طبق برنامه، قراردادهای جدید خودرو تا پایان سال جاری با امضای ٦ قرارداد نهایی می‌شود. اگرچه تاکنون تکلیف چند قرارداد مشخص شده، اما باقی قراردادها همچنان درشرایط اما و اگر قرار دارند.
خودروسازان ايراني در حالي پس از توافق هسته‌اي، مذاكره با شركت‌هاي مختلف خارجي را آغاز كردند كه تا به امروز تنها قرارداد با پژو و تفاهمنامه با بنز و سيتروئن نهايي شده و مذاكره با سايرين هنوز ادامه دارد. مذاكراتي كه هربار با سفر هيات دولت به يك كشور صاحب صنعت خودرو ناگهان تغيير مي‌كند و بازيگران جديدي را وارد مذاكرات خودرويي مي‌كند. شايد تا ديروز بازيگران اصلي قراردادهاي خودرويي جاده مخصوصي‌ها به گزينه‌هايي محدود مي‌شد كه تا پيش از اين نيز در ايران قراردادهايي را داشتند و بر اساس آن قراردادها مذاكراتي انجام مي‌شد، اما با سفرهاي اخير عالي‌ترين مقام ساختمان آجر سه‌سانتي خيابان سميه تهران كمي اسامي قراردادهاي خودرويي تغيير كرده است.
مي‌گويند، آلمان‌ها گوي سبقت در قراردادهاي خودرويي را از ساير رقبا ربوده‌اند، اما فرانسوي‌ها هم به عنوان رقيبي ديرينه در قراردادهاي خودرويي ايران بيكار نمانده و حالا پس از نزديك به يك سال از توافق و اجرايي شدن برجام توانسته‌اند جاي پاي خود را در ايران محكم‌تر كنند.
كمتر از يك‌سال پيش، مديران بنز توانستند نام خود را به عنوان نخستين امضا‌كننده قرارداد با ايران ثبت كنند و تحت شرايطي مقابل ايراني‌ها بنشينند كه تعيين‌كننده شرايط قراردادهاي بعدي بود.
اين خوشحالي بنزي‌ها ادامه يافت، به اين دليل كه بنز در قرارداد قبلي نشان داده بود طرف معامله قابل اعتمادي است و در نتيجه توانست در سكوت يكي از بهترين قراردادهاي خودرويي را با ايراني‌ها امضا كرده و فصل جديدي از همكاري با ايران را آغاز كند. اما دومين قرارداد جاده مخصوصي‌ها با يار ديرينه‌شان پژو؛ بي‌سر و صدا نبود و حتي حالا كه گام‌هاي جدي‌تري با فرانسوي‌ها برداشته شده است هم حرف و حديث‌هاي زيادي وجود دارد. به گونه‌اي كه مي‌توان گفت، پر سر و صدا‌ترين قرارداد خودرويي ايران با پژو منعقد شده است. ايران‌خودرو و پژو از همان آغازين روزهاي توافق هسته‌اي ژنو، مذاكراتي جدي را با يكديگر آغاز كردند، آن هم در شرايطي كه نزديك به سه سال هيچ ارتباطي ميان اين شركت فرانسوي و شريك ايراني‌اش برقرار نبود.
اين مذاكرات كه البته حواشي خاص خود را به همراه داشت، سرانجام در زمستان سال گذشته به نتيجه رسيد و سبب شد اين دو شركت پس از چهار سال جدايي، پيوندي دوباره را تجربه كنند. براين اساس ايران‌خودرو و پژو، هيچ‌كدام تمايلي به افشاي جزييات قرارداد مربوطه ندارند و از همين رو اطلاعات چندان زيادي در مورد مفاد آن در دست نيست. با اين حال طبق برنامه‌اي كه رسما اعلام شده، اين دو شركت قرار است در قالب جوينت‌ونچر با يكديگر شراكت داشته باشند و در نخستين گام نيز اواخر امسال، پژو ٢٠٠٨ در ايران خودرو به توليد خواهد رسيد. پژو البته به تدريج دو مدل ديگر به نام‌هاي ٢٠٨ و ٣٠١ را نيز در ايران خودرو به توليد خواهد رساند.
