پراید به عنوان پرتیراژترین خودرو تولیدی در تاریخ کشورمان عملا تبدیل به بخشی ثابت از زندگی ما ایرانیان بدل شده و عموم ما ممکن است در مقطعی صاحب آن بوده باشیم. پراید به عنوان خودرویی ارزان‌قیمت با پایه و اساس متعلق به دهه 80 میلادی و کیفیت ساختی که روزبه‌روز در حال تحلیل است، خالی از مسائل و مشکلات نیست؛ مسائل و مشکلاتی که به عنوان بخشی از ویژگی‌های ذاتی این خودرو توسط عموم مالکانش پذیرفته شده است. برخی ایرادات این خودرو مختص یکسری از مدل‌های تولیدی بوده و تا حدودی به شانس مالک نیز بستگی دارد که پراید وی دارای چه نوع ایراداتی باشد! در این نوشتار به سراغ برخی از عمومی‌ترین مسائل و مشکلات پراید که در اکثر مدل‌های تولیدی آن به چشم می‌خورند رفته و به چگونگی شناسایی منشأ و رفع عیب آن پرداخته‌ایم.
ارزان و پردردسر
پراید هنگامی به بازار کشورمان گام گذاشت که کاملا نیاز به حضور یک خودرو مدرن و ارزان در بازار احساس می‌شد. پراید به لطف طراحی جدید خود و مجهز بودن به تجهیزات کلیدی‌ای نظیر کولر و شیشه بالابر برقی و پیشرانه کم‌مصرف با توان متناسب با وزن و ابعادش به سرعت در کانون توجهات قرار گرفت. شاید بتوان سال‌های دهه 70 شمسی را طلایی‌ترین سال‌های تولید پراید دانست چرا که به تدریج از سال‌های ابتدایی دهه 80 و گسترش یافتن حجم قطعات تولید داخل، پراید مسیر افت کیفیت را طی کرد و به مشکلات آن افزوده شد. بسیاری معتقدند که آخرین نمونه‌های تولیدی قابل قبول پراید، مدل‌های پیش از 1385 بوده و از این سال به بعد که پراید با نام صبا تولید شد، مسائل و مشکلات آن به اوج رسید.
مشکلات تعلیق و جلوبندی پراید
ساختار جلوبندی و تعلیق پراید نسبتا ساده بوده و البته به همان نسبت حساس و ظریف است و در واقع مناسب شرایط جاده‌ای کشورمان نیست. پراید فاقد رام جلوبندی بوده و اجزای اکسل جلو در واقع به صورت مستقیم روی دهنه شاسی سوار شده‌اند. این موضوع مشکلاتی را به مرور زمان ایجاد می‌کند که در ادامه به آن اشاره میکنیم.
لرزش فرمان
یکی از ایرادات شایع پراید که بسیاری از رفع کامل آن عاجز هستند، لرزش و به اصطلاح زدن فرمان پراید است. در صورتی که لرزش فرمان به همراه حرکات اضافی بدنه در سرعت پایین (اصطلاحا رقصیدن اتاق) بوده و در سرعت‌های 80 کیلومتر به بالا لرزش پیوسته باشد، مشکل از رینگ و لاستیک است. رینگ‌های فولادی پراید، تمایل زیادی به تابیدگی خصوصا در برخورد با ناهمواری‌های شدید داشته و به سختی نیز بالانس می‌شوند. در صورت سالم بودن رینگ و لاستیک، به هم خوردن تنظیمات دهنه شاسی می‌تواند این مشکل را ایجاد کند. دهنه شاسی پراید ضعیف بوده به مرور زمان با تردد در جاده‌های نامناسب دفرمه می‌شود و مشکلاتی نظیر خرابی زودرس سر پولوس‌ها و و لرزش اتاق را ایجاد می‌کند که تنها راه رفع آن، تنظیم مجدد شاسی توسط صافکار روی میز شاسی‌کشی است.
مشکلات پولوس و سر پولوس
همانطور که گفتیم، مجموعه جلوبندی و تعلیق پراید به صورت مستقیم روی دهنه شاسی سوار شده، این امر موجب شده که در شتابگیری و ترمزگیری و یا عبور از روی موج و ناهمواری، تغییر شکل‌های شاسی و باز و بسته شدن دهنه موجب شود که بخش‌های جلوبندی نسبت به هم حرکت کرده و پولوس‌ها خصوصا در ناحیه سر پولوس به صورت دائم تحت فشار باشند. بالانس نبودن و یا وجود تابیدگی در چرخ‌ها نیز به سرعت به سرپولوس‌ها آسیب می‌زند و موجب گیرپاژ کردن سر پولوس به مرور می‌شود. گیرپاژ کردن سر پولوس خود عاملی در لرزش فرمان بوده و در صورت حاد بودن خرابی ممکن است موجب لق شدن پولوس شده و حتی در حرکت با سرعت بالا در مسیرهای مستقیم صدا تولید کند و در بلند‌مدت موجب تابیدگی خود پولوس یا در رفتن مشعلی آن از سر گیربکس شود.
