چند سالی است که دوچرخه‌های برقی جای خودشان را بین علاقه‌مندان دوچرخه‌سواری باز کرده‌اند. حالا دیگر خیلی‌ها ترجیح می‌دهند به جای دوچرخه معمولی، یک دوچرخه برقی داشته باشند که هم رکاب بزنند و هم وقتی خسته می‌شوند، از نیروی برق کمک بگیرند. اما قبل از خرید، دانستن اجزای دوچرخه برقی یک ضرورت است؛ چون هر قطعه‌ای نقشی مهم در عملکرد، قیمت و تجربه سواری دارد.
من که سال‌هاست دوچرخه‌سواری میکنم و چند مدل دوچرخه برقی را هم تست کرده‌ام، در این مقاله می‌خواهم از تجربه شخصی‌ام استفاده کنم تا شما را با تک‌تک اجزای دوچرخه برقی آشنا کنم. با من همراه باشید!
موتور: قلب تپنده دوچرخه برقی
مهم‌ترین جزء در میان اجزای دوچرخه برقی، بدون شک موتور است. موتور مسئول تأمین نیروی کمکی است که باعث می‌شود سربالایی‌ها را بدون نفس‌نفس زدن رد کنید!
انواع موتور
موتور دوچرخه برقی به طور کلی در دو دسته قرار می‌گیرد:
-
موتور هاب : در چرخ جلو یا عقب نصب می‌شود. ساده‌تر و ارزان‌تر است و نیاز به نگهداری کمتری دارد.
-
موتور میانی : در قسمت وسط و کنار پدال قرار می‌گیرد. تعادل وزن بهتری ایجاد می‌کند و برای مسیرهای کوهستانی ایده‌آل است.
اگر بیشتر در شهر دوچرخه‌سواری می‌کنید، موتور هاب کفایت می‌کند. اما اگر اهل مسیرهای سخت هستید، موتور میانی ارزش هزینه بیشتر را دارد.
کیت دوچرخه برقی
اگر بودجه خرید دوچرخه برقی کامل را ندارید، می‌توانید از کیت دوچرخه برقی استفاده کنید. این کیت شامل موتور، کنترلر، نمایشگر و گاهی باتری است که روی دوچرخه معمولی شما نصب می‌شود. با این روش، دوچرخه‌تان به یک دوچرخه برقی تبدیل می‌شود و هزینه‌تان نصف یا حتی کمتر خواهد بود. نصب کیت نیاز به کمی مهارت مکانیکی دارد، اما تجربه جالب و اقتصادی است.
به توان موتور هم توجه کنید؛ اکثر دوچرخه‌های شهری ۲۵۰ وات هستند، اما مدل‌های قدرتمندتر ۵۰۰ یا ۷۵۰ وات دارند که برای سربالایی‌های تند و مسیرهای کوهستانی فوق‌العاده‌اند. موتورهای بی‌صدا با گیربکس داخلی سواری نرم‌تری می‌دهند. همچنین حتماً قبل از خرید، از گشتاور موتور مطلع شوید؛ گشتاور بالاتر یعنی قدرت بیشتر در شتاب‌گیری.
باتری: منبع انرژی
بعد از موتور، باتری مهم‌ترین بخش در لیست اجزای دوچرخه برقی است. ظرفیت و کیفیت باتری، محدوده پیمایش شما را مشخص می‌کند.
ظرفیت و جای‌گذاری
باتری‌ها معمولاً لیتیوم یونی هستند و ظرفیت آنها با واحد وات‌ساعت (Wh) مشخص می‌شود. هر چه ظرفیت بیشتر باشد، مسافت بیشتری را بدون نیاز به شارژ طی می‌کنید.
جای باتری هم فرق دارد: بعضی در داخل فریم پنهان‌اند که ظاهر شیک‌تری به دوچرخه می‌دهد، بعضی هم روی بدنه نصب می‌شوند که دسترسی به آنها برای جدا کردن و شارژ راحت‌تر است.
به تعداد سیکل شارژ باتری دقت کنید؛ باتری‌های باکیفیت حدود ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ سیکل عمر دارند. همچنین زمان شارژ کامل باتری مهم است؛ بعضی مدل‌ها ۳ ساعته شارژ می‌شوند، بعضی تا ۶ ساعت زمان نیاز دارند. بهتر است همیشه ۲۰٪ ظرفیت باتری را حفظ کنید تا طول عمرش بیشتر شود و دچار افت ولتاژ ناگهانی نشود.
اگر جای پارک امن ندارید و مجبورید دوچرخه را در خیابان قفل کنید، مدلی بخرید که باتری به‌راحتی جدا شود و بتوانید آن را با خودتان ببرید.
نمایشگر: داشبورد کوچک دوچرخه
یکی دیگر از جذاب‌ترین اجزای دوچرخه برقی، نمایشگر یا دیسپلی است. نمایشگر به شما اطلاعاتی مثل سرعت، سطح باتری، مسافت طی‌شده و حالت کمکی موتور را نشان می‌دهد.
مدل‌های پیشرفته حتی قابلیت اتصال به اپلیکیشن موبایل یا GPS دارند.
