افزایش قیمت خودروهای صفرکیلومتر، به افزایش تقاضا برای مدل‌های دست دوم منجر شده است. در این مطلب باتوجهبه ارزان‌ترین محصولات تولید داخل، توصیه‌هایی به علاقه‌مندان خرید خودرو دست دوم کرده‌ایم.
نگاهی به فهرست قیمت خودروها در بازار ایران، حتی مدل‌های اقتصادی را دست‌نیافتنی جلوه می‌دهد. بسیاری از تولیدات ایران‌خودرو، مثل انواع ۲۰۶ و پژو پارس درحدود ۱۵۰ میلیون تومان قیمت دارند. شرایط برای محصولات سایپا نیز چندان رضایت‌بخش نیست و خودروهایی مثل ساینا و تیبا هم تقریبا ۹۰ میلیون تومان معامله می‌شوند. در این اوضاع‌واحوال، مراجعه به بازار مدل‌های دست‌دوم می‌تواند صرفه‌ی اقتصادی داشته باشد و تنوع انتخاب را نیز افزایش دهد.
خرید خودرو دست‌دوم همیشه عاقلانه نیست و می‌تواند به دردسرهایی بزرگ منجر شود؛ چراکه در برخی مواقع، هزینه‌ی تعمیر و اتلاف وقت برای آن خریدار مدل دست‌دوم را پشیمان می‌کند. با این اوصاف، باید حساب‌شده و دقیق عمل کرد. پیش از توصیه به خرید در کلاس قیمت‌های متفاوت، درباره‌ی مهم‌ترین نکات در خودروهای دست‌دوم به‌اختصار توضیح خواهیم داد. قبل از پرداخت وجه و اتمام معامله، خریدار این نکات را باید مدنظر قرار دهد تا زیان ناخواسته و دردسرهای بعدی ایجاد نکند.
۱. مراجعه به مراکز تشخیص رنگ یا افراد متخصص بدنه
در کشور ما برخلاف بسیاری نقاط دنیا، شرایط بدنه بیش از کیفیت فنی و استهلاک قطعات، روی قیمت خودرو دست‌دوم تأثیرگذار است؛ مثلا محصولی با کارکرد ۱۰۰ هزار کیلومتر و بدون تصادف و ایراد بدنه از خودرو هم‌مدل با ۳۰ هزار کیلومتر کارکرد که قطعات تعویضی بدنه داشته باشد، گران‌تر خواهد بود. با این اوصاف، چنانچه خودرو مدنظر سابقه‌ی تصادف و تعمیر بدنه داشته باشد، قیمت ارزان‌تری دارد و البته باید توسط خریدار، راستی‌آزمایی شود.
امروزه، مراکز تشخیص رنگ در شهرهای مختلف ایران وجود دارند. در این مراکز، علاوه‌بر بررسی رنگ‌شدگی کلی یا جزئی (قلم‌گیری) و تعویض قطعات بدنه، میزان شدت تصادف در بخش‌های مختلف خودرو نیز مشخص می‌شود. برای مثال، دو خودرو مشابه که گِل‌گیر تعویضی داشته باشند، ممکن است به‌دلیل نوع آسیب به شاسی، هم‌قیمت نباشند. مرکز تشخیص رنگ این نکات را به‌صورت مکتوب اطلاع‌رسانی می‌کنند. هزینه‌ی این خدمات معمولا ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان است.
۲. بررسی فنی و مراجعه به مکانیک معتمد یا نمایندگی معتبر
ممکن است تصور کنید هر ایراد فنی موجود در خودرو با صرف هزینه رفع خواهد شد؛ اما این موضوع باتوجهبه کمبود بعضی قطعات یدکی در بازار ایران و کیفیت خودروهای تولیدی کشورمان صحت ندارد. توجه به وضعیت فنی خودرو برای مدل‌های خارجی، خصوصا محصولات چینی اهمیت بیشتری دارد؛ چراکه هزینه‌ی تعمیر و لوازم آن‌ها بسیار بیشتر از تولیدات ایران‌خودرو و سایپا است. درضمن در بعضی موارد مثل نقص توربوشارژر یا تجهیزات برقی خودروهای چینی، قابلیت تعمیر وجود ندارد.
