مقالات خودرو : فنی : ترمز اضطراری

ترمز اضطراری

فرض کنید یک نوجوان 16 ساله هستید که پدرتان تصمیم گرفته شما را به تندترین سربالایی شهر ببرد و مجبورتان کند دقیقاً جلو تابلو ایستی که وسط سربالایی قرار دارد، توقف کنید. خوب از عهده رانندگی بر می‌آیید ولی هنگام توقف، پدرتان وارد صحنه می‌شود و ترمز اضطراری را فعال می‌کند. او با مهربانی می‌خندد و شما هم خیس عرق می‌شوید. برای چند لحظه احساس امنیت می‌کنید، چون سیستم ترمز اضطراری فعال است. ولی واقعاً چه چیزی شما را سرجایتان میخکوب می‌کند؟ ترمز اضطراری، سیستم ترمز ثانویه‌ای است که روی موتور وسایل نقلیه نصب می‌شود و به اسم e-brake، ترمز دستی یا ترمز پارکینگ هم شناخته می‌شود. ترمز از روغن هیدرولیک نیرو نمی‌گیرد و مستقل از ترمزی عمل می‌کند که برای کاهش سرعت یا توقف خودرو مورد استفاده قرار می‌گیرد. در مجموع چهار نوع ترمز اضطراری وجود دارد:

- ترمز با اهرم دستی، که معمولاً زیر پنل ابزار قرار دارد.

- ترمز با اهرم مرکزی، که بین صندلی های جلو قرار دارد.

- ترمز پدالی، که در سمت چپ سایر پدال ها قرار دارد.

- ترمز با دکمه دستی یا الکتریکی، که می‌توان آن را بین دیگر دکمه های روی کنسول پیدا کرد.

از آن جایی که بیشتر ترمزهای اضطراریِ مدرن دارای عیب‌یاب و سیستم هشدار دهنده هستند، نظیر چراغ های اخطار روی داشبورد یا حسگرهایی که کم شدن روغن ترمز را اعلام می‌کنند، می‌توان از ترمز اضطراری به عنوان ترمز دستی هم استفاده کرد. ولی e-brake کاربرد های دیگری هم دارد و استفاده از آن می‌تواند جانتان را نجات بدهد. ادامه مطلب را بخوانید تا ببینید ترمز اضطراری چطور شما را در سرازیری نگه می‌دارد.

بخش های مختلف ترمز اضطراری

ترمز اضطراری از اهرم و کابل استفاده می‌کند، کاملاً مکانیکی است و مجزا از سیستم ترمز نرمال عمل می‌کند. این امر تضمین می‌کند که اگر عیب و نقصی در سیستم ترمز به وجود بیاید، خودرو بتواند متوقف بشود. وقتی ترمز اضطراری را فعال می‌کنید، کابل ترمز از میان یک اهرم واسط و سپس از میان یک اکولایزر عبور می‌کند. این اهرم واسط، نیروی کشش دست شما را چند برابر می‌کند. اکولایزر U شکل هم کابل را به دو بخش تقسیم می‌کند. اکولایزر نیرو را تقسیم کرده و آن را به دو کابل می‌فرستد که به چرخ های عقب متصل هستند. وسایل نقلیه یا از ترمز کاسه‌ای استفاده می‌کنند یا از ترمز دیسکی. معمولاً در چرخ های عقب از ترمز کاسه‌ای و در چرخ های جلو (یا هر چهار چرخ) از ترمزهای دیسکی استفاده می‌شود. در صورتی که چرخ عقب کاسه‌ای باشد، کابل ترمز اضطراری مستقیم به لنت ها می‌رود و نیروی سیستم ترمز هیدرولیک را به آن ها منتقل می‌کند. در این انتقال مکانیکی ساده، سیستم ترمز اضطراری به هیچ بخش اضافی احتیاج ندارد تا ترمزها را کنترل کند. خودروهایی که ترمز چرخ های عقب آن ها دیسکی است، ترمز اضطراری پیچیده‌تری دارند. گاهی اوقات هم به یک کاسه ترمز کاملاً مجزا احتیاج است که داخل روتور جلو نصب می‌شود و ترمز ویژه پارک یا کاسه ترمز کمکی نامیده می‌شود. اگر ترمز چرخ های عقب دیسکی و فاقد کاسه ترمز کمکی باشد، از سیستم ترمز کالیپر (Caliper) استفاده می‌شود. در این سیستم، یک اهرم و یک پیچ اضافی به پیستون کالیپر افزوده می‌شوند. وقتی ترمز اضطراری فعال می‌شود، اهرم باعث می‌شود پیچ به پیستون کالیپر فشار بیاورد و ترمز بگیرد، در این حالت نیروی هیدرولیک سیستم ترمز به کار گرفته می‌شود. امروزه بعضی خودروها به ترمز الکتریکی (e-brakes) مجهز هستند. این ترمزها به جای این که پدال، دسته یا اهرم روی کنسول داشته باشند، یک دکمه کوچک روی داشبورد دارند که یک موتور الکتریکی را فعال می‌کند تا کابل ترمز را بکشد. ترمزهای الکتریکی پیشرفته، موتورهایی دارند که با کامپیوتر کنترل می‌شوند و کالیپر ترمز را درگیر می‌کنند. در ادامه مطلب درباره این صحبت خواهیم کرد که چه وقت و چگونه باید از ترمز اضطراری استفاده کنیم.

