اقتصادنیوز نوشت: عکس‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد در انبار اصلی کارخانه مرکزی ایران خوردو در تهران بیش از 10 هزار خودرو انبار شده که معادل میزان تولید یک هفته کاری ایران خودرو است .البته این عکس‌های هوایی نشان می‌دهند انبار ایران خودرو هنوز برای چند هزار خودرو دیگر جا دارد.
عکس‌های ماهواره‌ای نشان می‌دهد در انبار اصلی کارخانه مرکزی ایران خوردو در تهران بیش از 10 هزار خودرو انبار شده است که معادل فعالیت تولید یک هفته کاری ایران خودرو است. البته این عکس‌های هوایی نشان می‌دهند انبار ایران خودرو هنوز برای چند هزار خودرو دیگر جا دارد .
چندی پیش عکس‌هایی از انبار پر ایران خودرو در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده بود که دلیل پر بودن انبار ها را «کمپین خرید خودرو صفر ممنوع» اعلام کرده بودند، البته هاشم یکه‌زراع، مدیر عامل شرکت «ایرانخودرو» با تکذیب این خبر‌ها گفته است که این عکس‌ها مربوط به سال ۹۲ بوده و این شرکت نسبت به تولید روزانه خود، تنها سه هزار خودرو اضافه دارد.
حال عکس‌های ماهواره‌ای گوگل حرف های مدیر عامل ایران خودرو را با ابهاماتی مواجه کرده است. همچنین رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی در پاسخ به سوالی درباره تاثیر کمپین «خرید خودروی صفر، ممنوع»، خبر داده که شماره‌گذاری خودروهای نو داخلی در پنج ماهه اول امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۱۵ درصد کاهش داشته است.
با ادامه کمپین خرید خودروی صفر، ممنوع و رکود ناشی از انتظار برخی از مردم برای مدل‌های جدید هر روز فشار به خورو سازان ایرانی به نظر می‌رسد افزایش می‌یابد. با این همه به گفته فعالان بازار خودرو، خودرو سازان ایرانی سعی دارند همچنان با روحیه‌ای طلبکارانه قیمت خودروها را افزایش دهند.تا کنون در برابر کمپین ایجاد شده، خودروسازان و کارشناسان نزدیک به صنایع خودروسازی این موضوع را بی‌ربط به کمپین خودرو نخریم می‌دانند و آن را به شرایط اقتصادی ایران ربط می‌دهند.
سعید لیلاز که در گذشته مدیر فروش ایران خودرو دیزل بوده، گفته است: خیلی ساده‌لوحانه و عوامانه است اگر فکر کنیم خودرو با اجرایی شدن توافق وین ارزان شود. چرا باید چنین اتفاقی بیفتد؟ مگر قیمت بقیه کالاها پایین می‌آید که قرار باشد پیرو آن خودرو نیز ارزان شود؟ اگر به آمارها سری بزنید درخواهید یافت که قدرت خرید مردم از سال 1390 به بعد شدیداً کاهش یافته و ترمیم آن حداقل تا سال 1398 به طول خواهد انجامید. در سال‌های 1389 تا 1392 چیزی بین 40 تا 50 درصد از قدرت خرید مردم کم شده است. در چنین شرایطی می‌بینید که حتی مردم قدرت خرید پراید را ندارند. البته منظورم از مردم دهک‌های متوسط به پایین جامعه هستند. قشر متوسط نیز به تبع رکودی که در کشور به وقوع پیوسته ضعیف‌تر شده و آنها نیز سطح درآمدشان به جایی رسیده که حاضر نیستند برای خرید خودرو هزینه کنند.
وی ادامه داد: بنده معتقدم اگر بین خودروسازان داخلی و خارجی تفاهمی شکل گیرد حداقل دو سال طول می‌کشد تا آن تفاهم یا قرارداد به مرحله تاثیرگذاری خود بر بازار نزدیک شود. اینگونه نیست که بگوییم مثلاً امروز فولکس‌واگن یا فیات به ایران آمده‌اند پس دست نگه داریم و خودرو نخریم تا ارزان شود. اولاً ارزانی در کار نیست و ثانیاً ورود این خودروهای جدید همان طور که گفتم دو سال طول می‌کشد.
با توجه به چنین نظراتی حال خودروسازان ایران سعی می کنند اخبار ورود خودرو های جدید و ارزان قیمت را منکر شوند. در همین مورد اخیرا سایت خبری ایرانخودرو قیمت مدل‌های جدید تولید سوزوکی در ایران خودرو را بین 80 تا 130 میلیون تومان اعلام کرده است. این در حالیست که چند هفته قبل مدیر عامل ایران خودرو گفته بود ارزان‌ترین مدل جدید ایران خوودرو سوزوکی سلریو خواهد بود که حدود 28 میلیون تومان قیمت خواهد داشت.