مسلما پیش از خرید خودرو دست‌دوم، مدت کوتاهی با آن رانندگی می‌کنید. در این زمان، توجه به صداها بسیار مهم است. صدای خروجی از پیشرانه در دور موتورهای مختلف چنانچه ناهنجار و فراتر از انتظار باشد، نشانه‌ای از ایراد فنی در خودرو است. دومین نکته‌ی مهم مرتبط با صدا، اطلاعاتی از وضعیت کابین و سیستم تعلیق (فنربندی) به شما می‌دهد. هنگام رانندگی با خودرو مدنظر، حتما با سرعت‌های متفاوت (۱۰ تا ۴۰ کیلومتربرساعت) از روی دست‌اندازهای خیابان، مثل سرعت‌گیرها، عبور کنید تا وضعیت فنرها و کمک‌فنرها و قطعات مرتبط (جلوبندی) از میزان صدای خروجی آن‌ها مشخص شود.
توجه کنید در حالت عادی، صدای ورودی به کابین معمولا رفع‌شدنی نخواهد نبود. اگر هنگام عبور از دست‌اندازها صدایی به داخل اتاق می‌آید که مرتبط با چرخ‌ها و قطعات فنی نیست، احتمالا با مراجعه به افراد متخصص و صرف هزینه نیز رفع نخواهد شد؛ درحالی‌که بسیاری از ایرادات فنی سیستم تعلیق و جلوبندی، با خرید قطعات جدید و نصب اصلاح می‌شود.
بعد از بررسی نکات مذکور، مراجعه به مکانیک معتمد اهمیت دارد. امروزه، بسیاری از مراکز فنی موجود در نمایندگی‌ها برای خرید خودرو دست‌دوم مشاوره می‌دهند. بهتر است قبل از مراجعه به این مراکز یا هر فرد متخصص دیگر، با آن‌ها هماهنگ کنید تا علاوه‌بر تعیین وقت و هزینه‌ی خدمات، خواسته‌ی شما به‌عنوان خریدار مشخص شود.
۳. توجه به کیلومتر و کارکرد واقعی
شاید کیلومتر کارکرد خودرو برای بسیاری از مردم مهم‌ترین عامل تعیین‌کننده در ارزش مدل دست‌دوم باشد؛ اما درواقع، بیشتر از وضعیت بدنه و مشخصات فنی روی قیمت تأثیر نمی‌گذارد. یکی از دلایل این موضوع کیفیت رانندگی و سرویس خودرو به‌دست مالک یا مالکان قبلی است.
فرض کنید دو محصول مشابه با کیلومتر کارکرد یکسان داشته باشیم. اگر یکی از آن‌ها برای جابه‌جایی مسافران بین‌شهری و رانندگی با سرعت زیاد در جاده استفاده شده باشد، به‌دلیل حمل وزن بیشتر (چهار مسافر) و حرکت با دور موتورهای زیاد، احتمالا با فرسودگی قطعات رو‌به‌رو است. همچنین، خودرویی که کارکرد کمتری دارد؛ اما در مسیرهای ناهموار با دور موتور زیاد و دنده‌ی سنگین رانده شده باشد، مستعد خرابی و هزینه‌ی تعمیر خواهد بود؛ درحالی‌که ممکن است کم‌کار و جذاب به‌نظر رسد. پس کیلومتر کارکرد به‌تنهایی نمی‌تواند وضعیت فنی مساعد یا نامساعد خودرو را توضیح دهد. در سمت دیگر ماجرا، افراد سودجو با کاهش کیلومتر کارکرد تقریبا تمامی خودروهای ایرانی یا خارجی ساخت کشورهای مختلف را می‌توانند به‌عنوان مدلی کم‌کار بفروشند. به‌همین‌دلیل، مراجعه به مکانیک و نمایندگی معتبر راه‌گشا خواهد بود.
بررسی فرمان و صندلی تا حدودی برای تشخیص کارکرد خودرو مفید است. هرچند خرید پوشش برای دورفرمان و صندلی‌ها تا حد زیادی استهلاک این قطعات را مخفی می‌کند، تورفتگی در نشیمنگاه صندلی راننده و ساییدگی فرمان می‌تواند نشانه‌ای از کارکرد زیاد خودرو باشد. همچنین، رنگ‌پریدگی (ماتی) در بدنه و داشبورد احتمالا دلیلی بر رانندگی طولانی‌مدت است.
توصیه‌ی نگارنده در موضوع خرید خودروهای دست‌دوم با استناد به کیلومتر کارکرد، توجه به عددهای ۳۰ و ۶۰ و ۱۰۰ هزار کیلومتر است. چنانچه عدد کارکرد خودرو واقعی به‌نظر می‌رسد و فرد متخصص تأیید می‌کند، می‌توان تا حدودی به این اعداد اعتماد کرد. اصطلاحا به خودرویی که کمتر از ۳۰ هزار کیلومتر کار کرده باشد، کم‌کار می‌گویند و به محصولی که بیش از ۱۰۰ هزار کیلومتر رانده شده باشد، پرکار می‌گویند. خودرویی با کارکرد ۱۰۰ هزار کیلومتر و عمر بیش از ۱۰ سال هم کم‌کار تلقی می‌شود؛ اما ممکن است به سرویس‌های پرهزینه مثل تعویض واشرسرسیلندر یا حتی تعمیر اساسی موتور نیاز داشته باشد. خودروهایی با کارکرد کمتر از ۳۰ هزار کیلومتر، خصوصا اگر کمتر از ۳ سال داشته باشند و شرایط گارانتی برای آن‌ها رعایت شده باشد، گزینه‌هایی جذاب برای خرید هستند.
