مقالات خودرو : فنی : چراغ های هشدار دهنده چگونه کار می‌کنند؟

چراغ های هشدار دهنده چگونه کار می‌کنند؟

ما هر روز خودروی‌مان را روشن می‌کنیم و بدون فکر کردن به اینکه موتور خوب کار می‌کند یا نه به راه خودمان می‌رویم. ولی در مورد بیشتر خودرو های موجود در بازار، هر بار که آنها را روشن می‌کنید بخش های مهم موتور، سیستم الکترونیکی، سیستم کنترل آلاینده ها و ترمزها پیوسته چک می‌شوند تا اطمینان حاصل شود به درستی کار می‌کنند. نتیجه این چک کردن ها می‌تواند به شما کمک کند در مورد اینکه خودروی‌تان به تعمیر احتیاج دارد یا نه تصمیم بگیرید. از سال 1996، آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA)، خودروسازان را ملزم به نصب سیستم تشخیص عیب روی داشبورد (OBD) کرده است. در این سیستم، در نقاط مهم و حساس خودرو حسگرهایی نصب می‌شوند که نحوه عملکرد آن قسمت ها را به سیستم تشخیص عیب گزارش می‌کنند. وقتی حسگری تشخیص بدهد یک قسمت از خودرو وظایف تعریف شده برای آن قسمت را به درستی انجام نمی‌دهد، چراغی روی داشبورد خودرو روشن می‌شود که قسمت معیوب را مشخص می‌کند. این سیستم شبیه پنل فیوزهای برق خانگی است. وقتی پنل فیوز ایرادی در جریان برق خانه تشخیص می‌دهد، برق آن قسمت را قطع می‌کند. در خودروها، سیستم OBD چیزی را خاموش نمی‌کند بلکه از طریق چراغی روی داشبورد به راننده هشدار می‌دهد تا متوجه مشکل به وجود آمده باشد. به این ترتیب تعمیرکارها با توجه به اینکه چراغ کدام حسگر روشن شده است می‌توانند ایراد را تشخیص بدهند. از دهه 1980 خودروها مجهز به سیستم OBD بوده‌اند ولی از سال 1996 همه خودروهای سبک و کامیون ها با وزن کمتر از 3856 کیلوگرم از نسل دوم سیستم  OBD با نام OBD-II استفاده می‌کنند. طراحی نسل جدید این سیستم به گونه‌ای است که میزان آلایندگی خودرو را مطابق با آخرین استانداردهای EPA  ارزیابی می‌کند. در ادامه مطلب خواهید دید که چرا لامپ های هشدار دهنده روی داشبورت روشن می‌شوند و آیا همگی آن ها نشانه‌ای از این هستند که خودرو نیاز به تعمیر دارد یا نه؟

انواع چراغ های هشدار

اگرچه خودروها از سال 1996 به بعد ملزم به داشتن سیستم OBD-II شده‌اند ولی بسیاری از خودروهای متعلق به قبل از این تاریخ نیز از لامپ های هشدار دهنده روی داشبورد استفاده می‌کرده‌اند. این چراغ‌ها در خودروهای مختلف با هم فرق می‌کنند ولی یکی از متداول‌ترین چراغ‌های هشدار، چراغ چک موتور است. چراغ چک موتور به اسم چراغ شاخص چند منظوره  یا MIL نیز شناخته می‌شود. MIL معمولاً به رنگ زرد یا نارنجی است و شاید تصویر یک موتور را نشان بدهد. وقتی MIL روشن می‌شود، لازم نیست خودروی‌تان را به سمت نزدیک‌ترین تعمیرگاه هدایت کنید، مگر اینکه چراغ شروع به چشمک زدن بکند. چراغ چشمک زن نشان دهنده این است که بخشی از موتور خودروی‌تان ایرادی جدی دارد یا احتمال ایرادی جدی می‌رود و به همین دلیل رفتن به تعمیرگاه ضروری است. چراغ هشدار ترمز یکی دیگر از چراغ های متداول است که وقتی قسمتی از سیستم ترمز ایراد داشته باشد روشن می‌شود. این چراغ معمولاً به رنگ قرمز است و لغت «Brake» را نمایش می‌دهد. اگر چراغ هشدار سیستم ترمز ضد قفل (ABS) روشن بشود، معنایش این است که سیستم ABS مشکلی دارد و ممکن است خودش را از کار بیندازد تا وقتی که مشکل برطرف شود. اگر ترمز ABS از کار بیفتد باز هم ترمز عادی به عملکردش ادامه می‌دهد ولی در اولین فرصت باید خودرو را به تعمیرگاه ببرید. علاوه بر چراغ های چک موتور و هشدار ترمز، چراغ های هشدار دهنده دیگری هم وجود دارند از جمله چراغ هشدار باطری که نشان می‌دهد باطری شارژ کمی دارد، دینام خوب باطری را شارژ نمی‌کند و یا هر دو . چراغ هشدار روغن نشان‌دهنده این است که یا فشار روغن در موتور پایین است یا حجم روغن در موتور پایین آمده است. چراغ هشدار دهنده کیسه هوا اخطار می‌دهد که در صورت بروز تصادف یک یا چند کیسه هوا به درستی عمل نخواهد کرد. چراغ هشدار دما معمولاً به شکل دماسنج است و وقتی دمای موتور خیلی بالا می‌رود روشن می‌شود. از آن جا که ممکن است هر خودرویی چراغ های هشدار متفاوتی داشته باشد، بهتر است برای اینکه شرح درست‌تری برای هر چراغ داشته باشید، دفترچه راهنمای خودرو را مطالعه کنید. حال بگذارید ببینیم چه چیزی باعث می¬شود این چراغ ها روشن شوند و تعمیر خودرو چه وقت ضروری است.

