خودروهای مدرن مجهز به گیربکس اتوماتیک، به سطح قابل توجهی از دوام دست یافته‌اند. علاوه بر این مصرف سوخت آنها نیز بسیار کاهش یافته است. رانندگی با خودروهای گیربکس اتوماتیک آسان‌تر از خودروهای گیربکس دستی است، پس چرا هنوز عده‌ی زیادی خودروهای دنده دستی خریداری می‌کنند؟ علت اصلی چنین نگاهی این واقعیت است که تعمیرات و نگهداری گیربکس اتوماتیک هزینه‌بر و دشوار است.
امروزه تعداد زیادی از خودروها دارای گیربکس اتوماتیک هستند که برای مراقبت از آنها باید به نکاتی توجه داشته باشیم. در صورت استفاده صحیح و رعایت چند نکته مهم، می‌توان از هزینه های سرسام آور پیشگیری کرد و عمر طولانی گیربکس را تا دو برابر تضمین نمود.
در حالت خلاص (Neutral) رانندگی نکنید. خلاص کردن گیربکس اتوماتیک روی سراشیبی باعث کاهش مصرف سوخت خودروی شما نخواهد شد. خودروهای دنده اتوماتیک پیشرفته تر به اندازه ای هوشمند هستند که در سرازیری سوخت رسانی را به موتور کم کرده و موجب کاهش در مصرف سوخت می‌شوند.
عدم توجه به سرویس های دوره ای گیربکس اتوماتیک، عملکرد دنده‌های خورشیدی و تورک کانورتر در گیربکس اتوماتیک با وجود روغن ارتباطی مستقیم دارند. اجزا و متعلقات داخلی گیربکس اتوماتیک در زمان استفاده به دمای بسیار بالایی می رسند و در صورت کافی نبودن روغن، عدم تعویض و ریختن روغن اشتباه؛ احتمال وارد شدن آسیب جدی به مکانیزم آن وجود دارد.
از تعویض حالت گیربکس (P, R, N, D) در زمان حرکت خودداری کنید. عمل مکانیکی تعویض حالتهای مختلف گیربکس اتوماتیک، با کمک تعدادی کلاچ و نوار قرارگرفته درون گیربکس صورت می‌گیرد. این کلاچ‌ها و نوارها دارای موادی هستند که با ایجاد اصطکاک، عمل تعویض حالت دنده را میسر می‌سازند. در صورتیکه همواره پیش از تعویض حالت دنده، کاملاً به حالت سکون درآمده و ترمز را فشار دهید؛ بدون تردید با این مکانیسم، اتومبیل شما بیشتر عمر خواهد کرد.
هرگز به بهانه شتاب اولیه بیشتر، در زمان گاز دادن حالت (Drive) را انتخاب نکنید. نگه داشتن پدال گاز در وضعیت خلاص و سپس انتخاب D برای راه افتادن می‌تواند خسارت و آسیب جبران ناپذیری به گیربکس اتوماتیک خودروی شما وارد نماید.
قبل از توقف کامل خودرو، حالت P (پارک) را درگیر نکنید. اکثر خودروهای گیربکس اتوماتیک جدید به شما اجازه انتخاب وضعیت پارک را در حال حرکت نمی‌دهند.
نکات کلیدی در مورد نگهداری از گیربکس اتوماتیک
با وجود اینکه رانندگی با خودروهای گیربکس اتوماتیک راحت‌تر است، اما نحوه‌ی استفاده از آن می‌تواند باعث وارد شدن آسیب و صدمه به مکانیسم گیربکس اتوماتیک شود. اگر می‌خواهید از هزینه های گزاف تعمیرات گیربکس اتوماتیک در امان باشید، توصیه میکنیم با به کار بستن نکات ذکر شده از گیربکس اتوماتیک خودرویتان به بهترین شکل ممکن نگهداری کنید.
بسته به نوع خودرو و عمر آن، تعمیرات گیربکس می‌تواند هزینه زیادی داشته باشد. البته برخی اوقات ممکن است گیربکس خودروی شما به کلی از کار بیفتد که در اینصورت باید به ناچار به یک مکانیک متخصص در زمینه تعمیرات جعبه دنده مراجعه کنید.
اما نکاتی وجود دارد که اگر آنها را رعایت کنید، می توانید عمر گیربکس اتوماتیک خودرویتان را افزایش داده و از خراب شدن آن جلوگیری کنید.
روغن گیربکس را در فواصل معین چک کنید. در بسیاری از خودروها، کامیون های سبک و خودرو های شاسی بلند، چک کردن روغن گیربکس به آسانی چک کردن روغن موتور است: در حالیکه موتور خودرو روشن باشد گیج اندازه گیری سطح روغن را بیرون بیاورید، گیج را با یک دستمال تمیز کنید و آن را سر جایش قرار دهید، کمی صبر کنید، سپس آن را بیرون بیاورید تا بتوانید میزان واقعی سطح روغن را مشاهده کنید.
اگر سطح روغن از حد مشخص شده پایین تر باشد، احتمال نشتی روغن وجود دارد. روغن گیربکس باید به رنگ قرمز روشن بوده و علاوه بر شفاف بودن، نباید بوی بدی بدهد. اگر روغن کدر بوده، تیره رنگ باشد یا بوی گندیدگی بدهد، پیشنهاد میکنیم به یک مکانیک متخصص در زمینه جعبه دنده مراجعه کنید تا نگاهی به گیربکس خودرویتان بیاندازد.
