وانت نیسان نه تنها وسیله برای امرار معاش خریدارانش، بلکه از نظر قدمت تکنولوژی یک پدیده آنتیک در جهان صنعت خودروسازی است که اخیرا به محل مناقشه وزیرنفت و مدیرعامل گروه زامیاد نیز تبدیل شده است.
وزیر نفت در اظهار نظری جنجالی در هفته گذشته از لزوم خریداری و ذوب وانت های نیسان در کوره های ذوب آهن با هدف صرفه جویی در مصرف سوخت و جلوگیری از هدر رفتن صدها هزار لیتر سخن گفتند و فریدون حمیدی، مدیرعامل شرکت زامیاد نیز در مصاحبه با روزنامه صمت (صنعت معدن و تجارت) مواردی را در توضیح وضعیت تولید وانت نیسان مطرح کردند که در نوع خود حائز اهمیت است.
برای آشنایی بیشتر با وانت نیسان زامیاد، شاید جالب باشد که بدانید پیشینه تولید این وانت کارآمد، پرمصرف، نا امن و ناراحت به حدود نیم قرن پیش باز می گردد.
زمانی که در میانه قرن بیستم نیسان ژاپن خانواده ای از وانت های خود را به نام جونیور عرضه می کرد و زامیاد ایرانی نیز در واقع نوه و نتیجه نسل سوم همین خودرو محسوب می شود.
تاریخ عرضه جونیور نسل سه در ژاپن به اوایل دهه 70 میلادی (حدود 46 سال قبل) باز می گردد و آخرین نمونه های این محصول نیز به دلیل افت فروش و کاهش استقبال خریداران در حدود سال 1982 (حدود 34 سال قبل) از خطوط تولید ژاپن کنار گذاشته شد اما سرنوشت بازار ایران به شکل دیگری رقم خورد و سایپا و زامیاد از 1349 تاکنون این لایزال ژاپنی را به هر قیمتی بر روی خط تولید حفظ کرده اند.
بنابراین می توان با اطمینان گفت که وانت نیسان سال هاست که با اقتدار مقام یک خودرو با تکنولوژی از رده خارج را یدک می کشد و مانند بسیاری از دیگر خودروهای مونتاژی در صنعت خودرو کشورمان پس از سر رسیدن تاریخ انقضا در بازار های رقابتی، راهی خطوط تولید کشورهای جهان سوم شده است.
اما آنچه موقعیت وانت نیسان را بر خلاف وانت های پیکان یا مزدا تراژدیک می کند، قابلیت های ویژه و تکرار نشدنی آن در حمل بارهای بسیار سنگین است که عملا جایگزینی زامیاد با خودرو دیگری را غیر ممکن کرده است.
بنابر اطلاعات موجود وانت نیسان بیش از 2 تُن ظرفیت حمل بار دارد و از همین روست که مدیرعامل زامیاد دلیل عرضه این خودرو در بازار کشور را اینچنین توضیح می دهد.
“براساس مطالعات انجام شده در دنیا، خودرویی که بتواند 2.2 تن بار حمل کند بین 10 تا 13.5 لیتر در 100 کیلومتر مصرف بنزین دارد. علاوه بر این بیکار ننشسته‌ایم بلکه با شرکت مگاموتور پروژه‌ای برای ارتقای پلتفرم مطرح کرده‌ایم تا در سال‌های آینده بتوانیم محصولاتی با مصرف به‌مراتب کمتر به بازار عرضه کنیم.
این خودرو توان حمل بار 2.2 تن و انتهای موجود در کشور در بهترین شرایط توان حمل 700 کیلوگرم را دارد یعنی هر نیسان معادل 3 وانت در هر مرحله بار جابه‌جا می‌کند و اگر با توجه به آمار حدود 700هزار خودرو نیسان موجود در بازار بخواهیم حمل بار را به وانت دیگری اختصاص دهیم برای حمل همین بار باید 2 میلیون و یکصد هزار خودرو وانت به بازار تحمیل کنیم که هم مصرف سوخت بیشتری دارند و هم باعث آلودگی هوا شده و ترافیک هولناکی ایجاد خواهد شد.”