به‌بیان‌بهتر، استهلاک و هزینه‌ی تعمیر یا تعویض بسیاری از قطعات خودرو معمولا از کیلومتر کارکرد بعد از ۶۰ هزار کیلومتر ظاهر می‌شوند. این قاعده‌ی کلی و تجربی به خودروهای ساخت ایران‌خودرو و سایپا و مدل‌های چینی مربوط است؛ چراکه بسیاری از خودروهای کره‌ای و ژاپنی موجود در کشور، باتوجهبه کیفیت ساخت و سبک رانندگان آرام مالکان، ممکن است تا ۱۰۰ یا ۱۵۰ هزار کیلومتر هم بدون هزینه‌ی سنگین برای تعمیرات یا تعویض قطعات خاص استفاده شوند.
در ادامه‌ی مطلب، تعدادی از خودروهای دست‌دوم بازار ایران در کلاس قیمتی متفاوت معرفی شده‌اند. این محصولات باتوجهبه تجربه و تحقیقات نگارنده توصیه می‌شوند و لزوما نباید مرجعی برای تصمیم‌گیری نهایی باشند.
توصیه‌ی خرید با قیمت کمتر از ۵۰ میلیون تومان
در بازار امروز ایران، به‌زحمت می‌توان خودرو دست‌دوم با کیفیت فنی و قیمت ارزان‌تر از ۵۰ میلیون تومان پیدا کرد. با این بودجه، گزینه‌ای جز پراید وجود ندارد و البته انواع پژو پرکار و با طول عمر بیشتر از ۱۰ سال که خرید آن‌ها هم پرریسک است.
با کمی جست‌وجو در سایت‌های فروش اینترنتی و نمایشگاه‌های خودرو، احتمالا می‌توان نمونه‌های سالم و کم‌کار از ام‌وی‌ام ۱۱۰ را برای خرید در محدوده‌ی ۵۰ میلیون تومان مدنظر قرار داد. این خودرو چینی بسیار کوچک است و مناسب استفاده‌ی خانوادگی یا سفرهای جاده‌ای نیست؛ اما ایمن‌تر از پراید است و با میانگین مصرف سوخت ۵ تا ۶ لیتر بنزین در ۱۰۰ کیلومتر، گزینه‌ی مناسبی برای استفاده‌ی شهری محسوب می‌شود. البته نباید فراموش کنیم قیمت قطعات و لوازم‌یدکی ام وی ام ۱۱۰، بیش از نمونه‌های به‌کاررفته در پراید هزینه‌بر خواهد بود.
توصیه‌ی خرید با قیمت ۵۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان
از دیدگاه بسیاری از مردم و کارشناسان، محصولات تولیدی ایران‌خودرو در سال‌های ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۰، کیفیت بهتری درمقایسهبا مدل‌های صفر کیلومتر امروزی دارند. با این اوصاف، جست‌وجو برای خرید انواع پژو با کیلومتر کارکرد واقعی کمتر از ۱۰۰ هزار کیلومتر و تولید قبل از سال ۱۳۹۰ مفید خواهد بود.
تجربه‌ی شخصی نگارنده از مقایسه‌ی قیمت پژو پارس مدل ۱۳۸۷ با کارکرد ۱۱۰ هزار کیلومتر با قیمت ساینا یا پراید صفرکیلومتر، تا حدودی برتری‌های محصول قدیمی ایران‌خودرو را درمقایسهبا تولیدات جدید سایپا ثابت کرد. از نظر مصرف سوخت، تفاوت چندانی بین پژو پارس ۱۲ ساله و پراید مدل ۱۳۹۸ دیده نمی‌شود. در سمت دیگر ماجرا، کیفیت رانندگی، ایمنی، صندلی‌ها، داشبورد و فضای مفید در کابین و صندوق‌عقب پژو پارس، برتری واضحی درمقایسهبا پراید دارد. درضمن، هزینه‌ی تعمیرات و تعویض قطعات آن نیز فراتر از توان مالی عامه‌ی مردم نیست.
