سرپرست مرکز تغییر اقلیم سازمان محیط‌زیست از ممنوعیت پلاک‌گذاری خودروهای تولید ۱۳۹۹ با استاندارد یورو ۴ خبر داد. این موضوع برای انواع پژو ۲۰۶، ۴۰۵، پارس، سمند، تیبا، ساینا و کوئیک، مشکل‌ساز خواهد بود.
انتشار بیانیه‌های متعدد نهادهای مرتبط با سازمان محیط‌زیست درباره‌ی موضوع آلایندگی خودروهای تولیدی ایرانخودرو و سایپا تازگی ندارد. شایعه‌ی منع پلاک‌گذاری پراید و ۴۰۵ به‌دلیل نوع پیشرانه و تولید آلودگی برای محیط‌زیست از ۱۰ سال پیش شنیده می‌شود. درمقابل، غول‌های خودروسازی ایران برای عمل به خواسته‌های سازمان محیط‌زیست و سازمان استاندارد ایران، برنامه‌ی مشخصی ندارند و توقف تولید مدل‌های قدیمی با هدف ارتقای شرایط ایمنی و آلایندگی بعید به‌نظر می‌رسد.
قرار بودبنزین یورو ۵ در سراسر کشور از سال ۱۳۹۹ توزیع شود که البته صرفا برای تعدادی از شهرهای بزرگ انجام شد. طبق ماده ۴ قانون هوای پاک، از سال ۱۳۹۹، خودروهای فاقد استاندارد یورو ۵ نباید شماره‌گذاری یا فروخته شوند؛ اما طبق همین قانون، تا سال ۱۴۰۰ برای عرضه‌ی بنزین یورو ۵ مهلت وجود دارد. ایرانخودرو از دی ۱۳۹۸، پیش‌فروش محصولات با موعد تحویل سال ۱۳۹۹ را آغاز کرد. سازمان حفاظت محیط‌زیست به این خودروساز اعلام کرد محصولات فاقد استاندارد یورو ۵ از سال آینده نباید عرضه شوند. ایرانخودرو نیز در پاسخ ادعا کرد تمام محصولاتش را طبق استاندارد یورو ۵ تحویل مشتریان می‌دهد؛ درحالی‌که انجمن خودروسازان اعلام کرد به‌دلیل اعمال تحریم و کیفیت کنونی بنزین، فعلا امکان اجرای استاندارد یورو ۵ وجود ندارد. جالب‌تر اینکه دبیر انجمن خودروسازان گفته است ابتدا باید بنزین یورو ۵ عرضه و سپس خودرو دارای استاندارد یورو ۵ تحویل داده شود؛ اما از نظر سازمان محیط‌زیست و وزارت نفت، ابتدا باید خودرو با استاندارد یورو ۵ تولید و سپس تولید بنزین یورو ۵ آغاز شود. حتی بین کارشناسان صنعت خودرو نیز درباره‌ی استفاده از بنزین یورو ۴ در خودروهای مجهز به استاندارد یورو ۵، مثل پژو ۲۰۰۸، اختلاف نظر وجود دارد.
بخش عمده‌ای از محصولات ایرانخودرو استانداردهای آلایندگی یورو ۴ دارد. انواع پژو ۲۰۶، ۲۰۷، پارس، ۴۰۵، سمند، دنا، رانا و حتی هایما S7 با استاندارد یورو ۴ تولید می‌شوند؛ درحالی‌که پژو 2008 و هایما S5 استانداردهای آلایندگی مطابق با یورو ۵ دارد. هر دو محصول یادشده پس از برجام به خطوط تولید ایرانخودرو اضافه شدند و امروزه، پرتیراژ محسوب نمی‌شوند. در میان محصولات شرکت سایپا هم، پراید، تیبا، ساینا، کوییک و چانگان همگی استاندارد آلایندگی یورو ۴ دارد. برای مدیران خودرو، فقط ام وی ام ایکس ۳۳ یورو ۴ محسوب می‌شود و بقیه‌ی مدل‌های مونتاژی از برند چری چین، با استاندارد یورو ۵ مطابقت دارد.
ایران خودرو سایپا Saipa IKCO
امروز، ۳۱ فروردین ۱۳۹۹، سیدمحمدمهدی میرزایی‌قمی، سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم، بر این موضوع تاکید کرد که محیط‌زیست درباره‌ی قوانین مربوط به ارتقای استاندارد خودروها به‌هیچ‌عنوان از مواضع خود کوتاه نخواهد آمد. وی بیان کرد:
این سازمان تا امروز برای اجرای این قوانین در حد تکالیف و وظایف خود عمل کرده و بابت تخلفات خودروسازان در این زمینه به سازمان بازرسی کل کشور نامه نوشته است. دستگاه‌های نظارتی و اجرایی هم باید به این مسئله ورود کنند؛ چراکه ضرر و زیان واردشده مسلم است. آماری از پیش‌فروش آذرماه خودروهای ایرانخودرو و سایپا دردسترس نیست. پس از اعتراض سازمان محیط‌زیست در آن زمان، به‌دلیل ذکرنکردن تغییر استاندارد خودروهای پیش‌فروش‌شده، خودروسازان آگهی پیش‌فروششان را تغییر دادند و اعلام کردند تحویل براساس استانداردهای روز خواهد بود.
سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کننده اعلام کرده به‌دنبال ارتقای استاندارد از حقوق مشتریان و کاهش آلودگی و مسائل اقتصادی از حقوق مشتریان است. قرار است این سازمان نیز برای حفظ این حقوق به مسئله ورود کند.
تولید خودروهای فعلی با استاندارد یورو ۵ امکان‌پذیر است
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم به این موضوع اشاره کرد که امکان ارتقای استاندارد در همه‌ی محصولات تولیدی خودروسازان با هزینه بسیار نازل وجود دارد. وی افزود:
خودروسازان تصور می‌کردند با گذر زمان سازمان محیط‌زیست هم کوتاه می‌آید و با همین تصور، استاندارد را ارتقا ندادند و با نامه‌نگاری و تعامل و لابی، این ارتقای استاندارد معلق مانده است. در این زمینه مشکل اجرایی وجود ندارد و ادعاهای خودروسازان بیشتر بهانه است.
هزینه ۱۸۸ هزار میلیارد تومانی آلودگی خودرو برای کشور
میرزایی‌قمی به آمارهای وزارت بهداشت و مطالعات جامعی اشاره کرد که این وزارتخانه درزمینه‌ی هزینه‌های آلودگی هوا براثر مرگ‌و‌میر منتشر کرده است. وی اعتقاد دارد:
آخرین آمار سال ۱۳۹۶ درزمینه‌ی مرگ‌و‌میر زودرس و بیماری‌های ناشی از آن ۱۸۸ هزار میلیارد برآورد شده است. این در حالی است که هزینه ارتقای استاندارد آلایندگی با‌توجه‌به افزایش قیمت خودورهای تولیدی بسیار اندک است. در‌حال‌حاضر، قیمت خودروهای ما کمتر از ۷۰ میلیون تومان نیست و عمده‌ی هزینه خودروسازان برای ارتقای استاندارد خودروها صرف هزینه‌ی کاتالیست و ECU در قیمت می‌شود که هزینه‌ی آن درمقایسه‌با هزینه‌ی تمام‌شده خودروها اندک است. این هزینه‌ها با هزینه‌های آلودگی هوا مقایسه‌شدنی نیست؛ به‌همین‌دلیل، محیط‌زیست محکم پای این قضیه ایستاده است.
آمار و مستند رسمی از بی‌کیفیت‌بودن سوخت تولیدی وجود ندارد
میرزایی‌قمی می‌گوید سوخت توزیعی در سطح کشور استاندارد یورو ۴ است و سوخت یورو ۵ در پالایشگاه‌های محدودی تولید می‌شود:
مصرف سوخت یورو ۴ به تخریب خودرو بنزینی یورو ۵ منجر نمی‌شود. باوجوداین، وظیفه‌ی نظارت بر سوخت هم برعهده‌ی سازمان استاندارد است و بارها اعلام کردند مشکلی در توزیع سوخت یورو ۴ ندارد. بارها اعلام کرده‌ایم اگر فعالان این حوزه تخلف و تخطی درباره‌ی کیفیت سوخت دیده‌اند، اعلام کنند سوخت تولیدی با استانداردهای موجود تطابق ندارد؛ اما تا‌به‌حال، آمار و مستندی دریافت نکرده‌ایم. وزارت بهداشت هم بابت این اعتراض‌ها با وزارت نفت مکاتبه نکرده است؛ بنابراین، بحث بی‌کیفیت‌بودن کیفیت سوخت بهانه قلمداد می‌شود؛ مگر اینکه منتقدان اسناد متقنی ارائه کنند و مرجع رسمی آن، یعنی سازمان ملی استاندارد، اعلام کند این اسناد از لحاظ علمی تأییدشده است.
تعلیق اجرای قانون تا ۶ ماه پس از رفع تحریم‌ها
سرپرست مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم درباره‌ی نامه وزارت صمت و خودروسازان به‌منظور تعلیق اجرای قانون تا ۶ ماه پس از رفع تحریم‌ها و ادعای تناقض قانون با شعار سال «جهش تولید» به خبرنگاران گفت:
ارتقای استاندارد ۶ ماه بعد از رفع تحریم‌ها یعنی چه؟ این درخواست با منویات رهبری و تأکید ایشان بر اقتصاد مقاومتی همخوانی ندارد. وقتی رهبری این‌قدر بر لزوم پیشبرد اهداف اقتصاد مقاومتی تأکید می‌کنند، چطور چنین درخواستی را مطرح می‌کنند. این اظهارات به‌معنای این است که قرار نیست داخلی‌سازی در دستور کار آن‌ها قرار گیرد.
به‌نظر می‌رسد خودروسازان از بیانات رهبری و شعارهای سالی که ایشان مطرح می‌کنند، قصد سوءبرداشت کرده‌اند. در‌صورتی‌که اگر به‌صورت منطقی به شعارهای سال و بیانات رهبری توجه می‌کردند، باید ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها را در اولویت قرار می‌دادند؛ چون به افزایش کیفیت تولید منجر می‌شود.
این ادعا صحیح نیست که ارتقای استاندارد آلایندگی خودروها از یورو ۴ به یورو ۵ تغییر آن‌چنانی در آلایندگی ایجاد نمی‌کند. تفاوت سطح آلایندگی و تضمین کیفیت آلاینده‌نبودن یورو ۴ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر و یورو ۵ تا ۱۶۰ هزار کیلومتر است. انتظار می‌رود خودروسازان در مسائل فنی علمی‌تر اظهارنظر کنند.