در شرایطی که انتشار خبر احتمال پرداخت وام به ایران خودرو و سایپا، مخالفت‌ها و انتقادهایی را به همراه داشته، خودروسازان پیشنهادی جدید پیش پای بانک مرکزی گذاشته‌اند تا به این وسیله بازار را از رکود خارج کنند.
آن‌طور که مدیرعامل ایران خودرو در گفت‌و‌‌گو با «دنیای اقتصاد» عنوان کرد، در جلسه مشترک کمیسیون صنعت و معدن مجلس با مدیران عامل خودروسازی و مسوولان بانک مرکزی، آنها (مدیران‌عامل ایران خودرو و سایپا) دو پیشنهاد را برای تامین مالی شرکت‌های خود، به رئیس‌کل بانک مرکزی ارائه کرده‌اند. به گفته هاشم یکه‌زارع، پیشنهاد اول این بوده که بانک مرکزی وام و تسهیلات در اختیار خودروسازان قرار دهد تا آنها بتوانند به توسعه محصول و افزایش کیفیت بپردازند؛ در واقع خودروسازان عنوان کرده‌اند که توسعه محصول و بالا بردن کیفیت، هزینه دارد و سیستم بانکی ایران نیز باید مانند سایر کشورهای صاحب صنعت خودرو، وام و تسهیلات لازم را در اختیار ایران خودرو و سایپا قرار دهد. مدیرعامل ایران خودرو اما فعال کردن وام خودرو را پیشنهاد دوم خودروسازان به بانک مرکزی عنوان کرد و گفت:ما به مسوولان بانک مرکزی گفتیم حالا که به خودروسازان وام نمی‌دهید، حداقل وام خودرو را فعال کنید تا قدرت خرید مشتریان بالا برود. اشاره یکه‌زارع به وام 15 میلیون تومانی خودرو است که چند ماه پیش در شورای پول و اعتبار به تصویب رسید و قرار شد با نرخ سود 21 درصد در اختیار مشتریان قرار گیرد. اگرچه گمان می‌رفت وام موردنظر بتواند به واسطه افزایش قدرت خرید مشتریان، تا حدی رکود بازار خودرو را بشکند، اما هرچه زمان گذشت، نه تنها رکود کم نشد، بلکه مشتریان بیشتر و بیشتر، بازار را تحریم کردند.
کارشناسان معتقدند رکود فعلی بازار دلایل مختلفی از جمله «خوش‌بینی مشتریان به آینده بازار خودرو» دارد، اما همچنان یکی از دلایل اصلی این رکود، «قدرت خرید پایین مشتریان» است. با این حساب، اولین قدم برای خروج بازار از رکود و رونق گرفتن خرید و فروش، افزایش قدرت خرید مشتریان است و وام خودرو نیز یکی از راهکارهای اصلی برای بالا بردن توان خرید، به شمار می‌رود. طبعا وقتی قدرت خرید افزایش یابد و البته قیمت‌ها نیز حداقل ثابت بمانند، از یک سو انگیزه خرید یا تعویض خودرو در میان مشتریان طبقه متوسط رو به پایین، بالا خواهد رفت و از طرفی، طبقه ضعیف جامعه به‌عنوان «مشتریان خاموش بازار خودرو» نیز تا حدی توان خرید را پیدا خواهد کرد. این در حالی است که با توجه به تعمیق رکود در بازار، می‌توان حدس زد وام خودرو نیز آن طور که باید، فعال نشده و دست خیلی‌ها از آن کوتاه مانده است. به گفته کارشناسان، اگر وام خودرو در اختیار بخش قابل‌توجهی از متقاضیان قرار می‌گرفت، بازار خودرو حداقل در حوزه زیر 25 میلیون تومانی‌ها کمی تحرک پیدا می‌کرد ، با این حال ازآنجاکه بازار خودرو کم و بیش در رکود است و مشتریان تمایل و انگیزه ای به خرید ندارند، یکی از دلایل آن می‌تواند همچنان «توان مالی اندک مشتریان برای خرید» باشد. در واقع قرار بود به واسطه وام 15 میلیونی، بازار خودروهای ارزان کشور به اصطلاح از خواب بیدار شده و تکانی بخورد، اما ظاهرا این وام یا هنوز فعال نشده یا در اختیار متقاضیان زیادی قرار نگرفته است، وگرنه باید تا به حال اثر خود را در بازار (هرچند اندک) نشان می‌داد. هستند متقاضیانی که طی دو، سه ماه گذشته به هوای اخذ وام خودرو راه بانک‌ها را در پیش گرفته‌اند، اما جواب درستی دریافت نکرده و موفق به دریافت 15 میلیون تومان موردنظر نشده‌اند. از طرفی، طبعا اگر سیستم بانکی، وام 15 میلیونی را فعال می‌کرد یا در اختیار بخش قابل‌توجهی از متقاضیان می‌گذاشت، حالا مدیران خودروساز آن را از بانک مرکزی مطالبه نمی‌کردند. حالا باید منتظر ماند و دید بانک مرکزی چه واکنشی به پیشنهاد خودروسازان مبنی‌بر فعال‌تر کردن وام بانکی نشان می‌دهد و بازار خودرو کشور می‌تواند از این کلاه، نمدی برای خود بسازد یا همچنان در رکود غوطه ور خواهد ماند.
اما خودروسازان کشور در حالی پیشنهاد فعال‌تر کردن وام خودرو را به بانک مرکزی داده‌اند که همچنان نیازمند دریافت وام و تسهیلات هستند و تاکید می‌کنند توسعه محصول و افزایش کیفیت، بدون تسهیلات بانکی کند خواهد شد. با این حال بانک‌ها چندان تمایلی به پرداخت وام به خودروسازان کشور ندارند و یکی از دلایل این بی‌میلی، بدهی معوق ایران خودرو و سایپا است. ظاهرا، دو خودروساز بزرگ کشور روی هم رفته چند هزار میلیارد تومان به بانک‌ها بدهکارند و ازآنجاکه به این بدهی، جریمه دیرکرد تعلق می‌گیرد، تسویه آن به این راحتی‌ها نیست؛ مخصوصا اینکه خودروسازان در حال حاضر چندان اوضاع مالی مناسبی نیز ندارند. در این مورد، مشاور انجمن خودروسازان در گفت‌و‌‌گو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: سال 91 هم قرار بود به دستور مستقیم معاون اول رئیس‌جمهوری، دو هزار میلیارد تومان به خودروسازان کشور پرداخت شود، اما شورای پول و اعتبار آن را به هزار میلیارد تومان کاهش داد و دست آخر هم هیچ پولی به ایران خودرو و سایپا پرداخت نشد.
داوود میرخانی رشتی با بیان اینکه با وجود پرداخت نشدن وام موردنظر، موجی از اعتراض‌ها دامن خودروسازان را گرفت، تاکید کرد: مطمئنم حالا هم اگر بانک مرکزی پرداخت وام به خودروسازان را مصوب کند، بانک‌های عامل، آن را اجرا نخواهند کرد و تنها انتقاد و اعتراض‌ها گریبان ایران خودرو و سایپا را خواهد گرفت.
دنیای اقتصاد