چه چیزی باعث می‌شود چراغ های هشداردهنده روشن شوند؟

همانطور که پیشتر گفتیم حسگرهای خودرو راننده را متوجه خطر یا احتمال وجود مشکل می‌کنند. وقتی چراغ چک موتور روشن می‌شود، شاید مشکلی در سیستم کنترل آلاینده ها وجود داشته باشد. شل بودن درب باک بنزین، وجود اشکال در وایر شمع ها ، نقص اُرینگ انژکتور، عدم کارکرد صحیح حسگرهای اکسیژن و ورود آب به قسمتی از موتور که نباید مرطوب باشد، از جمله دلایل روشن شدن چراغ چک موتور می‌باشند. اگر چراغ ترمز روشن بشود، شاید ترمز دستی احتیاج به تنظیم دارد یا شاید مشکل جد‌ی‌تری پیش آمده و باید سری به تعمیرگاه بزنید. اگر وقتی ترمز می‌گیرید یا مدتی بی‌حرکت می‌مانید چراغ ترمز روشن می‌شود، یا فشار هیدرولیک در یک طرف از سیستم ترمز پایین است یا سطح روغن ترمز در منبع اصلی خیلی پایین آمده است. در هر دو صورت انجام کمی تعمیرات لازم است. اگر چراغ های ABS و ترمز همزمان روشن بشوند، ادامه رانندگی ایمن نیست و باید خودرو را به تعمیرگاه ببرید. وقتی چراغ باتری روشن می‌شود، معمولاً معنایش این است که دینام به اندازه کافی برق تولید نمی‌کند تا به طور همزمان هم برق خودرو را تأمین و هم باتری را شارژ بکند. معنای این امر هم این است که بار تأمین برق سیستم استارت، پمپ بنزین، رادیو، بخاری، چراغ ها و سایر لوازم برقی کاملاً بر دوش باتری است. اگر تسمه‌ای که دینام را می‌چرخاند نیز شل یا پاره شده باشد و یا از داخل فولی بیرون آمده باشد، چراغ باتری روشن می‌شود. چراغ هشدار دهنده دما وقتی روشن می‌شود که موتور بیش از اندازه داغ شده باشد. موتورِ بیش از اندازه داغ موضوعی جدی است و خودرو به تعمیر فوری نیاز دارد. اگر موتور زیاد داغ بشود حسگرهای موجود در سر سیلندر چراغ های هشدار دهنده را روشن می‌کنند و یا حسگرهای سیستم خنک کننده به راننده اخطار می‌دهند که حجم آب موتور پایین است و سیستم به درستی کار نمی‌کند. چراغ هشداردهنده روغن زمانی روشن می‌شود که حسگر آن تشخیص بدهد فشار روغن پایین است و یا سطح روغن در منبع اصلی آن خیلی پایین آمده است. اگر سطح روغن در موتور به اندازه کافی باشد، فشار کم روغن باعث روشن شدن چراغ هشدار شده است. پایین آمدن فشار روغن می‌تواند ناشی از خرابی اویل پمپ، مسدود شدن مسیر روغن در کارتل و یا گرفتگی فیلتر روغن باشد. 

آیا چراغ های هشدار اتوماتیک قابل اعتماد هستند؟

اگر ایرادی در خودرو پیش بیاید همه حسگرها تلاش می‌کنند آن را تشخیص بدهند ولی راننده چطور می‌تواند مطمئن باشد که چراغ های هشدار دهنده قابل اعتماد هستند؟ پاسخ فوری این است: می‌توانید کاملاً مطمئن باشید. شاید گاهی اوقات، یک حسگر باعث روشن شدن یک چراغ هشدار دهنده بشود ولی چراغ بلافاصله خاموش بشود. این مورد بیشتر مواقعی پیش می‌آید که آن حسگر مشکلی را به واحد کنترل موتور (ECU) گزارش می‌کند ولی در صورت بروز مجدد مشکل به آن توجهی نمی‌کند. این بدان معنا نیست که سیستم درست کار نمی‌کند بلکه معمولاً به معنای این است که سیستم متوجه یک ایراد شده است، ولی آن ایراد برطرف شده یا چندان دوام نیاورده است. در هر دو صورت، اگر چراغ های هشدار خاموش شوند و خاموش باقی بمانند لازم نیست خودروی‌تان را به تعمیرگاه ببرید مگر اینکه دفترچه راهنمای خودرو چنین توصیه‌ای بکند. برای اینکه از سالم بودن خودِ چراغ ها اطمینان حاصل کنید، هر بار که خودرو را روشن می‌کنید، چراغ ها چند ثانیه روشن و بعد خاموش می‌شوند. این امر به راننده اجازه می‌دهد با یک نیم نگاه ببیند چراغ های هشدار دهنده سالم هستند یا نه. اگر چراغی که همیشه روشن می‌شده است روشن نشد، به آسانی می‌توان آن را تعویض کرد. اگر یک چراغ هشدار دهنده روشن شد و روشن باقی ماند، به احتمال زیاد ایرادی در قسمت مورد نظر وجود دارد که راننده یا یک متخصص باید به آن رسیدگی کند. تعمیرگاه و یا حتی فروشگاه عرضه قطعات یدکی می‌توانند با استفاده از یک دستگاه کُد خوان (OBT) مشکل را به درستی تشخیص بدهد. کُد خوان به سیستم تشخیص عیب خودرو وصل می‌شود و به تعمیرکار می‌گوید کدام حسگر یا حسگرها عمل کرده‌اند. کُد خوان تعیین می‌کند کدام قسمت از خودرو در حال ارسال سیگنال است و چراغ های هشدار دهنده به درستی تعیین می‌کنند که چه نوع تعمیری مورد نیاز است.