برای خرید و نگهداری به صورت دست دوم محسوب نمی شوند.
همچنین در ایران خودروهای دارای رنگ های خاص (غیر از سفید، مشکی و نقره ای) بازار دست دوم چندان جالبی ندارند و معمولا با قیمت ارزانتری نسبت به رنگ های یاد شده قابل خرید هستند.
اما اگر یک خودرو کم تیراژ با رنگ خاص را بخرید شک نکنید که در زمان فروش با مشکلات عدیده ای مواجه خواهید شد.
در نهایت اینکه برای خودروهای خاص حتما شرایط تامین قطعات یدکی و خدمات تعمیرگاهی را در شهر محل سکونت خود بررسی کنید.
برای مثال محصولات پروتون علیرغم خاص بودن و تیراژ نه چندان زیاد در برخی شهر های بزرگ نظیر اصفهان، تهران و کرج دارای مراکز خدماتی هستند و قابلیت استفاده دارند اما در بسیاری مناطق و شهر ها با مشکل مواجه اند.
در هنگام بازدید خودرو، خجالت بخرج ندهید
پس از آنکه مدل یا مدل‌های مورد نظر را یافتید، هرچه سریع‌تر با مالک تماس بگیرید و قرار بازدید از خودرو بگذارید.
اگر به هر دلیلی فروشنده گفت که خودرواش را فروخته همچنان قیمت و اطلاعات را بگیرید که درک بهتری از وضعیت کنونی بازار داشته باشید.
پیش از آنکه قرار بازدید را مشخص کنید کمی درمورد خودرو با مالک صحبت کنید هم درمورد خودرو، خصوصا وضعیت فنی، موتوری و تخفیف بیمه و… بپرسید و همچنین ببینید که طرف مقابلتان چطور آدمی است و اصطلاحا می‌شود با او معامله کرد یا نه!
هرچه اینکار را بهتر انجام دهید بزودی وقت و هزینه کمتری را هدر خواهید داد.
وقتی که خودرو را دیدید؛ بخش‌های بیرونی آن را دقیقا نگاه کنید؛ دنبال «خوردگی‌های ذکر نشده باشید!».
بپرسید که آیا خودرو رنگ شده یا خیر؛ اگر رنگ شده بود حتما دلیل آن را بپرسید، اگر حس کردید که خودرو تصادف سنگین داشته است و یا شاسی‌اش ضربه داشته آماده شوید که بیخیال آن گزینه بشوید.
برای خودروهای کلاسیک، یادتان باشد که وضعیت گیربکس (خصوصا نمونههای اتوماتیک) و کاربراتر بسیار مهم است. ضمن اینکه مجموعه قطعات فنی باید حتی‌المکان فابریک و همچنین اتاق فاقد زنگ‌زدگی باشد.
از سوال‌پیچ کردن مالک خودرو اصلا نهراسید و اگر به‌هر دلیلی حس کردید طرف همکاری نمی‌کند خیلی راحت بگذارید بروید.
در چنین مواردی همیشه یادتان باشد که در کمترین حالت ممکن قرار است چندین میلیون تومان پول خرج کنید و خودرو شما برای مدتی مشخص بخشی از زندگی شما دربر می‌گیرد پس جایی برای رودربایستی وجود ندارد.
از مالک بخواهید که با ماشین دوری بزند. پیش از حرکت و درحالت خلاص از بیرون به او بگویید که اندکی به‌خودرو گاز و دور بدهد.
ببینید که آیا از اگزوز دود (خصوصا آبی یا مشکی) بیرون می‌آید یا نه. هر دودی معنی خاصی دارد که البته هیچکدام خوب نیستند اما مهم‌ترین آنها دود آبی است که نشان دهنده روغن سوزی خودرو است.
حین حرکت، به‌صداهایی که از خودرو خصوصا بخش‌های فنی می‌آید دقت کنید علت هرصدای ناهنجاری که حال می‌خواهد از پیشرانه، چرخ‌ها و پلوس‌ها و… بیاید را سریعا جویا شوید.
دست اندازها می‌توانند در این زمان‌ها گویای وضعیت اتاق و سیستم تعلیق هم باشند.
داخل ماشین را هم کامل ببینید؛ یادتان باشد که در بسیاری از موارد، مالک هرچه به داخل کابین رسیدگی کرده باشد، وضعیت فنی هم احتمالا درهمان حول‌وحوش می‌چرخد.
