صنعت خودروسازی ایران از نظر قدمت تقریباً با صنعت خودروسازی کره جنوبی برابری می‌کند. بااین‌وجود، درحال‌حاضر وضعیت این دو به شکلی است که گویا خودروسازان ایران و کره جنوبی در دو جهت مخالف حرکت کرده‌اند. به عنوان مثال، در شرایطی که کیا به‌تازگی از نسخه ویژه ۳۰ سالگی اسپورتیج رونمایی کرده است، مدیرعامل ایران‌خودرو با چهره‌ای خندان و پرغرور از واردات یک خودروی چینی جدید توسط این شرکت خبر می‌دهد. البته این تنها یکی از لحظات ناراحت‌کننده در صنعت خودروسازی ایران است که در این مطلب تعدادی از آن‌ها را بازگو خواهیم کرد.
۱. خودروسازان داخلی واردکننده می‌شوند
رونمایی از خودرو دانگ فنگ شاین مکس برای ایران‌خودرو تا حدی مهم بود که مدیرعامل این شرکت شخصاً در سالن حاضر شد تا خودروی جدید چینی را رونمایی کند. این مراسم توسط شرکتی برگزار شد که زمانی ادعا داشت بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه است.
شاین مکس محصول شرکت دانگ‌فنگ است که پیش از این دانگ فنگ H30 کراس را در ایران از آن شاهد بودیم. دانگ فنگ شاین مکس با موتور بنزینی تا نیمه اول سال به بازار می‌آید و قرار است یک نمونه با موتور هیبریدی نیز از آن رونمایی شود.
سایپا وضعیت مشابهی دارد و بهعنوان تولیدکننده‌ای پرادعا، مشغول آمادگی برای فروش خودروهای وارداتی چینی مثل چانگان CS35 پلاس است. بنابراین دو شرکتی که روزگاری نه‌چندان دور ادعا می‌کردند بزرگ‌ترین خودروساز منطقه هستند، اکنون دست به دامان چینی‌ها شده‌اند تا چند اتومبیل‌های جدید را به سبد محصولات خود اضافه کنند.
۲. آتش‌گرفتن شاهین در ابتدای عرضه
نخستین نمونه‌های شاهین در آخرین روز‌های سال ۱۳۹۹ به مشتریان تحویل داده شد. اما در همان اول فروردین‌ماه ۱۴۰۰ یک دستگاه از آن جلوی نمایندگی آتش گرفت. سایپا گفت این خودرو هنوز به مشتری تحویل داده نشده بود و دلیل آتش‌سوزی را عاملی جانبی و خارج از سیستم‌های خودرو اعلام کرد. قرار بود دلیل قطعی این حادثه پس از بررسی‌های کارشناسی به اطلاع عموم برسد؛ اما این اتفاق هرگز رخ نداد.
شاهین پس از آن نیز ماه‌های پرحاشیه‌ای را پشت‌سر گذاشت و چندین بار توسط سایپا برای رفع برخی از ایراد‌ها به نمایندگی فراخوانده شد. موتور هشت سوپاپ و قدیمی شاهین که از تیبا قرض گرفته شده است هنوز پاشنه آشیل آن محسوب می‌شود. سایپا حداقل دو بار به‌طور جدی درباره تعویض موتور شاهین فکر کرده اما این تغییر هنوز عملی نشده است. بنابراین شاهین بهعنوان محصول پرچمدار فعلی سایپا، با پیشرانه‌ای به تولید می‌رسد که روی دیگر خودروهای این شرکت با قیمت ارزان‌تر نصب شده است.
۳. اصرار بر ادامه تولید پراید و سایر خودروهای قدیمی در صنعت خودروسازی ایران
پراید اوایل دهه ۷۰ به ایران آمد و تولید آن به‌طور رسمی تا سال ۱۳۹۸ ادامه پیدا کرد. سرانجام سایپا اعلام کرد آن را از خط تولید خارج خواهد کرد. اما پراید هنوز در قالب وانت به حیات خود ادامه می‌دهد و همچنان روح خود را در کالبد تمام محصولات سایپا ازجمله ساینا و کوییک تا شاهین دمیده است. بنابراین هرکدام از خودروهای سایپا همچنان قطعه‌ای از پراید را در کالبد خود جای داده‌اند.