براساس توضیحات ایشان مصرف سوخت وانت نیسان ظرف سال های اخیر به لطف تغییرات اعمال شده در سیستم سوخت رسانی از حدود 20 لیتر به حدود 13.5 لیتر کاهش یافته است و با توجه به محاسبات مربوط به توانایی حمل بار، استفاده از این خودرو از نظر مصرف سوخت توجیه اقتصادی دارد.
در واقع رمز و راز وانت نیسان در حمل چنین بارهای عظیمی به شاسی نردبانی آن مربوط می شود که سال هاست در صنعت خودروهای سواری منسوخ شده است و به همین دلیل جایگزین کردن وانت نیسان با وانت ارزان قیمت دیگری که چنین مشخصاتی داشته باشد تقریبا محال است.
در سایر کشورها نیز برای حمل محموله های سنگین و حجیم چند تُنی عموما از کامیونت استفاده می شود و وانت های سبک و ون ها برای کاربرد های درون شهری و سبک استفاده گسترده ای دارند.
حال این پرسش مطرح می شود که آیا واقعا در کشورمان شرایط خاصی حکم فرماست که عموم افراد نیاز به خرید وانت باستانی ای چون وانت نیسان دارند و اصولا حمل محموله های بالای 1 تُن به کررات انجام می شود و یا تنها به دلیل محدودیت های کاربردی وانت های پیکان، پراید و مزدا، خریداران بدون داشتن حق انتخابی برای نیاز های سنگین تر ناچارا سراغ وانت نیسان می روند؟
طبیعتا پاسخ به این پرسش نیاز به مطالعه و بازار سنجی گسترده ای دارد، اما آنطور که از شواهد امر بر می آید بسیاری از خریداران وانت زامیاد، خودرو خود را با هدف همه فن حریف بودن انتخاب می کنند و حتی اگر در زمان خرید نیاز چندانی نیز به حمل بار 2 تُنی نداشته باشند، بر اساس اصل “محکم کاری” خشن ترین گزینه موجود در بازار را انتخاب می کنند.
مصداق عینی این فرضیه را می توان در استفاده از وانت زامیاد برای حمل میوه، گوشت یخ زده، دکوراسیون داخلی و در سخت ترین شرایط مصالح ساختمانی نظیر گچ و سیمان عنوان کرد.
در واقع با توجه به فضای نسبتا کوچک حمل بار وانت نیسان، استفاده از حداکثر ظرفیت وزنی این وانت به ندرت ممکن است و در مواردی که مالکین اصرار به حمل بارهای بسیار سنگین با وزن بیش از 2 تُن دارند به کررات شاهد حمل محموله های بسیار بزرگ در شرایط نا امن و خطر آفرین هستیم.
از طرف دیگر قوانین روز ایمنی ایجاب می کند که جا به جایی محموله های سنگین با استفاده از خودروهای مجهز به چرخ های جفت صورت بگیرد، تا وزن به شکل بهتری بین چرخ ها توزیع شود و شاهد بروز وضعیتی مانند تصویر فوق نباشیم.
در چنین شرایطی به نظر می رسد که برخلاف گفته مدیرعامل گروه زامیاد، نیاز مبرمی به وانت زامیاد در کشور وجود ندارد و به راحتی می توان این محصول قدیمی و نا امن را با یک وانت اقتصادی مُدرن و یک کامیونت (در جهت رفع نیاز به حمل بارهای بزرگ) جایگزین کرد.
در واقع نیازی نیست یک خودرو در چند سگمنت مختلف کارآمد باشد بلکه می توان چند محصول را در گروه های مختلفی تولید کرد، مسلما خریداران فعلی وانت زامیاد نیز با توجه به سختی رانندگی با این خودرو، کیفیت بسیار نازل، مصرف زیاد و ایمنی فوق العاده ضعیف آن، پس از مدتی به این تغییر روی خوش نشان داده و دل از گرو آبی ترین مرگ آفرین جهان می بندند.