ايران خودرو و پژو همچنين چندي پيش شركت مشترك خود را به نام «ايكاپ» به ثبت رسانده و افتتاح كردند تا فعاليت‌هاي مربوط به قراردادشان را به‌واسطه آن پيش ببرند.
بعد از پژو، شريك اين خودروساز فرانسوي به كيلومتر ١٥ رفت و با سايپايي‌ها تفاهمنامه همكاري امضا كرد تا به اين ترتيب سومين قرارداد خودرويي باز هم به نام فرانسوي‌ها امضا شود. سايپا و سيتروئن كه پيش‌تر به‌واسطه مونتاژ زانتيا در ايران، با يكديگر همكاري داشتند، پس از توافق هسته‌اي نيز پاي ميز مذاكره با يكديگر نشستند تا فصلي جديد از مشاركت را آغاز كنند.
اين قرارداد هم همچون ديگر قراردادهاي فرانسوي در لايه‌اي از مخفي‌كاري ادامه مي‌يابد، چه آنكه آنها تمايل چنداني به انتشار جزييات همكاري آينده‌شان ندارند و حتي هنوز تاريخ آغاز مشاركت‌شان نيز مشخص نيست. با اين حال برخي گمانه‌زني‌ها از آغاز شراكت اين دو خودروساز طي اسفندماه امسال حكايت دارد و گويا اين همكاري به توليد خودرويي به نام سيتروئن C٤ در سايپا منتهي مي‌شود و در عين حال ٥٠ درصد از سهام سايپا كاشان از طرف ايراني و ٥٠٠ ميليون يورو سرمايه فرانسوي‌ها به عنوان آورده‌هاي دوطرف در اين قرارداد مطرح شده است.
حال اينكه اين تفاهمنامه چه زماني قرارداد شود تا رسما به عنوان سومين قرارداد خودرويي بتوان از آن نام برد مشخص نيست. البته نارنجي پوشان قصد دارند سومين قرارداد رسمي خودروسازان را با شريك قبلي خود يعني رنو امضا كنند هر چند كه ايدرو پيش دستي كرده و با رنو قراردادي را امضا كرده است اما همچنان بحث بر سر حضور رنو در جاده مخصوص جدي است. با اين حال رنو به تازگي دو محصول خود يعني ساندرو هاچ‌بك و ساندرو استپ وي را عرضه كرده كه نشان از عزم اين شركت براي شروع همكاري جديد با اين جاده مخصوصي است.
در همين حال ديگر جاده مخصوصي تهران كه فعاليت اصلي‌اش را در كرمان انجام مي‌دهد قرارداد جديدي را با برند كره‌اي هيوندا امضا كرد تا نشان دهد بدون حاشيه روي هم مي‌توان قرارداد مناسبي را امضا كرد. به اين ترتيب شايد بتوان هيوندا را سومين يا با كمي اغماض چهارمين خودروسازي دانست كه اسمش را در ليست ٦ خودروساز وزارت صنعت جاي داده است. بر اساس اين قرارداد مقرر شده تا از دي ماه سال جاري شاهد توليد محصولات اين خودروساز كره‌اي در ايران باشيم و به اين ترتيب در گام اول و از ابتداي فصل زمستان، توليد دو محصول هيونداي آي١٠ و آي٢٠ در كارخانه كرمان موتور آغاز مي‌شود.
در شرايطي كه شريك قديمي كره‌اي باز هم توليد خود را در ايران آغاز مي‌كند، مسوولان وزارت صنعت، معدن و تجارت مي‌گويند، اين وزارتخانه قصد ندارد همكاري جديدي را با كره اي‌ها داشته باشد و به اين ترتيب هيوندا تنها شريك آسيايي خواهد بود كه با ايراني‌ها پاي قرارداد نشسته است. البته با سفر محمد نعمت‌زاده به مالزي بحث بر سر ورود مجدد پروتون به ايران و توليد در يكي از سايت‌هاي ايراني به گوش مي‌رسد.