۴. تولید ۲۰۷ با داشبورد ۲۰۶ و موتور TU3
ایران‌خودرو به منظور کاهش هزینه‌های تولید پژو ۲۰۷ تصمیم گرفت آن را با داشبورد ۲۰۶ عرضه کند. کمی بعد این شرکت متوجه شد که با استفاده از موتور TU3 متعلق به ۲۰۶ می‌توان قیمت تمام‌شده آن را بازهم کاهش داد. اما با وجود این تمهیدات هنوز پژو ۲۰۷ با قیمتی ارزان‌تر به دست مشتریان نمی‌رسد.
سایپا نیز در سال‌های قبل سعی کرد هزینه‌های تولید پراید را با حذف زه روی درِ آن کاهش دهد؛ البته این شرکت طوری رفتار کرد که گویا این کار را برای ایجاد هارمونی بیشتر در نمای جانبی انجام داده است.
همچنین بخوانید: ادعای عجیب وزارت صمت: عرضه هفت پلتفرم ملی در صنعت خودروسازی کشور
علاوه‌براین، خودروسازان پرمدعا چند سال پیش به‌دلیل عدم توانایی در تأمین دستگاه پخش خودرو، آن را همراه کارت هدیه تحویل می‌دادند تا مشتری خودش دستگاه پخش را از بازار بخرد. اگر طی چند سال پایانی تولید پراید خودرویی را از سایپا خریداری کرده باشید، حتماً جای خالی سیستم پخش آن را به یاد دارید.
۵. ادامه تولید نیسان آبی و بنز واگن هود
نیسان آبی یا نسل سوم نیسان جونیور بین سال‌های ۱۹۷۰ تا ۱۹۸۲ تولید شد؛ اما خط تولید آن در ایران همچنان فعالیت می‌کند و تازه قرار است با صادرات نیسان آبی به کنیا گوشت قرمز وارد کنیم. طبق محاسبات، برای این منظور باید حدود ۱۱ هزار نیسان آبی در کنیا فروخته شود که با آمار‌های مربوط به توان تولید این شرکت همخوانی ندارد.
کامیون بنز واگن هود، معروف به ۱۹۲۴ نیز ازجمله خودروهایی است که همچنان قصد بازنشستگی ندارد. آلمانی‌ها این کامیون را از سال ۱۹۵۹ تا ۱۹۹۵ تولید کردند، اما ایران‌خودرو دیزل هنوز دست از سر آن برنمی‌دارد و با معرفی مدلی جدید، این کامیون را به توربوشارژ، استاندارد آلایندگی یورو ۴، ترمز جلو و عقب کاسه‌ای ABS و... مجهز کرده است.
۶. معرفی فیس‌لیفت‌های زشت، آبروریزی در صنعت خودروسازی ایران
پژو پارس آخرین قربانی بی‌سلیقگی خودروسازان داخلی است؛ اگرچه ظاهراً این تصمیم بنابر استاندارد‌های اجباری گرفته شده و ایران‌خودرو ناچار بوده چراغ روز را به آن اضافه کند. بااین‌حال ایران‌خودرو می‌توانست به‌جای سپر وانت آریسان، دست به طراحی جدیدی بزند. با توجه به جنس سپر بعید بود این کار خرج زیادی روی دست ایران‌خودرو بگذارد.
ساینا S محصول سایپا نیز یکی از موارد مشابه است، با این تفاوت که ساینا اصلی (که خودش فیس‌لیفت تیبا است) آنقدر‌ها جذاب نیست. اما ساینا S عمداً زشت طراحی شد و یاد و خاطره خودروهای دهه ۹۰ میلادی را زنده کرد.
۷. ادامه تولید خودروهای قدیمی با نام جدید در صنعت خودروسازی ایران
پیکان و پراید طی سال‌های طولانی با همین نام در ایران تولید شدند. اما در دور جدید تولید خودرو، شاهد بدعت ناشایستی هستیم. کوییک درواقع همان فیس‌لیفت تیبا ۲ است. همین شرایط در مورد اطلس صدق می‌کند و به زودی تیبا صندوق‌دار پس از یک بار تغییر نام به ساینا، با عنوان سهند به بازار برمی‌گردد. ایران‌خودرو وقتی تصمیم به کنارگذاشتن سمند گرفت، سراغ دنا (نسل اول) رفت و رانا را جایگزین پژو ۲۰۶ صندوق‌دار کرد.
همه این خودروها با اینکه نام جدیدی دارند، اما بسیاری از قطعات مثل در، جلوپنجره، چراغ، صندلی، فرمان، دسته‌دنده و... را از یکدیگر قرض گرفته‌اند. بنابراین در اصل با خودروهایی روبه‌رو هستیم که ادعای جدیدبودن دارند، اما تفاوت جدی میان آن‌ها و خودروهای پیشین مشاهده نمی‌شود.