مشکلات جعبه فرمان
جعبه فرمان پراید به دلیل ساختار ساده خود عموما مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند اما برخی ایرادات که بیشتر ناشی از کیفیت پایین ساخت قطعات است در آن بروز می‌کند. از جمله ایرادات این مجموعه، شل‌شدگی و رهایی تدریجی جعبه فرمان از روی پایه‌های نگهدارنده خود است. جعبه فرمان پراید به صورت مستقیم روی فایروال سوار شده و به مرور زمان به دلیل ارتعاشات و فشار آوردن به پایه‌های خود روی فایروال، لاستیک‌های داخلی پایه‌ها را مستهلک می‌کند. مستهلک‌شدن لاستیک‌ها در نهایت موجب شل‌شدگی خود پایه و گشاد‌کردن جای پیچ‌های فایروال می‌شود. این مورد بیشتر روی نمونه‌های اولیه پرایدهای فرمان هیدرولیک قابل مشاهده است که قدرت زیاد رم هیدرولیک و ضعیف‌بودن اتصالات جعبه فرمان روی فایروال، موجب شکستن پایه‌ها شده و در نهایت انحراف و تصادف را در پی‌خواهد داشت.
میل قرقری‌های جعبه فرمان پراید نیز بسته به کیفیت ساخت خود ممکن است دچار خشکی و گیرپاژ شوند.
مشکلات ترمز
تقریبا عمده مشکلات سیستم ترمز پراید در دیسک‌های جلو خلاصه شده است. دیسک‌های ترمز پراید از نوع تک لایه و فاقد حفره‌های تهویه است. این امر موجب می‌شود که در صورت تماس یافتن آب سرد با دیسک داغ، دیسک دچار تابیدگی شده و در ترمزها خودرو دچار ارتعاش شود.
مستهلک‌شدن بوش‌ها
این مورد بیشتر در تولیدات اخیر قطعات مشاهده می‌شود. کیفیت نامناسب قطعات موجب شده که بوش طبق‌ها، میل موجگیر و سگدست‌ها و حتی بوش‌های اکسل عقب زودتر از حد انتظار فرسوده شود. این ایراد خصوصا در طبق‌های جلو نمودی دوچندان دارد.
همچنین باید در نظر داشت که توپی سرکمک‌های جلوی پراید فاقد بلبرینگ داخلی بوده و جهت جلوگیری از به صدا افتادن فنرها در هنگام گردش فرمان، این توپی‌ها نیاز به بازدید مداوم دارند. برای بهبود عملکرد می‌توان سراغ بلبرینگ‌های طراحی شده برای توپی سرکمک پراید در بازار رفت که تا حدی عملکرد فرمان را نیز نرم می‌کند.
در یک جمع‌بندی کلی در خصوص جلوبندی پراید می‌توان گفت که با توجه به مشکلات این مجموعه بهتر است در هر نوبت سرویس دوره‌ای، بازدید کاملی نیز از این مجموعه به عمل آید.
مشکلات سیستم سوخت‌رسانی پراید
تا‌کنون پراید با تیپ‌های متنوعی از سیستم سوخت‌رسانی تولید شده که هر کدام مزایا و معایب خود را دارند اما دامنه مشکلات در سری‌های اخیر خصوصا نمونه‌های یورو 4 بیش از گذشته است.
خرابی حباب‌گیر باک
یکی از بخش‌های سیستم سوخت‌رسانی پراید، حباب‌گیر باک است که وظیفه کنترل بخارات و هوای موجود در باک را خصوصا در حین سوختگیری بر عهده دارد. خرابی این قطعه و یا فرسودگی شلنگ‌های متصل به آن موجب انتشار بوی بنزین در محدوده صندوق عقب می‌شود که تنها راه رفع آن، خرید شلنگ‌های نو و تعویض حباب‌گیر است.