این خودرو هم اکنون در بازار اروپا چیزی نزدیک به 9 هزار یورو قیمت دارد. بعد از این سخنان و تاثیر احتمالی آن بر روی بازار سایت خبری ایران خودرو بدون نام آوردن از این مدل سوزوکی، مدل‌های دیگری را نام برده که در بهار سال 96 عرضه خواهند شد، آن هم با قیمت بالای 80 میلیون تومان به عنوان نمونه سایت خبری ایران خودرو سویفت را 80 میلیون تومان قیمت گذاری کرده، در حالی که قیمت این خودرو در بازار اروپا 12 هزار یورو است. حال این سوال مطرح است که چگونه ایران خودرو می تواند خودرو 9 هزار یورویی را 28 میلیون تومان تولید کند اما خودرو 12 هزار یورویی 80 میلیون تومان قیمت پیدا می‌کند؟
با وجود چنین اخبار ضد و نقیضی هم‌اکنون یافتن واقعیت بازار خودرو و آینده آن بسیار سخت شده است. بر خلاف آنچه گفته میشود، برخی تحلیل‌گران معتقدند تقاضا در بازار خودرو ایران تنها به دلیل رکورد اقتصادی پایین نیامده است بلکه برخی مشتریان منتظر رسیدن مدل‌های جدید هستند.
هم اکنون چیزی نزدیک به 800 هزار میلیارد تومان نقدینگی (طبق اعلام بانک مرکزی) در جامعه وجود دارد و این نقدینگی در جامعه ایران منتظر بهترین خرید است.شاید خودروسازان ایرانی بتوانند کمی از این نقدینگی را با ارائه وام‌های مناسب خودرویی به سمت صنعت خودرو بکشانند .
در حال حاضر رنو برنامه دارد مدل کوئید خود را در ایران عرضه کند. این خودرو پنج هزار دلاری به راحتی میتواند در ایران با قیمت 25 میلیون تومان عرضه شود مشتریان ایرانی هم که از این اخبار مطلع شده‌اند برایشان سخت است که تن به خرید خودرویی مانند پراید و تیبا دهند که از نظر تکنولوژی و ایمنی بسیار وضعیت پایین‌تری نسبت به خودروهایی مانند کوئید دارند .
هم اکنون خودروهای خانواده پراید نقش بسیار زیادی در کشته‌های جاده‌ای ایران دارند،. براساس آمارهای اعلامی نزدیک به 15 درصد از تلفات جاده ایران مربوط با خودرو پراید است.
در این باره تفاسیر مختلفی ارائه میشود. به عنوان نمونه سایپا در بیشتر موارد وقتی عنوان می شود پراید حدود 15 درصد مرگ و میر جاده‌ای ایران را به خود اختصاص داده و سعی می‌کند اینگونه توجیه کند که چون تیراژ این خودرو بالا است میزان مرگ و میر با این خودرو هم بالا نشان داده میشود، در حالی که پژو 206 با تیراژی حدود یک سوم پراید تنها دو درصد از مرگ و میر جاده‌ای را به خود اختصاص داده است. یعنی اگر پراید هم مانند پژو 206 ایمن بود به جای سالی 15 درصد سالی شش درصد را به کام مرگ می‌کشید؛ یعنی اگر پراید ایمن تر بود سالی 1500 نفر کمتر کشته می‌شدند.
اما پراید که از نظر ایمنی کاملا مردود است در ایران با قیمت 20 میلیون تومان (که برابر شش هزار دلار است) عرضه میشود، در حالی که در هندوستان خودرو رنو کوئید با قیمت پنج هزار دلار با استاندارد سه ستاره ایمنی با مصرفی حدود دو لیتر کمتر از پراید در 100 کیلومتر به فروش می‌رسد.
خودرو سازان ایران بهانه می‌گیرند که علت سه برابر شدن قیمت خودرو نسبت به سال 1390 سه برابر شدن قیمت ارز است . اما این خودرو سازان به این نکته اشاره نمی‌کنند که خودرویی مانند پراید یا پژو 405 که دارای داخلی سازی 95 درصد هستند، چرا باید بسته به قیمت ارز قیمتشان سه برابر شود و مثلا در مورد پراید از هفت میلیون تومان به 20 میلیون تومان برسد در حالی که قیمت دستمزدها و انرژی و مواد اولیه در ایران به این میزان گران نشده‌اند و تنها اگر سه برابر شدن ارز را ملاک قرار دهیم برابر پنج درصد ارزش خودرو است . این اتفاق برای خودروهایی مانند پژو 405 ، سمند، تیبا و پژو پارس هم وضعیت مشابهی دارد .
البته هاشم یکه‌زراع، مدیر عامل ایران خودرو تاکید کرده است، قیمت خودروهای این شرکت تنها در صورت افت قیمت دلار به هزار تومان، کاهش خواهد یافت.
با این همه برخی کارشناسان معتقدند به دلیل داخلی سازی بالا در برخی محصولات و سه برابر نشدن دستمزد ها ، هزینه انرژی و برخی مواد اولیه رابطه قیمت خودرو با قیمت ارز آنچنان هم که مدیر عامل ایران خودرو می گوید خطی نیست .
