شاید بارها کنار خیابان یا جاده‌های بین شهری دیده باشید که کاپوت یک خودرو بالا باشد و نشانه‌هایی از جوش آوردن آن را مشاهده کرده باشید. دلیل این کار به خاطر احتراق‌های داخل سیلندر است که باعث می‌شود گرمای زیادی تولید شود که دمای این احتراق‌ها در صورت کارکرد عادی موتور چیزی در حدود 120 درجه سانتی‌گراد است، اما موتور خودروهای مدرن در مدار گردش آب تا 200 درجه سانتی‌گراد هم تحمل گرما را دارد، به همین خاطر تکنسین طراحی خودرو برای اینکه از داغ شدن بیش از حد موتور جلوگیری کنند، سیستم خنک کاری موتور را برای آن در نظر گرفته‌اند. تا از شدت گرمای موتور در اثر کارکرد زیاد جلوگیری نمایند. با ما همراه شوید تا در این مقاله به بررسی سیستم خنک کاری خودرو می‌پردازیم و اطلاعات کاملی در این باره در اختیار شما قرار خواهیم داد.
چرا باید از سیستم خنک کاری خودرو استفاده کرد؟
با توجه به پیشرفت صنعت خودروسازی باز هم یکی از مسائلی که خودروسازان با آن روبرو هستند تولید گرمای زیاد موتور است که چیزی در حدود 30 درصد از سوخت تبدیل به نیروی حرکتی در موتور خودروها می‌شود و باقی مانده سوخت در حدود 70 درصد تبدیل به گرمای اضافی و غیر قابل استفاده می‌شود که از این درصد، سهم زیادی از طریق اگزوز خارج می‌گردد و قسمتی هم به داخل موتور وارد می‌شود و باعث گرم‌تر شدن بخش پیشرانه خودرو می‌شود که در این وضعیت سیستم خنک کاری خودرو نقش بسیار کلیدی برای خنک کردن دمای موتور بر عهده دارد.
از جمله چرایی استفاده از سیستم خنک کاری خودرو می‌توان به کنترل احتراق و آلودگی ناشی از آن به همرا نگه داشتن دمای محفظه موتور در حد ایده‌آل است تا از خرابی دیگر اجزا و قطعات موتور جلوگیری شود و در نهایت وظیفه اصلی این سیستم خنک سازی خودرو و ایجاد ثبات در دمای موتور است.
انواع سیستم خنک کاری خودرو عبارتند از:
به طور کلی انواع سیستم خنک کاری خودرو به دو دسته کلی تقسیم بندی می‌شوند که عبارتند از:
-
سیستم خنک کاری با هوا یا هوا خنک
-
سیستم خنک کاری با مایع یا آب خنک
برای اینکه متوجه عملکرد هر کدام از این سیستم ها شوید به صورت مجزا آنها را بررسی خواهیم کرد.
سیستم خنک کاری با هوا یا هوا خنک
سیستم خنک کاری با هوا یا هوا خنک که در بخش کوچکی از خودروها مورد استفاده قرار می‌گیرد، خنک سازی با استفاده از یک فن بسیار قوی،جریان هوا را از داخل پره‌های آلومینیومی عبور داده تا با این کار موتور خودرو خنک شود. از جمله وسایلی که از این نوع سیستم برای خنک کردن موتور مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به موتورسیکلت‌های با حجم موتور پایین، فولکس قورباغه‌ای، پورشه و... اشاره کرد.
این نوع سیستم به دلیل اینکه هزینه تعمیر و نگهداری آن بسیار ارزان‌تر از سیستم خنک کاری با مایع است اما به دلیل اینکه آلودگی هوا و آلودگی صوتی که به همراه دارد از آن کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سیستم خنک کاری با مایع یا آب خنک
از سیستم آب خنک یا سیستم خنک کاری با مایع برای کاهش دمای موتور استفاده می‌شود و عملکرد آن هم بدین صورت است که پمپاژ آب رادیاتور به داخل موتور فرستاده می‌شود و آب پمپاژ شده گرمای موتور را به خود گرفته و دوباره به داخل رادیاتور برگشته و با خنک شدن آب دوباره این سیکل تکرار می‌شود تا دمای موتور در حالت استاندارد باقی بماند.