از نوع روغن مطابق با گیربکس خودرویتان استفاده کنید. می‌توانید با مراجعه به دفترچه راهنمای خودرویتان، از نوع روغن گیربکسی که باید استفاده کنید مطلع شوید. اگر پس از مطالعه دفترچه راهنما باز هم از نوع روغنی که باید استفاده کنید اطمینان حاصل نکردید، بهتر است به یک مکانیک متخصص در زمینه گیربکس مراجعه کنید، چرا که اگر از نوع صحیحی از روغن استفاده نکنید، احتمال آسیب رسیدن به جعبه دنده وجود دارد.
سیستم خنک کننده موتور خودرویتان را سرویس کنید. همانطور که می‌دانید، سیستم خنک کننده موتور از بالا رفتن بیش از حد دمای موتور جلوگیری می‌کند، اما آیا می‌دانید همین سیستم خنک کننده وظیفه پایین نگه داشتن دمای روغن گیربکس را نیز بر عهده دارد؟
در حقیقت اگر دمای موتور از حد مجاز بالاتر رود، قبل از موتور این گیربکس است که در معرض آسیب دیدن قرار خواهد گرفت، بنابر این توصیه می‌شود همیشه از سالم بودن سیستم خنک کننده خودرویتان اطمینان حاصل کنید.
هر چند وقت یکبار روغن گیربکس را تخلیه کنید. بهتر است تعویض روغن گیربکس توسط یک مکانیک متخصص در این زمینه انجام شود. می‌توانید برای اطلاع از بازه زمانی دقیق تخلیه روغن گیربکس به دفترچه راهنمای خودرویتان مراجعه کنید، اما در حالت کلی توصیه می‌شود سالی یکبار روغن گیربکس خودرویتان را تخلیه کنید.
عمر روغن گیربکس به دو عامل بستگی دارد:
دمای کارکرد خودرو
مسافت پیموده شده.
گیربکس اتوماتیک
زمانیکه خودرو در حال حرکت است دنده را تعویض نکنید. اگر می‌خواهید دنده را از حالت “درایو یا D” به حالت “دنده عقب یا R” و یا بر عکس تغییر دهید، خودرو باید ایست کامل کرده باشد. اگر این کار را زمانیکه خودرو در حال حرکت است انجام دهید، گیربکس تحت فشار قرار می‌گیرد و به مرور زمان با مشکلی جدی مواجه خواهد شد.
پیش از حرکت کمی صبر کنید تا خودرو گرم شود. احتمالا تا به حال شما هم چنین تجربه ای داشته اید: بلافاصله پس از باز کردن درب خودرو پشت فرمان قرار گرفته و خودرو را روشن کرده اید، در کسری از ثانیه گیربکس را در حالت D قرار داده و با سرعت هر چه تمام تر شروع به حرکت کرده اید! توصیه می شود همیشه پس از روشن کردن خودرو چند دقیقه صبر کنید تا موتور گرم شود و سپس شروع به حرکت کنید، خصوصا در فصل زمستان.
برای مدت طولانی با لاستیک زاپاس رانندگی نکنید. از رانندگی برای مدت طولانی با لاستیک زاپاسی که سایز آن با لاستیک های اصلی خودرو همخوانی نداشته و یا با لاستیک زاپاس موقت اکیدا خودداری کنید. این کار علاوه بر تحت فشار قرار دادن جعبه دنده، به قسمت های دیگر خودرو نیز صدمه می رساند (به طور مثال چرخ از تنظیم خارج می شود.)
هر چند وقت یکبار فیلتر گیربکس را تعویض کنید. بله، درست متوجه شده اید، ممکن است گیربکس اتوماتیک خودروی شما فیلتر داشته باشد که در این صورت باید هر چند وقت یکبار تعویض شود. وجود فیلتر در گیربکس اتوماتیک بسته به برند و مدل خودروی شما دارد. اکثر خودرو های جدید فیلتر گیربکس ندارند، اما اگر خودروی شما در جعبه دنده فیلتر دارد، باید زمانیکه روغن گیربکس را تخلیه می کنید فیلتر گیربکس را هم تعویض کنید.
از خودرویتان به عنوان یدک کش استفاده نکنید. اگر از خودرویتان برای یدک کشیدن وزنی سنگین استفاده کنید (خصوصا در هوای گرم)، احتمال اکسید شدن و یا سوختن روغن گیربکس وجود دارد که نتیجه آن وارد شدن آسیب جدی به جعبه دنده خواهد بود.
سالی یکبار برای چک کردن وضعیت گیربکس به تعمیرگاه مراجعه کنید. حداقل سالی یکبار به یک مکانیک متخصص در زمینه گیربکس مراجعه کنید تا مواردی مانند نشتی روغن و یا هر وضعیت غیر عادی دیگری را مورد بررسی قرار دهد. علاوه بر این می توانید در فواصل زمانی معین سطح روغن گیربکس و رنگ و بوی آن را چک کنید تا از بروز هرگونه ایراد در گیربکس خودرویتان جلوگیری به عمل آورید.
گیربکس اتوماتیک، بدون شک یکی از بزرگ‌ترین اختراع‌ها در صنعت خودروی دنیا محسوب می‌شود. به لطف ایمنی بالایی که این اختراع برای خودروها به ارمغان آورد، می‌توان با جرات گفت که گیربکس اتومات، فصلی جدید توانست در دفتر صنعت خودرو بگشاید. این نوع گیربکس نه تنها محبوب رانندگان حرفه‌ای است، بلکه کسانی که خیلی توانایی‌های رانندگی بالایی ندارند هم آن را می‌پسندند.