مدیرعامل ایران خودرو در گفت‌و‌گوی اختصاصی با «عصر خودرو»:
به دنبال شریک غیرفرانسوی و غیرآسیایی هستیم
بازار رفت و آمد هیات‌های تجاری و اقتصادی کشورهای مختلف به ایران در حالی داغ‌تر شده که رکود حاکم بر بازار زمینه کاهش ظرفیت تولید برخی بنگاه‌های صنعتی را فراهم کرده است؛ رکودی که حتی دامنگیر شرکت‌های خودروسازی نیز شده و خودروسازان را به چاره‌جویی برای بهبود کیفیت و تنوع در سبد عرضه محصولات خود انداخته است. در حالی که خبرهای غیر رسمی از ارائه درخواست رسمی ایران خودرو برای دریافت غرامت از پژوی فرانسه به دلیل فسخ قرارداد و کاهش تیراژ تولید این شرکت خودروسازی حکایت دارد. هرچند هنوز مشخص نیست که پرداخت این غرامت، شرط بازگشت دوباره پژو به صنعت خودرو ایران خواهد بود یا خیر، اما به نظر می‌رسد به دلیل مشکلات مالی، ایران خودرویی‌ها به شدت پیگیر دریافت این غرامت هستند. گرچه مدیرعامل ایران خودرو اجرای قرارداد جدید با پژو را منوط به اجرایی‌شدن برجام می‌داند.
به گزارش پایگاه خبری «عصر خودرو»، از سوی دیگر تازه‌ترین خبرها از تداوم مذاکرات خودروسازان ایرانی با شرکای خارجی و اتخاذ تدابیری برای تامین نقدینگی مورد نیاز این شرکت‌ها حکایت دارد به نحوی که علاوه بر تلاش دولت برای تحریک تقاضا در بازار خودرو از طریق پرداخت تسهیلات خرید، بازدید اخیر محمد‌باقر نوبخت، سخنگوی دولت به همراه وزیر صنعت و رئیس سازمان گسترش و نوسازی از ایران خودرو و برپایی نشستی برای رفع مشکلات تامین نقدینگی خودروسازان نیز از دیگر اقداماتی است که در این چارچوب صورت گرفته است. چرا‌که رئیس سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی از تخصیص 200 میلیارد تومان یارانه بخش تولید به خودروسازان تا پایان امسال خبر داد و اعلام کرد: طی توافقنامه‌ای که بین سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و وزارت صنعت، معدن و تجارت به امضا رسیده، برای افزایش تولید، معادل 200 میلیارد تومان از یارانه تولید در اختیار خودروسازان قرار می‌گیرد. همچنین میزان تسهیلات بانکی امسال 700 هزار میلیارد تومان است که مقرر شده 20 درصد این منابع برای خرید محصولات داخلی اختصاص یابد. این منابع مالی در اختیار وزارت صنعت، معدن و تجارت قرار می‌گیرد تا در مهرماه سال جاری به خودروسازان پرداخت شود. با هدف حمایت از تولیدات داخلی 140 هزار میلیارد تومان از منابع مالی بانک‌ها به خرید محصولات صنعتی و خودرو اختصاص خواهد یافت. این در حالی است که هنوز هم بهبود کیفیت، ارائه خدمات پس از فروش مناسب و تنوع عرضه خودرو هنوز هم از جمله مشکلات مبتلا‌به خودروسازان داخلی است. در گفت‌و‌گوی اختصاصی با هاشم یکه‌زارع، مدیرعامل شرکت ایران خودرو آخرین وضعیت قرارداد با شرکای خارجی، برخی انتقادها نسبت به ارائه خدمات پس از فروش و روند تحقیق و توسعه در این شرکت را مطرح کردیم که می‌خوانید.
با توجه به سفر هیات فرانسوی به ایران آیا مذاکره تازه‌ای با خودروسازان فرانسوی صورت گرفته است؟
پیگیر مذاکرات قبلی با پژو هستیم اما در سفر این هیات تنها یک نماینده از شرکت پژوی فرانسه حضور داشت که با وی در مورد پیگیری قرارداد آتی مذاکراتی داشتیم. هر وقت که نمایندگان پژو به ایران سفر کنند، به ما هم سری می‌زنند و موضوع قرارداد را پیگیری می‌کنیم.
