مقایسه قیمت خودروهای وارداتی، مونتاژی و تولیدی در بازه زمانی 1396 تا 1403 حاکی از آن است که قیمت برخی از خودروها در 7 سال گذشته بیش از هزار درصد رشد داشته است.
افزایش قیمت در بازار خودرو به علت تبدیل خودرو به کالای سرمایه‌ای اتفاق افتاده است. برای کاهش این نگاه سرمایه‌ای به خودرو، لازم است اقدامات متعددی انجام گیرد. از جمله این اقدامات می‌توان به تقویت سازوکارهای حفظ ارزش پس‌انداز خانوار از طریق سرمایه‌گذاری در طرح‌های مولد، اخذ مالیات بر تقاضای سرمایه‌ای و غیر مصرفی، و افزایش عرضه خودرو اشاره کرد. قانونگذار در قالب قانون ساماندهی صنعت خودرو، با استفاده از ابزار واردات خودروهای نو و کارکرده، در تلاش است تا عرضه خودرو را در بازار افزایش داده و بازار آشفته خودرو را تنظیم کنند. با این حال، موانعی از جمله محدودیت‌های ارزی و موانع استانداردی روند ورود خودروهای وارداتی به کشور را کند کرده و تاکنون تأثیر زیادی بر وضعیت بازار نداشته است. براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی، قانون ساماندهی صنعت خودرو، که هدف اصلی آن ایجاد رقابت‌پذیری در صنعت و بازار خودرو است، در تاریخ ۲۶ آبان ماه سال ۱۴۰۰ در مجلس شورای اسلامی مصوب شد. قانونگذار در این قانون و دو اصلاحیه بعدی آن در تاریخ‌های ۹ آذرماه ۱۴۰۱ و ۲۸ خردادماه ۱۴۰۲، به دنبال اتخاذ سیاست‌های تنظیمی همچون واردات خودروهای نو و کارکرده، اصلاح ساختار نهادی صنعت خودرو، ارتقای کیفیت و داخلی‌سازی خودروهای تولیدی، کاهش مصرف سوخت، تولید مشترک با خودروسازان خارجی و افزایش اسقاط خودروهای فرسوده بوده است. مواد (۱)، (۴)، و (۱۱) الی (۱۳) این قانون به واردات خودروهای نو و کارکرده و نظام تعرفه‌ای مرتبط با آن پرداخته است. آیین‌نامه ماده (۴) مربوط به واردات خودروهای نو تصویب شده است، اما با وجود این تصویب، به دلیل پایین بودن حجم واردات، اثر بخشی آن در کنترل بازار چندان محسوس نبوده است. طبق آمارهای موجود، میزان واردات خودروهای سواری در سال ۱۴۰۲ برابر با ۱۱ هزار و ۱۲۲ دستگاه به ارزش ۲۱۸ میلیون دلار بوده که میانگین ارزش خودروهای وارداتی در این سال ۱۹۶ هزار دلار بوده است. همچنین، طبق اعلام گمرک ایران، در هشت‌ماهه سال جاری، ۲۹ هزار و ۴۱۸ دستگاه خودروی سواری نو از گمرکات کشور ترخیص شده که ارزش این واردات ۶۱۷ میلیون و ۵۰۰ هزار دلار بوده است. در حالی که پیس از آزاد شدن واردات خودرو دردو سال پیش، سخنگوی وقت وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام کرده بود که در سه ماهه پایانی سال ۱۴۰۱ و سه ماهه ابتدایی سال ۱۴۰۲ قرار بود ۲۰۰ هزار خودرو وارد کشور شود. بررسی صورت‌های مالی ارائه شده از سوی خودروسازان بزرگ کشور نشان می‌دهد که در ۸ ماهه ابتدای امسال، ایرانخودرو ۳۲۷ هزار و ۴۵ دستگاه انواع خودرو تولید کرده و در مقابل ۳۲۴ هزار و ۴۷۷ دستگاه از آن‌ها فروخته شده است. در حالی که در مدت مشابه پارسال، تولید به ۳۴۱ هزار و ۳۰۶ دستگاه و فروش به ۳۴۲ هزار و ۳۶۰ دستگاه رسیده بود. همچنین، ایرانخودرو در این مدت ۸ هزار و ۹۷۷ دستگاه خودرو تولید کرده که تجاری‌سازی نشده است. تولید و فروش خودرو در ایرانخودرو در این مدت کاهش ۶ درصدی داشته است. آمار منتشر شده در کدال حاکی از آن است، سایپا در ۸ ماهه امسال ۱۷۹ هزار و ۴۴۵ دستگاه انواع خودروی سواری تولید کرده و ۱۶۸ هزار و ۸۱۶ دستگاه فروخته است. در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته که تولید سایپا ۱۹۵ هزار و ۹۷۹ دستگاه و فروش آن ۱۸۵ هزار و ۷۱۵ دستگاه بوده، تولید و فروش سایپا در این مدت با کاهش ۱۶ درصدی مواجه شده است. وضعیت تولید، عرضه و واردات خودرو از جمله عوامل مؤثر و تعیین‌کننده قیمت خودرو در بازار است. بر اساس گزارشی که مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی منتشر کرده، مقایسه‌ای بین قیمت خودروهای وارداتی، مونتاژی و تولیدی در شهریور ۱۳۹۶ و مرداد ۱۴۰۳ انجام شده که نشان‌دهنده رشد شدید قیمت‌ها است. به عنوان مثال، خودروی وارداتی هیوندای توسان که در شهریور ۱۳۹۶ قیمت آن ۱۶۲ میلیون تومان بود، در مرداد ۱۴۰۳ به ۴ میلیارد و ۴۵۰ میلیون تومان رسیده که رشد ۲۶۴۶ درصدی را نشان می‌دهد.
همچنین، جک اس ۵ اتوماتیک مونتاژی که در شهریور ۱۳۹۶ قیمت آن ۹۵ میلیون تومان بود، با رشد ۱۶۸۹ درصدی در مرداد ۱۴۰۳ به یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون تومان افزایش یافته است.
در همین بازه زمانی، خودروی تولیدی پژو ۲۰۷ دنده‌ای که در شهریور ۱۳۹۶ قیمت آن ۴۵ میلیون تومان بود، با رشد ۱۵۴۴ درصدی در مرداد ۱۴۰۳ به ۷۴۰ میلیون تومان رسیده است. لازم به ذکر است که قیمت دلار در شهریور ۱۳۹۶ سه هزار و ۸۰۰ تومان بوده، در حالی که در مرداد ۱۴۰۳ به ۵۹ هزار تومان رسیده است.
این روند نشان‌دهنده تأثیر مستقیم نوسانات تولید، واردات و شرایط اقتصادی بر قیمت خودروها در بازار است.