افت عملکرد پمپ بنزین
پمپ بنزین پراید دارای یک توری در ابتدای مجرای ورودی خود است که این توری به مرور زمان کثیف و دچار گرفتگی شده و بهتر است تمیز و یا تعویض شود. اگر جزو آن دسته افرادی هستید که با چراغ بنزین روشن به پمپ بنزین رجوع می‌کنید، به زودی باید منتظر ضعیف‌شدن عملکرد پمپ بنزین نیز باشید.
مشکلات دریچه گاز و استپر
مشکلات و خرابی استپر به یکی از اپیدمی‌های شایع در اکثر خودروهای وطنی بدل شده است. در پراید به دلیل کیفیت پایین استپر و مشکلات برنامه‌ریزی خود ECU خصوصا در مدل‌های زیمنس به بالا، مشکلاتی نظیر پله‌ای گاز خوردن، کات آف نا‌بهنگام و نوسان دور و گاز هرز خوردن به چشم می‌خورد که گفته می‌شود با تعویض برنامه ECU می‌توان آن‌را رفع کرد اما همچنان بسیاری از رفع کامل آن عاجز هستند.
کپ کردن
این ایراد را بیشتر می‌توان در پرایدهای ساژم (مدل‌های 83 تا 85 با کویل دوبل مربعی) مشاهده کرد که عموما ناشی از کثیفی استپر و حساسیت این سری از پرایدها به کیفیت بنزین است چرا‌که فاقد سنسور ناک جهت ریتارد دقیق جرقه هستند. همچنین ECU ساژم پراید دارای مشکل کندی در آنالیز داده‌هاست و همواره مشکل افت دور هنگام کلاچ‌گیری و کپ‌کردن هنگام سردی را تا حدی به همراه دارد. استفاده از کویل‌های زیمنسی و وایرهای مرغوب در پراید مجهز به ECU ساژم، بهبود شتاب و مصرف سوخت را به دنبال دارد و برای افزایش شتاب و رفع کپ تا حد زیادی در این پرایدها می‌توان از انژکتورهای 206 تیپ 5 هم استفاده کرد.
نوسان برق و افت دور موتور
نوسان برق و لرزش موتور خصوصا در هنگام استفاده از مصرف‌کننده‌های قوی، مشکلی طبیعی در عموم پرایدهاست که با تقویت اتصال بدنه باتری و دینام و یا استفاده از روش‌های تقویتی نظیر Big3 (تقویت منفی باتری به بدنه، منفی اتاق به موتور و دینام به باتری) می‌توان این مشکل را رفع کرد. استفاده از تکنیک Big3 و نظایر آن بیشتر برای افرادی که سیستم صوتی حرفه‌ای روی خودرو خود دارند توصیه می‌شود.
ضعف شیشه بالابرها
یکی از ایرادات آزاردهنده پراید که برای رفع آن چند راه وجود دارد؛ راه‌حل اول تعویض فیوزهای اصلی سه‌گانه محفظه موتور با مدل اصطلاحا تویوتایی که موجب بهبود عملکرد شیشه بالابرها می‌شود. راه‌حل دوم قرار دادن رله در مسیر برق شیشه بالابرهاست که در این صورت نیازی نیست برق شیشه بالابر از انشعابات مغزی سوئیچ دریافت شود. همچنین در بازار کلیدهای شیشه بالابر مختلفی برای پراید موجود است که ضمن داشتن حالت اتوماتیک برای حرکت شیشه (مانند پژو) دارای مدار تقویت داخلی و رله برای راه‌اندازی شیشه بالابرهاست.
عملکرد نامناسب کولر در ترافیک و افزایش دما
عملکرد نامناسب کولر پراید و خروجی باد ولرم خصوصا در روزهای بسیار گرم و ترافیک یکی از مشکلات ناخوشایند این خودرو است. برای رفع این مشکل تا مقدار زیادی بهتر است ابتدا از گاز کولر مرغوب استفاده کرده و ترموستات رادیاتور کولر در داخل داشبورد را کالیبره کنید (پیچ کالیبره روی ترموستات تعبیه شده است). در پراید دو مجموعه فن برای رادیاتور اصلی و کندانسور کولر در نظر گرفته شده که برای بهبود خنک‌شوندگی پرایدهای مدل پایین (1386 به پایین با فن تک سرعته) می‌توان از فن دو سرعته پرایدهای مدل بالا استفاده کرد. همچنین بهتر است فن کندانسور با نمونه پاناسونیکی با تعداد پره بیشتر تعویض شود. برای بهبود بیشتر عملکرد کولر حتی می‌توان از دو فن برای خنک کردن کندانسور استفاده کرد.