روند اجرایی‌شدن قرارداد تولید مشترک با پژو چگونه است، بالاخره این قرارداد از چه زمانی نهایی و اجرا خواهد شد؟
انعقاد و اجرایی‌شدن قرارداد جدید با پژوی فرانسه فرآیندی دارد که باید سپری شود و هر موقع که این فرایند به پایان رسید، این قرارداد اجرایی می‌شود.
اما شما قبلا اعلام کرده بودید که این قرارداد منتظر امضای نهایی است؟
نمی‌گویم کار این قرارداد تمام نشده است اما ضرورتی ندارد که بگویم مثلا 2/98 درصد این قرارداد نهایی شده و 8 صدم دیگر باقی مانده است.
با این روند امضای نهایی و اجرای این قرارداد منوط به اجرایی‌شدن توافق سیاسی و برجام است؟
بله، این موضوع نیز در اجرایی شدن قرارداد با پژوی فرانسه موثر است و هنگامی که برجام وارد مرحله اجرایی شده و سایر قراردادها با شرکای خارجی وارد مرحله اجرا شود، با امضای نهایی قرارداد تولید مشترک خودرو با پژوی فرانسه نیز وارد مرحله اجرا می‌شود.
وزیر صنعت در دیدار با هیات تجاری فرانسوی بر نارضایتی مشتریان ایرانی از عرضه محصولات 40 سال قبل پژو در ایران انتقاد کرد، در قرارداد جدید چه رویکردی برای رفع این انتقادات مد نظر قرار خواهد گرفت؟
اطلاع دقیقی از صحبت‌های وزیر محترم صنعت، معدن و تجارت ندارم. اما اکنون خودروهای قبلی پژو به ایران وارد نمی‌شود بلکه این محصولات داخلی‌سازی شده است. دقیقا از سال 92 به این طرف حتی یک قطعه از پژو فرانسه نخریده‌ایم و در قراردادهای جدید نیز در صورتی که اجرایی شود، تولید مشترک و عرضه محصولات جدید پژو مد نظر قرار گرفته که ارتباطی با خودروهای مدل قدیمی پژو ندارد.
آیا پیشرفت جدیدی در مذاکره با فولکس واگن و فیات داشته‌اید؟
مذاکره با فولکس واگن و فیات نیز مشکل خاصی ندارد و هر موقع که نهایی و اجرایی شد، اعلام می‌کنم. برخی موضوعات اطلاعات درون‌سازمانی است که نمی‌توانم آن را رسانه‌ای کنم. اما مطمئنا بعد از توافق، شرایط مساعد‌تر شده و همانند سایر بخش‌های صنعتی، شرکت‌های خودروسازی خارجی نیز برای ورود و سرمایه‌گذاری در ایران استقبال بیشتری می‌کنند. ایران خودرو به دنبال یک شریک معتبر غیرفرانسوی و غیرآسیایی است و فولکس نیز اگر بخواهد به ایران بیاید، خودش این خبر را رسما اعلام خواهد کرد. اگر فولکس واگن مشتاق حضور در ایران باشد، ایران خودرو نیز مذاکره با این شرکت آلمانی را آغاز خواهد کرد.
یعنی هنوز هیچ برنامه‌ریزی اجرایی برای همکاری با شرکای خودروساز خارجی صورت نگرفته است؟
کارهای اجرایی هنوز کلید نخورده و پیشرفت مذاکرات و اجرای آن همانند گذشته است. کارهای اجرایی شرکت مشترک با پژوی فرانسه نیز بعد از نهایی‌شدن و اجرای قرارداد شروع می‌شود.
وزیر صنعت مشارکت فیات با کرایسلر آمریکا را مانع همکاری با خودروسازان ایرانی می‌دانند، آیا مذاکره با این شرکت ایتالیایی جدی است؟
همکاری فیات و کرایسلر مانعی برای همکاری این شرکت با خودروسازان ایرانی نیست چرا که کرایسلر آمریکا مالک فیات نبوده و این موضوع برعکس است. نمی‌توان گفت موانعی در این مسیر وجود ندارد اما فیات بخشی از سهام کرایسلر آمریکا را خریده و همکاری با این شرکت آمریکایی نمی‌تواند مانع همکاری فیات با ایران خودرو یا سایر شرکای ایرانی باشد.