اجزای سیستم خنک کاری خودرو عبارتند از:
سیستم خنک کاری خودرو (آب خنک) همانند مابقی سیستم‌های خودرو از قطعات مختلفی تشکیل شده است که در ادامه لیست آنها را با هم بررسی خواهیم کرد.
-
ترموستات
-
پولی فریز یا پولکی‌های سر سیلندر
-
تسمه پروانه یا تسمه دینام
-
فشنگی آب یا سنسور دمای مایع خنک کاری
-
بخاری خودرو
-
شیلنگ سرریز و منبع انبساط
در ادامه درباره اجزای مهم سیستم خنک کاری خودرو توضیحات مختصری ارائه خواهیم داد تا با معنا و مفهوم این قطعات بیشتر آشنا شوید.
رادیاتور چه وظیفه‌ای بر عهده دارد؟
همان‌طور که در بالا توضیح دادیم وقتی آب گرمای موتور را به خود جذب کرد به سمت رادیاتور حرکت می‌کند و به دلیل قرارگیری پره‌های آلومینیومی رادیاتور در جلوپنجره جلوی خودرو جریان هوا با استفاده از فن برقی از داخل پره‌ها عبور می‌کند و همین امر باعث خنک شدن آب داخل رادیاتور می‌شود.
درب رادیاتور چه کاری انجام می‌دهد؟
درب رادیاتور از مهم‌ترین بخش‌های سیستم خنک کاری خودرو به شمار می‌آید و مانند یک سوپاپ اطمینان زودپز عمل می‌کند. در مواقعی که فشار مایع داخلی بالا رود و سوپاپ‌های فنری کنار رفته و وارد منبع انبساط می‌شود تا از فشار آن کاسته شود.
پروانه یا فن چیست و چه وظیفه‌ای بر عهده دارد؟
پروانه یا فن برقی نیروی خود را از برق باتری دریافت می‌کنند و در صورتی که دمای آب داخل سیستم بالا رود به وسیله سنسور دمایی تعبیه شده که متصل به ECU یا کامپیوتر خودرو است فرمان روشن شدن را دریافت می‌کند و با روشن شدن آن هوا به داخل پره‌های آلومینیومی به جریان می‌اندازد تا آب داخل رادیاتور سریع‌تر خنک شود و بعد از پایین آمدن دمای آب دوباره فرمان خاموش شدن خود را از کامپیوتر خودرو دریافت می‌کند و خاموش می‌شود.
پمپ آب یا واتر پمپ چیست و چه کاری بر عهده دارد؟
واتر پمپ یا پمپ آپ همانند قلب انسان وظیفه به جریان در آوردن آب در سیستم خنک‌کاری خودرو را بر عهده دارد و عملکرد آن هم بدین صورت است که آب خنک را از سطح زیرین رادیاتور به سمت موتور به جریان می‌اندازد و نیروی لازم برای پمپاژ آب را به وسیله تسمه از میلنگ دریافت می‌کند.
جمع‌بندی مقاله و کلام پایانی
در این نوشتار ابتدا به نحوه عملکرد سیستم خنک‌کاری خودرو توضیحاتی ارائه دادیم سپس به چرایی استفاده از این سیستم پرداختیم و با بررسی انواع دسته‌بندی سیستم خنک‌کاری خودرو به صورت مجزا نحوه عملکرد هرکدام را توضیح دادیم و در انتها به اجزا و قطعات تشکیل دهنده این سیستم و توضیحات مختصری درباره هر کدام از این قطعات بیان شد تا بیشتر با نحوه کار و اجزای تشکیل دهنده سیستم خنک کاری خودرو آشنا شوید.