ماجرايي كه به نظر مي‌رسد براي توازن بر قرار كردن بين شركاي اروپايي و آسيايي انجام خواهد شد. گويا ساكنين ساختمان آجر سه‌سانتي خيابان سميه قصد ندارند، صفر تا صد جاده مخصوص را در اختيار اروپايي‌ها قرار دهند و مي‌خواهند حالا كه چيني‌ها نرم نرم در حال خروج از بازار ايران هستند، در فضاي جديد خودروسازان با كيفيت‌تري به ايران بيايند.
در اين ميان اما، بحث قرارداد سوزوكي با آبي‌پوشان نيز بسيار جدي است و بعيد نيست كه ساكنين سرزمين آفتاب تابان نام خود را به عنوان پنجمين امضا‌كننده قرارداد خودرويي ثبت كنند تا قرعه ششمين قرارداد به نام يكي از خودروسازان اروپايي بيفتد. سوزوكي پيش از اين نيز قرارداد توليد خودروهاي سوزوكي ويتارا و كيزاشي را با آبي‌پوشان جاده مخصوص داشته است و حالا براي قرارداد جديد خود را آماده توليد خودروهاي جديدي مي‌كند كه همچون توليدات قبلي از كيفيت بالايي برخوردار است.
و در نهايت قرعه ششمين قرارداد
بعد از فرانسوي‌ها و آسيايي‌ها، نام دو خودروساز آلماني براي انعقاد ششمين قرارداد خودرويي مطرح است؛ يكي فيات و ديگري فولكس (ولكس). هر دو خودروساز آلماني مذاكرات خود را جدي‌تر از هميشه با آبي‌پوشان جاده مخصوص به پيش برده‌اند و خود را آماده كرده‌اند تا با نشان دادن آخرين چراغ سبز از سوي طرف ايراني پاي ميز مذاكره و عقد قرارداد بنشينند.
خبرها حكايت از اين دارد كه فولكس به عنوان ديگر غول خودروسازي آلمان و البته جهان، هم‌اكنون پاي ميز مذاكره با يك شركت خصوصي نشسته و گفته مي‌شود دو طرف بر سر همكاري مشترك به توافق رسيده‌اند.
حتي آن طور كه يك مقام مسوول در وزارت صنعت، معدن و تجارت مي‌گويد، فولكس و شركت ماموت تا پايان امسال تفاهمنامه يا قرارداد همكاري مشترك با يكديگر را امضا خواهند كرد. همچنين شنيده مي‌شود يكي از برندهاي فولكس به نام اشكودا نيز مذاكراتي را با ايران خودرو داشته كه البته جزيياتي از آن به بيرون درز نكرده است.
فيات، ديگر خودروساز ايتاليايي كه بازار خوبي هم در همسايگي ايران براي خود به راه انداخته و تقريبا تمامي ناوگان حمل و نقل شهري تركيه را از آن خود كرده، ديگر برند ايتاليايي است كه مذاكرات جدي با ايراني‌ها به راه انداخته و قصد دارد سهمي از اين بازار براي خود دست و پا كند. فيات-كرايسلر، شركتي كه مديرعامل ايران‌خودرو از آن به عنوان شريك جديد آبي‌هاي جاده مخصوص نام برده است. اما مذاكرات با فيات به كندي و سخت پيش مي‌رود و ايران خودرو تاريخ دقيقي را براي پايان مذاكرات و عقد تفاهمنامه يا قرارداد با اين شركت اعلام نكرده است.
در واقع تنها خبري كه از ايران‌خودرو و فيات اعلام شده، تداوم مذاكرات دو طرف است، كه اگرچه سرعت زيادي ندارد، اما در جريان است و اتفاقا ايران خودرويي‌ها از به سرانجام رسيدن آن در آينده صحبت به ميان مي‌آورند.
با اين حال به نظر مي‌رسد مسوولان ساختمان وزارت صنعت، معدن و تجارت همان‌طور كه خود به تنهايي پاي ميز مذاكره با رنو نشستند و قرارداد امضا كردند در سفرهاي اخير و آتي خود بازار تفاهمنامه و قراردادهاي خودرويي ايران را به سمت وسويي مي‌برند كه كمتر درباره آن بررسي صورت گرفته و ممكن است در آخرين مذاكرات به يك‌باره مذاكره‌كننده جديدي وارد شده و گوي سبقت را از رقباي كه عمري را براي مذاكره گذارده‌اند، بربايد.