داشبورد خودروها عموما دارای نمایشگرهای مختلفی از قبیل شاخص روغن، دما و دور متور میباشد. اما اگر بخواهیم یک شاخص را انتخاب کنیم، سرعت سنج بسیار حائز اهمیت میباشد.
وظیفه سرعت سنج نشان دادن سرعت به مایل یا کیلومتر میباشد. خودروهای اولیه دارای سرعت سنج نبودند و خریداران باید آن را به عنوان یک آپشن اضافه سفارش میدادند. در سال ۱۹۱۰، سازندگان خودرو شروع به تعبیه سرعتسنج در خودروها به عنوان تجهیزات استاندارد خودرو پرداختند. اولین سرعت نج متعارف در سال ۱۹۲۳ ساخته شد و شکل آن تا به حال تغییر خاصی نکرده است.
در حال حاضر دو نوع سرعتسنج وجود دارد: سرعتسنج الکترونیکی و مکانیکی. سرعتسنج الکترونیکی از سال ۱۹۹۳ وارد بازار خودرو شد. اما این نوشته بیشتر به سرعتسنجهای مکانیکی میپردازد.
شخصی به نام اتو شالز که یک مخترع بود، اولین سرعتسنج خودرو را در سال ۱۹۰۲ به ثبت رساند. در آن زمان، تولید خودرو نه تنها زیاد شده بود بلکه سرعت آنها نیز روزبهروز بیشتر میشد. بیشترین سرعت خودروها در ابتدای قرن بیستم حدود ۳۰ مایل در ساعت بود اما به علت اینکه بیشتر مردم هنوز از درشکه استفاده میکردند، این سرعت زیادی محسوب میشد. تصادفات جادهای کمکم در حال افزایش بود و سرعتسنج میتوانست کمک شایانی در کنترل این رخدادها داشته باشد. در این زمان، بیشتر کشورها شروع به وضع قوانین اتومبیلرانی کردند و پلیس نیز به فکر جریمه خودروهای پر سرعت افتادند. قوانین اولیه از تولیدکنندگان خودرو خواسته بودند که سرعن سنج باید دو صفحه داشته باشد: یکی برای شخص راننده و دیگری که بزرگتر بود برای پلیس طراحی شده بود تا بتواند سرعت خودرو را رصد کند.
قبل از اینکه به عملکرد سرعتسنج بپردازیم باید نظری به کاکرد موتور بیاندازیم:
۱. موتور پیستون از انرژی استفاده میکند تا پیستون را در سیلندر بالا و پایین کند.
۲. نیروی ایجاد شده در پیستن به وسیله میللنگ تبدیل به نیروی چرخشی میشود
۳. میللنگ نیز به نوبه خود فلاویل یا چرخ لنگر را میچرخاند.
۴. جعبه دنده خودرو، نیرو را از فلاویل گرفته و به سمت چرخها میبرد.
۵. جعبه دنده سرعت و قدرت چرخها را تنظیم میکند
۶. در اخر، با حرکت چرخها خودرو نیز به حرکت در میآید.
به منظور تعیین سرعت خودرو، باید بتوان سرعت چرخها یا جعبه دنده را اندازهگیری کرد. در بیشتر خودروها، سرعت انتقال دهنده اندازهگیری میشود و وظیفه سنجش سرعت دورانی بر عهده وسیله ای با نام کابل درایو میباشد. درایو کابل شامل فنری پیچشی می باشد که روی یک سیم و یا میله مرکزی قرار دارد. کابل درایو بسیار منعطف میباشد و آن را میتوان در جهتهای مختلف خم کرد. این کابل به مجموعه ای از دنده ها در جعبه انتقال متصل شده و هنگام حرکت خودرو، دنده ها میله را در شفت منعطف میچرخانند و میله میزان سرعت چرخشی را بر اساس تغییر طول کابل اندازه گیری می کند. این میله سپس سرعت را به انتهای کابل میفرستد و آن نیز به نوبه خود این اطلاعات را به سرعت سنج انتقال می دهد. سرعت سنج قسمت مهم دیگری هم دارد و آن نیز یک آهنربای دائمی است. این آهنربا در ظرفی کاسهای شکل قرار میگیرد که به آن کاسه سرعت یا speedcup میگویند. این کاسه به یک سوزن متصل است و توسط سیمی نازک سر جای خود نشانده شده است. در حقیقت این سوزن است که سرعت را به ما نشان میدهد.