اگر خیلی از موارد فنی سردرنمی‌آورید می‌توانید یک مکانیک و یا کسی که از شما آشناتر باشد را هم باخود همراه کنید.
اگر دیدید که وضعیت خوب پیش رفته و یک رضایت کلی از خودرو دارید، اندکی جزئی‌تر شوید؛ وضعیت سیستم صوتی را بپرسید، داخل کاپوت را دقیق ببینید. وضعیت لاستیک‌ها و زاپاس را هم بررسی کنید.
ضمن اینکه از عمکرد سیستم برق ماشین را هم از روی کارکرد درست، چراغ‌ها، راهنماها، عمل‌کردن گیج‌ها و آمپر، دور آرام و کند خودرو و… مطمئن شوید.
سعی کنید عجله به‌خرج ندهید از مالک هم انتظار همراهی داشته باشید. اگر از خودرو راضی نبودید و بنظرتان خودرو ارزش گفته شده را نداشت، تشکر کنید و بروید؛ اگر مالک خیلی اصرار کرد، بیشتر از قبل به دنبال خودروهای دیگر باشید چون اصرار و پافشاری در این موارد چندان وجهه جالبی ندارد.
اما اگر همه‌چیز خوب پیش‌رفت بهتر است یک قول‌نامه بنویسید.
حساب و کتاب
تصویری از نمونه یک قول‌نامه را برایتان در اینجا قرار داده‌ایم؛ نمونه قول‌نامه‌های آماده زیاد است و برخی از آنها یکسری ناقصی هم دارند.
شما هنگام نوشتن قول‌نامه باید تمامی مشخصات فردی را داشته باشید پس اگر دیدید هرمشخصه‌ای در قول‌نامه وجود ندارد آن را اضافه کنید. خصوصا کدملی، نام پدر و چند شماره تلفن.
درهنگام بالا و پایین کردن قیمت خودرو هیچ بهانه‌ای را قبول نکنید.
یک بهانه بسیار شایع این است که دارنده خودرو می‌گوید، قسط یا چک دارد و بنابراین تخفیف نمی‌دهد. یادتان باشد این عذر بدتر از گناه است.
چراکه اولا هرکسی برای خودش مشکلاتی دارد و این مشکلات صرفا به خودش مربوط می‌شود و دوما دلیل نمی‌شود چون طرف چک یا قسط دارد، شما مجبور شوید بجای قیمت و ارزش واقعی خودرو، پول چک او را پرداخت کنید!
البته این بهانه‌ها زیادند و این مورد تنها یک نمونه بود. ضمنا در هنگام مقابله با این روش‌ها و ترفندها، احترام طرف مقابل را هم نگه‌دارید و اعتراض خود را با لحنی مناسب ابراز کنید؛ خصوصا که در آینده ممکن است به‌جهت تجربه مالک از آن خودرو، مجبور شوید مجددا با او ارتباط برقرار کنید و از تجربیاتش استفاده کنید.
برای مقدار بیعانه خرید، یک نسبت معقولی از قیمت خودرو را به طرف مقابل بدهید برای مثال در مقابل 10 میلیون تومان 200 هزار تومان بیعانه کافیست.
مبلغ پشیمانی طرفین را هم اندکی بالاتر اما به همین شیوه درنظر بگیرید. درهنگام پرکردن مشخصات قول نامه کارت شناسایی فرد را هم ببینید که از اطلاعات وارده اطمینان کسب کنید.
خودتان هم کارت شناسایی خود را نشان دهید. هر کدام از طرفین باید یک شاهد هم با خود به‌همراه داشته باشند که حضور خود را با امضا و اثر انگشت ثابت کنند که درصورت وقوع هر اشکالی بتوانید از خود دفاع کنند.
درنهایت خودرو را به همراه مالک در یک پارکینگ مشخص پارک کنید. عدد کیلومتر شمار را جایی بنویسید و سپس کارت ماشین و کارت بیمه مالک را از او بگیرید.
پس از این مرحله دارنده کار تقریبا تمام شده است، فقط مالک خودرو باید کارهای خلافی و مالیات را انجام دهد و طرفین در اولین فرصت که از پیش مقرر می‌شود به یک دفتر اسناد مراجعه و کارهای انتقال و روند خرید را نهایی می‌کنند.