بازار خودرو ایران اگرچه همواره برای ایرانی‌ها جذاب و بیشتر وقت‌ها برای دلالان پولساز بوده است، اما امسال یکی از راکدترین دوران خود را گذراند تا مشخص شود مشتریان هنوز تحریم آن را نشکسته‌اند.
انتهای سال 91 بود که بازار خودرو توسط مشتریان تحریم شد؛ تحریمی که به‌دلیل رشد نامتعارف و بی‌سابقه قیمت‌ها رخ داد و مردم به این نتیجه رسیدند که خودروهای داخلی با این سطح کیفی، ارزش صرف هر هزینه‌ای را ندارند و بهتر است فعلا برای خرید دست نگه دارند تا شاید قیمت‌ها فروکش کنند. از همین رو بود که بازار خودرو در شب عید سال گذشته و به عکس سال‌های قبل تر، رونق چندانی نداشت و بسیاری از مشتریان ترجیح دادند به جای خرید خودرو، با ناوگان حمل‌و‌نقل عمومی به مسافرت‌های نوروزی بروند یا با همان خودروهای قبلی خود روانه سفر شوند.
مشتریان البته حق هم داشتند، چون خودروسازان داخلی نه تنها محصول جدیدی را عرضه نکرده بودند؛ بلکه محصولات قدیمی شان نیز رشد قیمتی چند میلیونی را به خود می‌دید. تحریم بازار در حالی بود که اواسط سال 91، بازار خودرو پس از سال‌ها دوباره به بازاری سرمایه‌ای تبدیل شد و دلالان و واسطه گران جای مشتریان و مصرف‌کنندگان واقعی را در آن گرفتند و سودهای کلانی به جیب زدند.
البته بخشی از مردم نیز سرمایه‌شان را به سمت بازار خودرو بردند تا از این ناحیه سودی عایدشان شود، هرچند همزمان بازار ارز و سکه نیز پر سود بود و نسبت به بازار خودرو ارجحتر و کم دردسرتر به نظر می‌رسید.
هرچه بود، بازار خودرو در سال 91 (به استثنای اواخر سال) تجارتی پر سود را به خود می‌دید، به نحوی که مشتری که ابتدای سال خودرو خریده بود، می‌توانست چند ماه بعد آن را چند میلیون تومان گرانتر بفروشد. این موضوع البته برای مشتریانی که سال 90 خودرو خریده بودند نیز صدق می‌کرد، چه آنکه آنها هم می‌توانستند چند میلیون سود از بابت رشد شدید قیمت خودرو کسب کنند و به این واسطه سرمایه‌ای قابل توجه به دست بیاورند.
اگر برگ‌های تقویم سال 91 را ورق بزنیم، متوجه می‌شویم قیمت خودروها در طول سال روندی صعودی را تجربه کرده است؛ به طوری‌که آمار و ارقام می‌گویند قیمت خودروهای داخلی در انتهای سال 91 حتی به بیش از دو برابر نسبت به ابتدای سال رسیده بود که رشدی بی‌سابقه به شمار می‌رود و از همین رو می‌توان بازار خودرو را در این سال، بازاری پر سود دانست.
این در حالی است که سال 92 دیگر خبری از رشد دو برابری قیمت‌ها نبود و بازار رکودی را که از انتهای سال 91 و در پی تحریم مشتریان به ارث برده بود، حفظ کرد. هر چند قیمت خودرو در سال 92 نیز صعودی بود؛ اما در مقایسه با سال 91 از شدت بسیار کمتری برخوردار شد. نگاهی به جدول قیمت‌ها در ابتدا و انتهای سال 92، از رشد 20 تا 25 درصدی قیمت‌ها حکایت دارد؛ یعنی حدود یک چهارم رشد قیمتی که در سال 91 به بازار خودرو تحمیل شد.
بازار خودرو در سال 92 یک تفاوت بزرگ با سال 91 داشت و آن تحریم شدید از سوی مشتریان بود. مردم در سال گذشته فقط بازار شب عید را تحریم کردند و در طول سال می‌شد رونقی نسبی را در خرید و فروش خودرو به چشم دید، اما طی امسال، رکودی سراسری دامان بازار را گرفت و مردم حاضر نشدند به هر قیمتی خودرو بخرند.