سرنوشت قرارداد با بنز به کجا رسید؟
نحوه همکاری ایران خودرو با بنز کاملا مشخص است و این شرکت تمام قد به ایران باز خواهد گشت.
مدیر عامل رنو پارس با انتقاد صریح از خودروسازان ایرانی علت نابسامانی خدمات پس از فروش را ناتوانی آنها در خرید قطعات برخی خودروها مانند تندر 90 قلمداد کرده است، نظر شما چیست؟
ناتوانی خودروسازان ایرانی در زمینه خرید قطعات و ارائه خدمات پس از فروش مناسب صحت نداشته و رنو پارس حتی قادر به تامین قطعات مورد نیاز خط تولید نیز نبود. احتمالا نماینده رنو موضوعات 6 ماه قبل را مطرح کرده اما حتی در آن هنگام نیز رنو پارس مقصر مشکل تامین قطعات تندر 90 بود. وقتی تولید روزانه تندر 90 به 10 تا 20 خودرو کاهش یافت، امکان تامین قطعه برای شبکه خدمات پس از فروش نیز وجود نداشت.
اما وی ناتوانی مالی خودروسازان ایرانی در خرید قطعات را علت خدمات پس از فروش نامناسب دانسته و اعلام کرده است، نمایندگی‌های خدمات پس از فروش خودروسازان ایرانی می‌گویند قطعه تندر90 نداریم این در حالی است که قطعه وجود دارد اما شرکای تجاری نخریده و به نمایندگی نمی‌رسانند که این امر موجب نارضایتی مشتریان شده است، این رویکرد را تا چه حد می‌پذیرید؟
شاید قبلا مشکلاتی وجود داشته اما اکنون اصلا چنین چیزی نیست. مشکل زمانی بود که رنو نمی‌توانست با وارد کردن قطعه، نیاز شرکای ایرانی خود را مرتفع کند و از رساندن قطعه ناتوان بود. به عنوان مدیر عامل ایران خودرو اعلام می‌کنم که این شرکت مشکلی برای تامین پول مورد نیاز خرید قطعات از رنو نداشته و ندارد. اما رنو پارس در دوران تحریم از تامین قطعات مورد نیاز تولید تندر 90 به دلیل تنگناهای نقل و انتقال پول ناتوان بود و این امر موجب کاهش تیراژ تولید این خودرو به حداقل شد. در واقع همان مشکلاتی که برای ادامه روند تولید تندر90 وجود داشته و منجر به کاهش شدید تیراژ تولید این خودرو شد، در مورد تامین قطعات یدکی نیز مصداق داشت. وقتی آقایان نمی‌توانستند قطعات مورد نیاز را به خط تولید ما برسانند، چگونه می‌توان انتظار داشت تا قطعات مورد نیاز بازار خدمات پس از فروش تندر90 تامین شود.
یعنی اکنون مشکلی برای تامین قطعات تندر90 در شبکه خدمات پس از فروش وجود ندارد؟
اکنون شرایط بهتر شده است اما همانطور که می‌دانید قبلا مشکل قطعه منجر به کاهش شدید تیراژ تولید این خودرو شده بود. با توجه به افزایش تیراژ تولید تندر 90 طی چند ماه گذشته اکنون مشکلی برای تامین قطعات در شبکه خدمات پس از فروش نیز وجود ندارد و قطعات مورد نیاز خط تولید و شبکه خدمات پس از فروش در حال تامین است.