نمایشگرها در دو نوع رنگی و سیاه‌وسفید هستند. مدل‌های رنگی علاوه بر زیبایی، وضوح بهتری هم دارند. همچنین بعضی نمایشگرها دکمه‌های کنترلی جداگانه دارند تا بدون برداشتن دست از فرمان، حالت موتور را تغییر دهید. ضدآب بودن نمایشگر برای هوای بارانی اهمیت زیادی دارد؛ حتماً این مشخصه را بررسی کنید.
نمایشگر بزرگ و خوانا، مخصوصاً زیر نور آفتاب، واقعاً کارآمد است. اگر در شهر رکاب می‌زنید، حتماً به این نکته توجه کنید.
کنترلر: مغز متفکر
کنترلر همان بخشی است که فرمان‌های شما را به موتور منتقل می‌کند. این قطعه ولتاژ باتری را مدیریت کرده و بر اساس سیگنال‌های حسگرها، نیروی مناسب را به موتور می‌دهد.
کنترلرها معمولاً در جایی نصب می‌شوند که در برابر ضربه و آب مقاوم باشند. این بخش زیاد در دید نیست، اما کیفیتش تأثیر مستقیم روی عملکرد کلی دوچرخه دارد.
کنترلرها انواع مختلفی دارند؛ سینوسی یا موج مربعی. مدل‌های سینوسی عملکرد نرم‌تر و صدای کمتری دارند. همچنین توان کنترلر باید متناسب با موتور باشد، در غیر این صورت موتور به خوبی کار نمی‌کند یا باتری سریع تخلیه می‌شود. اگر قصد ارتقاء موتور دارید، کنترلر فعلی‌تان را هم بررسی کنید که توان کافی داشته باشد.
سیستم پدال کمکی
یکی از مهم‌ترین مزایای دوچرخه برقی نسبت به موتور برقی این است که شما همچنان رکاب می‌زنید و فقط وقتی نیاز دارید، نیروی کمکی وارد عمل می‌شود.
سیستم پدال کمکی یا PAS وظیفه دارد میزان فشار رکاب زدن شما را تشخیص دهد و بر همان اساس موتور را فعال کند.
حسگرهای PAS در دو نوع Hall Sensor و Torque Sensor هستند. سنسور هال فقط تشخیص می‌دهد که رکاب می‌زنید یا نه، اما سنسور گشتاور میزان فشار واقعی شما را هم می‌سنجد و کمک متناسب می‌دهد. مدل‌های دارای Torque Sensor حس طبیعی‌تر و لذت‌بخش‌تری دارند و انرژی باتری را هم بهینه مصرف می‌کنند.
نکته تجربی: مدلی را انتخاب کنید که سطح‌های مختلف کمکی داشته باشد. بعضی روزها شاید بخواهید فقط ورزش کنید و کمکی نخواهید، بعضی وقت‌ها هم یک سطح کمک متوسط کافی است.
گاز؛ وقتی نمی‌خواهید رکاب بزنید!
بعضی دوچرخه‌های برقی علاوه بر سیستم پدال کمکی، گاز هم دارند. با گاز می‌توانید بدون رکاب زدن حرکت کنید؛ درست مثل موتور سیکلت برقی.
داشتن گاز در ایران برای بعضی مدل‌ها ممنوع است؛ پس موقع خرید حتماً به مقررات محلی توجه کنید.
گازها معمولاً دو نوع دارند؛ Thumb Throttle که با انگشت شست کار می‌کند و Twist Throttle که شبیه موتور سیکلت می‌چرخد. نوع انگشتی برای کنترل دقیق‌تر بهتر است و کمتر باعث خستگی مچ دست می‌شود. قبل از خرید، بررسی کنید گاز قابلیت خاموش شدن مجزا داشته باشد تا در مسیرهای پرتردد امنیت بیشتری داشته باشید.
گاز برای مسیرهای کوتاه و شروع حرکت در سربالایی عالی است، ولی زیاد از آن استفاده نکنید تا باتری‌تان زود خالی نشود.
فریم: اسکلت دوچرخه
فریم هم در میان اجزای دوچرخه برقی نقش مهمی دارد. چون باید علاوه بر تحمل وزن دوچرخه‌سوار، وزن اضافه باتری و موتور را هم مدیریت کند.
به همین دلیل فریم دوچرخه برقی معمولاً قوی‌تر و کمی سنگین‌تر از فریم دوچرخه‌های معمولی است.
جنس فریم
فریم‌ها بیشتر از آلومینیوم یا آلیاژهای سبک ساخته می‌شوند. بعضی مدل‌های حرفه‌ای فریم کربنی دارند که بسیار سبک و گران است.
فرم هندسی فریم روی راحتی سواری تأثیر زیادی دارد. اگر قصد دارید مسافت‌های طولانی رکاب بزنید، مدل‌های با طراحی ارگونومیک انتخاب کنید تا فشار زیادی به کمرتان وارد نشود. همچنین دوچرخه‌های برقی تاشو با فریم مخصوص برای کسانی که فضای محدود دارند گزینه ایده‌آلی هستند.