چه وقت از ترمز اضطراری استفاده کنیم

اگر سیستم ترمز معمولی کاملاً از کار نیفتاده باشد، استفاده از ترمز اضطراری توصیه نمی‌شود؛ چون می‌تواند به سیستم ترمز آسیب برساند. پس فکر خوبی نیست که وانمود کنید راننده خودروهای مسابقه‌ای هستید و با استفاده از ترمز الکتریکی دور درجا بزنید. اگر ترمز اضطراری فعال باشد و با آن رانندگی کنید ممکن است کابل ترمز اضطراری و لنت ها آسیب ببینند. اگر چنین کاری کردید، بهتر است در اسرع وقت لنت ها و روتورها را بازدید کنید تا مطمئن شوید همه چیز رو به راه است. از ترمز اضطراری بیشتر به عنوان ترمز پارک استفاده می‌شود. رانندگان خودروهایی که گیربکس دستی دارند، معمولاً وقتی خودرو را ترک می‌کنند، ترمز اضطراری را فعال می‌کنند. اگر ترمز اضطراری فعال نباشد، خودرو ممکن است خود به خود به راه بیفتد. به همین خاطر است که رانندگان خودروهای دنده اتوماتیک، هنگام پارک کردن تمایل کمتری به استفاده از ترمز اضطراری دارند. توصیه می‌شود هربار خودرو را در سرازیری یا سربالایی پارک می‌کنید ترمز اضطراری را فعال کنید، خواه گیربکس خودرو اتوماتیک باشد خواه دستی. در خودروهای دنده اتوماتیک، بهتر است پیش از رها کردن پدال ترمز، ترمز اضطراری را فعال کنید. این کار بار را از روی گیربکس برمی‌دارد و خارج شدن از حالت پارک را آسان‌تر می‌کند. در خودروهایی که گیربکس دستی دارند، می‌توان از ترمز اضطراری کمک گرفت تا هنگام شروع حرکت در سربالایی، خودرو عقب نرود. کلک کار این است که وقتی خودرو متوقف است، ترمز اضطراری را فعال کنید و وقتی کلاچ را رها می‌کنید بگذارید ترمز آزاد شود، ولی بهتر است قبلاً یک بار کار را به صورت آزمایشی انجام بدهید. مطمئن بشوید کسی پشت سرتان نیست... به خصوص وقتی پدرتان همراهتان است. اگر به طور معمول از ترمز اضطراری استفاده نمی‌کنید، ممکن است فراموش کنید که ترمز فعال است. برای اینکه با ترمز اضطراری فعال رانندگی نکنید، بهتر است اهرم آن را تا آن‌جا که می‌توانید سفت و محکم بکشید یا چیزی مثل سیم شارژر موبایل یا یک تکه کاغذ دور اهرم ترمز بپیچید. اگر به درستی از ترمز اضطراری استفاده نکنید ممکن است خطرناک باشد. ادامه مطلب را بخوانید تا یاد بگیرید چطور از ترمز اضطراری درست استفاده کنید.

خطرهای ترمز اضطراری

با اینکه کابل ترمز اضطراری داخل یک روپوش محافظ قرار دارد، ولی استفاده نابجا از آن باعث می‌شود کابل خورده شده و زنگ بزند. این امر موجب می‌شود درست زمانی که به ترمز اضطراری احتیاج دارید، عمل نکند. استفاده بجا از فرسودگی جلوگیری کرده و کابل را در شرایط خوبی نگه می‌دارد. علاوه بر این باید هر چند وقت یکبار ترمز اضطراری را بازرسی کنید؛ چون گاهی اوقات به رگلاژ احتیاج دارند. ممکن است کابل ترمز اضطراری در هوای سرد یخ بزند و وقتی اهرم را آزاد می‌کنید، از درگیر بودن خارج نشود. پارک کردن خودرو در پارکینگ سرپوشیده کمک می‌کند از این مشکل جلوگیری کنید. ولی در صورتی که خارج از مکان سرپوشیده پارک کردید و کابل یخ زد، بهتر است با خودرو رانندگی نکنید. راه حل این است که مدتی صبر کنید و یا زیر خودرو جک زده و با استفاده از سشوار، یخ‌زدگی کابل را برطرف کنید. با این حال بهترین گزینه این است که در هوای سرد ابداً از ترمز اضطراری استفاده نکنید. اگر با خودرو دنده دستی و روی جاده یا خیابان مسطح حرکت می‌کنید، با دنده یک حرکت کنید و یا ترمز الکتریکی را غیر فعال کنید. بهتر است بدانید در بعضی خودروها، ترمز اضطراری در چرخ های جلو عمل می‌کند و نه در چرخ های عقب. مواقعی که مجبورید زیر خودرو جک بزنید، بهتر است بدانید کدام چرخ ها درگیر هستند و پشت چرخ ها یک تکه چوب یا سنگ بگذارید. البته بهتر است قبل از این که زیر خودرو جک بزنید، دفترچه راهنمای آن را بخوانید. اگر به اشتباه فکر کنید چرخ های عقب درگیر هستند، ممکن است بسیار خطرناک باشد. حال بهتر است سر پرسش اصلی برویم: وقتی سیستم ترمز عادی از کار می‌افتد، آیا استفاده از ترمز اضطراری ایمن است؟ هم بله و هم خیر. اگر اهرم ترمز اضطراری را بلافاصله بکشید، خودرو دور خودش می‌چرخد، قفل می‌کند و یا از کنترل خارج می‌شود. ولی اگر در شرایط وخیمی قرار گرفتید و سیستم ترمز عادی عمل نکرد، خونسرد باشید و اهرم ترمز اضطراری را آهسته و پیوسته بکشید. ممکن است خودرو دیرتر متوقف بشود ولی توقف، بیشتر تحت کنترل خواهد بود.