به عنوان نمونه مثال آورده میشود که قیمت خودروهای ایرانی که تولید داخل بالایی دارند در مدل‌های صادراتی بسیار پایین تر از ایران هستند .پژو پارس با قیمت پنج هزار و 66 دلار به عراق صادر میشود، در حالی که این خودرو در ایران حداقل 35 میلیون تومان یا چیزی بیش از 10 هزار دلار قیمت دارد .
البته برخی از محصولات داخلی مانند تندر 90 قیمتی نزدیک به ارزش جهانی دارند .
یکی از ارزان ترین خودروها در بازار اروپا لوگان یا تندر 90 است. نسل سوم این خودرو یعنی دو نسل بعد از محصولی که هم اکنون در ایران تولید می شود با شرایطی مشابه تندر 90 مدل E2 در بازار اروپا حدود 10 هزار یورو قیمت دارد.
این خودرو هم اکنون در ایران هم قیمتی نزدیک به اروپا دارد اما با یک فرق ، مدل اروپا دو نسل بعد از مدل تولید شده در ایران است . به دلیل بازار غیر رقابتی و انحصاری حتی خودرو سازان اروپایی هم که در ایران کار می کنند رفتاری استبدادی با مشتریان مانند خودرو سازان ایرانی از خود بروز می دهند.
مدیران رنو در ایرن درباره اینکه چرا مدل های جدید تندر 90 در ایران تولید نمی شود علت را زیانشان در چند سال اخیر عنوان می کنند رنو در جدید ترین اقدام خودرویی کاملا مشابه با نسل سوم تندر 90 را با نام سیمبل که حدود 10 هزار یورو قیمت دارد را از طریق واردات توسط شرکت نگین خودرو با قیمت بالای 70 میلیون تومان به فروش می رساند تنها فرق این مدل با نسل سوم تندر 90 در ظاهر این خودرو و تولید کننده متفاوت این خودرو در ترکیه است.
حال با وجود این شرایط برخی می پرسند آیا کمپین خودرو صفر نخریم میتواند تغییر رفتاری در خودرو سازان ایرانی ایجاد کند ؟
شاید جواب به این سوال سخت باشد. مخصوصا زمانی که برخی واکنش‌ها‌ی تند خودروسازان یا محافل نزدیک به خودرو سازان را بررسی میکنیم به عنوان مثال احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان در گفت و گو با اقتصادنیوز با بیان اینکه شورای رقابت خودروسازان را برای افزایش قیمت خودرو معطل گذاشته است، اظهار کرده است : شرکت‌های خودروسازی از ابتدای سال درخواست خود را برای افزایش قیمت خودرو به شورای رقابت فرستاده‌اند و راه‌اندازی کمپین و جوهایی که در رسانه‌ها به وجود آمده نمی‌تواند تاثیری در خواسته به حق تولیدکنندگان برای افزایش قیمت داشته باشد.
البته تمام واکنش ها به کمپین خودرو صفر نخریم در صنایع خودرو سازی چنین شدید نیستند. در پی نارضایتی‌های اخیر مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا از مشتریان عذرخواهی کرده است.
آن طور که رسانه‌ها گزارش داده‌اند، مهدی جمالی، مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا از مشتریان بابت کیفیت پایین محصولات این شرکت عذرخواهی کرد.
جمالی در حاشیه افتتاح مراکز خدمات پس از فروش محصولات جدید شرکت سایپا گفت: در گذشته اکثر محصولات شرکت ما با کیفیت مناسب تحویل مشتریان نشده که من به نوبه خود از مشتریان محترم این شرکت عذرخواهی می کنم.
وی با اشاره به برنامه‌های جامع سایپا برای ارتقا کیفیت محصولات این شرکت گفت: برنامه‌های ویژه‌ای برای ارتقا کیفیت در حوزه تولید و خدمات پس از فروش خودروهای خود داریم.
با وجود این سخنان اما آیا کمپین خودرو صفر نخریم به تنهایی میتواند راهگشا باشد؟ برخی معتقدند این کمیپین تا اینجا موفق بوده اما بسیار شکننده است، چرا که بعد از مدتی مشتریان متوجه خواهند شد که خودروهای جدید با قیمت ارزان اگر در راه هم باشند چندین سال طول می‌کشد تا وارد بازار شوند. همین عامل در کنار احتمال ارائه تسهیلات فروش مناسب خودرو میتواند چنین جوی را بشکند.
اما چرا بازار ایران چنین است که حتی تولید کنندگان اروپایی مانند رنو هم که وارد آن می‌شوند رفتار غیر رقابتی را با مشتریان ایرانی در پیش می‌گیرند؟ علت مشخص است. بازار ایران تا وقتی انحصاری باشد و خبری از رقابت شرکت‌های بزرگ خودرو سازی جهان در آن نباشد نمی‌توان از آن انتظار تغییر جدی را داشت. از نگاه برخی شاید اگر حضور خودروسازان مختلف خارجی در ایران جدی‌تر شود و همکاری خودروسازان ایرانی با خودروسازان بزرگ افزایش یابد کمی از شرایط استبدادی و انحصاری بازار ایران کاسته شود.