برخی منتقدان صنعت خودرو، ضعف شرکت‌های خودروسازی در زمینه تحقیقات R&D را علت شرایط کنونی این صنعت و نارضایتی مشتریان می‌دانند، این رویکرد را تا چه حد می‌پذیرید و چه اقدامی در این زمینه صورت گرفته است؟
شک نکنید که ضعف تحقیقات R&D مشکل اصلی صنعت خودرو کشور است. کیفیت و محصول جدید دستاورد فعالیت مناسب مرکز تحقیقات و داشتن بخش R&D مناسب است. واقعیت آن است که خودروسازان تقریبا به مدت 10 سال کار تحقیقات R&D را کنار گذاشته و مشکلات کنونی صنعت خودرو در زمینه کیفیت و تنوع محصول نیز ناشی از همین مسئله است. باید بپذیریم که هر چه بکاریم، درو می‌کنیم و نمی‌توان انتظار داشت تا بدون کار در زمینه بهبود کیفیت و تنوع سبد محصولات، خودروسازان بتوانند خودروهای جدید و با‌کیفیت بهتر به بازار عرضه کنند. با این شرایط با گذشت 6 ماه از ورودم به ایران خودرو( یک سال و نیم پیش) مرکز تحقیقات R&D با شکلی مقتدر و قوی دوباره فعال و زمینه بازگشت بسیاری از نخبگان صنعت خودرو به این مرکز را فراهم کردم. اما به نتیجه رسیدن کارهای تحقیقاتی در صنعت خودرو و عرضه محصول جدید نیازمند 5/2 تا 3 سال زمان است. موضوع دیگر در زمینه بهبود تحقیقات R&D آن است که معمولا در سایر کشورهای دنیا بانک‌ها برای انجام امور تحقیق و توسعه محصول بودجه و اعتبارات خاص با بهره‌های کم پرداخت می‌کنند اما در ایران سخت است که بتوان با وام‌هایی که نرخ بهره 32 تا 33 درصدی دارند، کار تحقیق و توسعه را به خوبی انجام داد.
رونق دوباره مرکز تحقیق و توسعه ایران خودرو نیازمند چه میزان اعتبار است؟
اگر بخواهیم یک موتور خوب که به مدت 10 سال قابل استفاده باشد را تولید کنیم، این امر نیازمند حداقل 400 تا 600 میلیارد تومان اعتبار است. برای انجام چنین کاری در کشورهای خارجی به محض ارائه توجیه اقتصادی طرح به بانک، این میزان اعتبار توسط بانک بر اساس میزان پیشرفت پروژه با بهره 2 درصدی تخصیص می‌یابد. مثلا در کشور کره جنوبی اگر نرخ تسهیلات بانکی 6 درصد باشد، نرخ تسهیلاتی که برای این گونه طرح‌ها پرداخت می‌شود به میزان 4 درصد کمتر از نرخ تسهیلاتی است که بانک‌ها به طور معمول پرداخت می‌کنند. اما در ایران اگر بخواهیم اعتبار 400 تا 600 میلیارد تومانی را با نرخ بهره 32 درصد طی 3 سال دریافت کنیم، مشخص است که چه بلایی بر سر پروژه تحقیق و توسعه می‌آید.
طی چند ماه گذشته اخباری مبنی بر احتمال پرداخت تسهیلات یا کمک دولت به صنعت خودرو مطرح شده است، این موضوع تا چه حد جدی است؟
نه، هنوز اتفاق خاصی در زمینه پرداخت تسهیلات نیفتاده است و پرداخت کمک‌های دولت نه در صنعت خودرو یا سایر صنایع نیز نیازمند تبدیل شدن به آیین نامه و مصوبه مجلس است. اما در بازدید اخیر سخنگوی دولت از ایران خودرو توافقنامه‌ای بین وزارت صنعت و سازمان مدیریت برای پرداخت 200 میلیارد تومان تسهیلات به شرکت‌های خودروسازی منعقد شده است.
اجرایی‌شدن قراردادهای مشارکت با خودروسازان خارجی و عرضه محصولات جدید نیازمند انتقال فناوری و راه‌اندازی خطوط تولید یا تغییراتی در خطوط موجود است که فرآیندی هزینه‌بر محسوب می‌شود، چه سازوکاری برای تامین منابع مورد نیاز در نظر گرفته‌اید؟
باید منتظر بمانیم تا این شرکای خارجی فعالیت خود در کشورمان را آغاز کنند و سپس در این زمینه اظهار نظر کرد.
اما به نظر می‌رسد منابع داخلی ایران خودرو قادر به تامین این هزینه‌ها نیست، اینطور نیست؟
شما از کجا می‌دانید که قادر به تامین این منابع نیستیم؟ این موضوعات مسائل داخلی شرکت است که اکنون نمی‌توانم به آن بپردازم.
مصوبه اخیر شورای پول و اعتبار مبنی بر پرداخت 10 درصد تسهیلات بانکی برای خرید کالاهای مصرفی با دوام مانند خودرو تا چه حد قادر به حل مشکل رکود بازار است؟
به طور صد‌درصد این تسهیلات قادر خواهد بود با تحریک تقاضا زمینه رونق بیشتر بازار خودرو را فراهم کند. اما این مصوبه به تازگی تصویب شده و باید مراحل اجرایی آن سپری شود.