قرارداد ایران‌خودرو و پژو در حالی هفته گذشته امضا شد که هرچه می‌گذرد، جزئیات جدیدی از متن و حاشیه آن منتشر می‌شود، جزئیاتی که می‌تواند نقاط ضعف و قوت این قرارداد را در بوته نقد بگذارد. ایران‌خودرو و پژو پس از ماه‌ها مذاکره، بالاخره قرارداد خود با یکدیگر را امضا کردند تا پس از سه سال قطع رابطه، شراکتی جدید را از سر بگیرند، شراکتی که با توجه به جزئیات قرارداد مربوطه، نشان از تفاوت رفتار دو طرف در قبال هم دارد. از همین رو در این گزارش نگاهی می‌اندازیم به جزئیات موردنظر، تا مشخص شود قرارداد جدید تا چه حد می‌تواند برای صنعت و بازار خودرو ایران مفید باشد.
سیستم چرخشی در شرکت مشترک
بدون شک یکی از تفاوت‌های اصلی قرارداد جدید ایران‌خودرو و پژو، «جوینت ونچر» بودن آن است؛ به‌نحوی‌که دو طرف قصد دارند شرکتی مشترک را با سهام برابر تاسیس و اجرای مفاد قرارداد را از آنجا مدیریت کنند. به‌عبارت بهتر، در این شرکت قرار است امور مربوط به پیگیری و اجرای مفاد قرارداد منعقد شده، انجام شود، تقریبا چیزی شبیه رنوپارس (شرکت مشترک میان خودروسازان ایرانی و رنوی فرانسه)، منتها متفاوت‌تر. یکی از نکات قابل‌توجه تشکیل این شرکت، چرخشی بودن مدیرعامل و هیات‌مدیره آن است، چه آنکه هر دو سال یک‌بار، مدیرعامل و اعضای هیات‌مدیره تغییر خواهند کرد. بر این اساس، برای دو سال، هیات‌مدیره در دست فرانسوی‌ها خواهد بود، اما مدیرعامل از ایران انتخاب می‌شود و در دوره دو ساله بعدی، ایرانی‌ها وارد هیات‌مدیره می‌شوند و مدیرعامل، فرانسوی است. این روند (تغییر چرخشی اعضای هیات‌مدیره و مدیرعامل) در طول اجرای قرارداد ایران‌خودرو و پژو، دنبال خواهد شد. با تشکیل این شرکت و با توجه به اینکه قرارداد از نوع جوینت ونچر است، امکان انتقال فناوری و تکنولوژی پژو به ایران‌خودرو فراهم خواهد آمد.
عرضه مدل‌های ارتقا یافته پژو
پژو اما در حالی از عرضه سه محصول به نام‌های 301، 208 و 2008 در ایران خبر داده که برخی معتقدند این خودروها قدیمی بوده و باید مدل‌های جدیدتری در نظر گرفته میشد. با این حال، منابع آگاه تاکید میکنند که اگرچه این سه خودرو، به لحاظ سال طراحی و ساخت، محصولات جدیدی در سبد تولیدی پژو به‌‌شمار نمی‌روند، اما قرار نیست مدل‌های قدیمی و چند سال پیش آنها میهمان بازار کشور شوند. به‌عبارت بهتر، طبق توافق ایران‌خودرو و پژو، مدل‌های به روز و ارتقا یافته 301 و 208 و 2008 روانه بازار خودرو ایران می‌شوند نه آنها که سال‌ها پیش توسط پژو به تولید رسیده‌اند. منابع آگاه همچنین در واکنش به اینکه گفته می‌شود مدل 301 مخصوص بازار چین بوده و به درد ایرانی‌ها نمی‌خورد، تاکید میکنند که پژو این محصول را برای بازارهای آسیایی و شمال آفریقا طراحی کرده است. به گفته آنها، پژو 301 به دلیل قیمت نسبتا مناسب و طراحی مختص ذائقه آسیایی‌ها و ساکنان شمال آفریقا، مورد پسند مشتریان این مناطق (از جمله ایران) است.
اختیار 206 و 405 با ایران‌خودرو
اما در حالی که گمان می‌رفت پژویی‌ها با حضور دوباره در ایران، به بهبود کیفی مدل‌های 405 و 206 بپردازند، جزئیات جدید از قرارداد ایران‌خودرو و پژو نشان می‌دهد این شرکت برنامه‌ای در مورد خودروهای مذکور ندارد. بر این اساس، پژو تمرکز خود را روی تولید محصولات جدید در ایران خواهد گذاشت و اینکه 206 و 405 بمانند یا بروند، بستگی به میل ایران‌خودرو داشته و این آبی‌های جاده مخصوص هستند که در مورد سرنوشت آنها (405 و 206) تصمیم خواهند گرفت. 405 نزدیک به سه دهه است که در ایران‌خودرو به تولید می‌رسد و پیش‌تر گفته شده تیراژ آن از سال 96 به‌تدریج پایین آمده و این خودرو در نهایت با جاده مخصوص وداع خواهد کرد. در مورد پژو 206 اما اوضاع فرق می‌کند، چه آنکه این محصول در مقایسه با 405 دیرتر وارد بازار ایران شده و بعید به‌نظر می‌رسد ایران‌خودرو به این زودی‌ها قید آن را بزند. هرچه هست، ظاهرا پژو اختیار 206 و 405 را به ایران‌خودرویی‌ها داده و با این حساب نباید منتظر اتفاق کیفی و ظاهری خیلی خاصی در این دو خودرو باشیم.
ساخت کارخانه جدید فعلا منتفی است
منابع آگاه اما با اشاره به توافق ایران‌خودرو و پژو برای استفاده از ظرفیت‌های تولیدی این شرکت (ایران‌خودرو)، تاکید میکنند که قرار نیست فعلا کارخانه جدیدی در ایران (برای تولید محصولات پژو) ساخته شود. به گفته آنها، دو طرف توافق کرده‌اند تا فعلا از ظرفیت خطوط تولید موجود استفاده کرده و بعدها اگر نیازی بود، کارخانه جدیدی احداث شود. بر این اساس، اگر حجم تولید و همچنین صادرات به حدی افزایش بیابد که نیاز به ساخت کارخانه‌ای جدید باشد، این اتفاق در زمان مناسب خود رخ خواهد داد. به‌نظر می‌رسد ایران‌خودرو قصد دارد از ظرفیت سایت‌های شهرستانی خود برای تولید محصولات جدید پژو استفاده کرده و به اصطلاح هزینه اجاره این سایت‌ها به پژو را از شرکت فرانسوی دریافت کند.
لوگوی ایران‌خودرو یا لوگوی پژو؟
اما یکی از مسائل دیگری که ایران‌خودرو و پژو بر سر آن در آینده توافق خواهند کرد، لوگوی خودروهای تولیدی است. پرسشی که هم‌اکنون مطرح می‌شود این است که خودروهای تولیدی پژو در ایران، با لوگوی این شرکت عرضه خواهند شد یا با آرم ایران‌خودرو. آن طور که منابع آگاه می‌گویند، این مساله در آینده و پس از تشکیل شرکت مشترک، مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد و آن زمان مشخص خواهد شد محصولات موردنظر با چه لوگویی عرضه خواهند شد این در حالی است که ظاهرا ایران‌خودرویی‌ها چندان بدشان نمی‌آید محصولات جدید با لوگوی پژو عرضه شوند؛ زیرا این کار سبب می‌شود خودروهای موردنظر اقبال بیشتری در بازارهای صادراتی داشته باشند.