به اعتقاد کارشناسان، اگر تحریم بازار از سوی مردم صورت نمی‌گرفت، چه بسا قیمت خودرو در سال 92 نیز روندی شبیه سال قبل می‌گرفت و دوباره رشدی فراتر از تصور را تجربه می‌کرد. کارشناسان معتقدند چون تیراژ خودروهای داخلی در سال 92 نیز پایین بوده، اگر مردم بازار را تحریم نمی‌کردند، نابرابری شدیدی بین عرضه و تقاضا رخ میداد و به قیمت خودروها بیشتر افزایش می‌یافت. اگر در این روزهای واپسین سال سری به بازار خودرو زده باشید، به خوبی متوجه خواهید شد که رکود همچنان در آن به چشم می‌آید و مردم میل چندانی به خرید ندارند و دلیل اصلی این ماجرا نیز گرانی و تنوع کم خودروها است.
آخرین اخبار از بازار خودرو کشور، حکایت از رکود گسترده‌ای می‌کند که از انتهای سال 91 آغاز شد و گویا به این زودی‌ها قصد تمام شدن ندارد. فعالان بازار می‌گویند که بازار شب عید خودرو در سال‌جاری در مقایسه با سال‌های 90 به قبل، به هیچ وجه مناسب نبوده و مردم همچنان خرید خودرو را در فهرست تحریم‌های خود نگه داشته‌اند. به گفته نمایشگاهداران خودرو پایتخت، بازار شب عید خودرو در سال‌جاری دلچسب نبوده؛ درست مثل شب عید سال گذشته. آنها معتقدند پس از تحویل سال و در ماه‌های ابتدایی سال آینده، تقاضای خودرو بیش از این کاهش می‌یابد، زیرا حالا که پیک تقاضا است، کمتر کسی خودرو می‌خرد، وای به حال اوایل سال آینده که بازار به‌طور طبیعی نیز راکد است.
با این اوضاع و احوال، می‌توان بازار خودرو در سال 92 را بازاری تحریمی و کم سود و راکد دانست که امید چندانی نیز به رونق گرفتنش در آینده نزدیک، وجود ندارد. به اعتقاد کارشناسان، تا زمانی قیمت خودرو متعادل نشود و محصولات جدید نیایند، نمی‌توان انتظار بازگشت رونق به بازار خودرو را داشت؛ زیرا مردم نشان داده‌اند دیگر حاضر به خرید خودروهای قدیمی با هر قیمت و کیفیتی نیستند و تا جایی که ممکن باشد از خرید خودرو (در بازار) امتناع خواهند کرد. با این شرایط است که فعلا نمی‌توان بازار خودرو را بازاری جذاب دانست و باید دید تحریم آن از سوی مردم چه زمانی لغو می‌شود و چه اتفاقاتی در آینده انتظار این بازار بزرگ و مهم را می‌کشد.
کف قیمت خودرو بالا آمد
اما نگاهی هم بیندازیم به تغییر قیمت خودروها در سال‌جاری و مقایسه آن با قیمت‌های سال گذشته در بازار.
بررسی این موضوع نشان‌دهنده این واقعیت تلخ است که با وجود افت روند صعودی قیمت خودرو طی امسال و در مقایسه با سال گذشته، باز هم گرانی حرف اول را در بازار خودرو می‌زند، به نحوی که قیمت‌ها رشدی چند میلیونی را تجربه کرده‌اند.
البته افزایش قیمت خودرو در نمایندگی‌ها متناسب با بازار نبوده، زیرا نهادهای مسوول اجازه نداده‌اند خودروسازان قیمت محصولات خود را نزدیک به نرخ بازار تعیین کنند.