توصیه‌ی خرید با قیمت ۱۰۰ تا ۲۰۰ میلیون تومان
پیش‌تر اشاره کردیم تولیدات ایران‌خودرو بعد از سال ۱۳۹۰ با کاهش کیفیت فنی رو‌به‌رو شدند؛ پس اگر بودجه‌ی خرید شما بیش از ۱۰۰ میلیون تومان است، بهتر است مدل‌های دست‌دوم ساخت ایران‌خودرو را فراموش کنید. اگر نهایت مبلغ پرداختی شما ۱۲۰ میلیون تومان باشد، بهترین گزینه ۲۰۶ صندوق‌دار V8 با کارکرد کمتر از ۵۰ هزار کیلومتر است که درمقایسهبا دیگر خودروهای داخلی، کاهش کیفی کمتری داشته است.
برای افرادی که ریسک خرید محصولات دست‌دوم چینی را پذیرفته‌اند و می‌دانند هزینه‌ی قطعات یا تعمیرات این نوع خودروها می‌تواند تا ۱۰ میلیون تومان خرج داشته باشد، ام وی ام X33 گزینه‌ای قابل‌توجه و تا حدودی مطمئن است. این خودرو به‌دلیل استفاده از پیشرانه‌ی تنفس‌طبیعی (فاقد توربوشارژر) معمولا با مشکل جدید در موتور و قطعات فنی مرتبط با آن رو‌به‌رو نمی‌شود. همچنین، پیشرانه‌ی دولیتری ایکس ۳۳ برای رانندگی شهری و جاده‌ای مناسب است و برتر از لیفانX۶۰ با موتور ۱۸۰۰ سی‌سی یا چانگان CS۳۵ با موتور ۱۶۰۰ سی‌سی عمل می‌کند. قیمت نمونه‌های دست‌دوم ایکس ۳۳ اسپرت مدل ۱۳۹۶ در بازار آزاد حدود ۲۰۰ میلیون تومان است و با هزینه‌ی کمتر می‌توان سراغ نسخه‌های قدیمی‌تر رفت. تا لحظه‌ی نگارش این مطلب (اردیبهشت ۱۳۹۹)، مشکلی در تأمین قطعات و لوازم یدکی مدیران‌خودرو دیده نمی‌شود.
توصیه خرید با قیمت ۲۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان
روی کاغذ، خرید مدل‌های دست‌دوم نیسان ماکسیما یا مزدا ۳ با هزینه‌ای حدود ۳۰۰ میلیون تومان جلب نظر می‌کند؛ اما این خودروها با افزایش قیمت خیر‌ه‌کننده در لوازم و قطعات یدکی رو‌به‌رو هستند. با این وضعیت، کیا سراتو مونتاژ سایپا و سوزوکی گرند ویتارا تا حدودی از نظر هزینه‌ی نگه‌داری و کیفیت رانندگی و خدمات پس‌ازفروش مطمئن هستند. همچنین، کراس‌اورهای چینی مثل جک S5 و چری تیگو 7 به‌شرط تأیید مکانیک خبره و کیلومتر کارکرد کمتر از ۶۰ هزار کیلومتر، گزینه‌های مناسب برای کلاس قیمت ۳۰۰ تا ۴۰۰ میلیون تومان به‌شمار می‌روند.
توصیه خرید با قیمت بیش از ۵۰۰ میلیون تومان
برای افراد متمول با توانایی خرید زیاد، کمبود لوازم یدکی یا هزینه‌ی تعمیرات چندده میلیون تومانی چندان اهمیتی ندارد. با این اوصاف، نمی‌توان توصیه‌ی خاصی به خریداران کلاس قیمتی بیش از ۵۰۰ میلیون تومان کرد. به‌همین‌دلیل، صرفا به‌طورخلاصه به گزینه‌های مناسب موجود در بازار نگاهی انداخته‌ایم که درمقایسهبا رقبای هم‌قیمت، نکات مثبت قابلملاحظه‌ای دارد.
هیوندای سانتافه از سال ۲۰۰۷ به ایران وارد شده است. نسخه‌های مختلف این خودرو با احتساب سال ساخت و کارکرد، از ۵۰۰ میلیون تا بیش از یک‌میلیارد تومان قیمت دارند. سانتافه با جثه‌ی راضی‌کننده و توانایی‌های فنی جذاب، همچنان درمقایسهبا محصولات مشابه، پرتقاضا است و اصطلاحا نقدشوندگی مناسبی دارد. بسیاری از قطعات مصرفی این خودرو نیز در بازار موجود است. بعد از سانتافه، مدل‌های مختلف کیا اسپورتیج و هیوندای توسان گزینه‌های مناسب در بازار دست‌دوم هستند.