این وضعیت (افزایش شدید قیمت‌ها) نه تنها در بازار خودروهای داخلی، بلکه در بازار وارداتی‌ها نیز به چشم می‌آید. در این بازار نیز رشد قیمت‌ها طی سال‌جاری ادامه یافته، هرچند در مقایسه با سال گذشته از نرخ رشد کمتری برخوردار است. نگاهی تفکیکی به قیمت‌های فعلی خودروهای داخلی و خارجی نشان می‌دهد عملا کف قیمت‌ها در بازار خودروهای داخلی به 18 میلیون تومان (قیمت فعلی پراید 132) رشد کرده و در بخش وارداتی‌ها نیز تقریبا نمی‌توان هیچ خودروی زیر 80 میلیونی پیدا کرد. این یعنی کف قیمت خودرو طی سال‌جاری و در مقایسه با سال گذشته، 6 میلیون تومان در بازار داخلی‌ها و 10 میلیون تومان در بازار خارجی‌ها رشد را به خود می‌بیند. آمار و ارقام می‌گویند، در بین خودروهای داخلی، بیشترین افزایش قیمت را طی سال‌جاری و در مقایسه با سال گذشته، مگان و سوزوکی گرندویتارا به خود اختصاص داده‌اند. مگان سال گذشته همین روزها قیمتی برابر با 80میلیون تومان داشت؛ اما حالا باید 93 میلیون تومان برای خریدش هزینه کرد، یعنی تورمی 13 میلیون تومانی در عرض یکسال.
ویتارا هم 13 میلیون تومان گران شده، چه آنکه در روزهای انتهایی سال گذشته 115میلیون تومان به فروش می‌رسید؛ اما حالا 128 میلیون تومان قیمت دارد. در بین دیگر خودروهای داخلی، تندر90 مدل E2 هم‌اکنون قیمتی برابر با 39 میلیون تومان دارد که در مقایسه با واپسین روزهای سال گذشته، پنج میلیون تومان گران شده است. همچنین مدل E1 این خودرو نیز تورمی 2 میلیون تومانی را به خود می‌بیند.
در بین محصولات قدیمی مانند پژو 405 و پارس نیز تورم به چشم می‌آید، چه آنکه قیمت پژو 405 از 25 میلیون تومان در اواخر اسفند سال گذشته به 28 میلیون تومان رسیده است. پارس هم نسبت به اواخر سال 91 رشد قیمتی حدودا یک میلیون تومانی را به خود می‌بیند. این محصول امسال با افزایش تولید روبه‌رو بود و شاید یکی از دلایل تورم کم آن به همین موضوع مربوط شود.
اما سری هم به پراید و تیبا و سمند بزنیم، خودروهایی که آنها نیز تورم خاص خود را در مقایسه با آخرین روزهای سال 91 تجربه کرده‌اند. در این بین، پراید که سال گذشته در همین روزها 18 میلیون تومان در مدل 111 خود قیمت داشت، این روزها خودرویی 19 میلیون و 500 هزار تومانی به حساب می‌آید و این یعنی 5/1 میلیون تومان در عرض یکسال گران شده است.
دیگر مدل پراید به نام 131 هم در حال حاضر 18 میلیون و 200 هزار تومان قیمت دارد و نسبت به اواخر سال گذشته رشدی تنها 400 هزار تومانی را به خود می‌بیند. مدل 132 پراید نیز سال گذشته در چنین روزهایی 17 میلیون و 400 هزار تومان قیمت داشت، اما حالا خودرویی 18 میلیونی به حساب می‌آید و این موضوع از تورم 600 هزار تومانی آن حکایت دارد.
پراید با این وجود هنوز هم ارزان‌ترین خودرو تولید داخل به شمار می‌رود. در کنار پراید؛ اما تیبا نیز افزایش قیمتی حدودا 5/2 میلیون تومانی را به خود می‌بیند. این خودرو در اواخر اسفند 91 با قیمتی معادل 20 میلیون و 500 هزار تومان به فروش می‌رسید و حالا نزدیک به 23 میلیون تومان قیمت دارد.
همچنین سمند مدل LX نیز پارسال اسفندماه قیمتی برابر با 26 میلیون تومان داشت و حالا که یکسال گذشته، تورمی تقریبا سه میلیون تومانی را به خود می‌بیند و حدود 29 میلیون تومان به فروش می‌رسد.