از ابتدای قرن بیستم که صنعت خودرو پایه گذاری شد تا همین امروز که موتور ماشین‌ها تغییرات بسیاری به خود دیده‌اند مردم کمتر شناختی نسبت به مشخصات هر پیشرانه دارند و هنوز هم اغلب خریداران کیفیت موتور خودرو و شاید کیفیت یک خودرو را از روی تعداد سیلندرها، حجم موتور و میزان قدرت تولیدی خودرو تشخیص می‌دهند. اینجا در یک گزارش سعی کرده‌ایم کلیشه‌های رایج درباره موتور خودروها را با دلایل منطقی و آوردن مثال‌های روشن رد کنیم تا شاید درکی دقیق‌تری از مشخصات موتورهای مدرن پیدا کرده و هنگام انتخاب خودرو بتوانید به خوبی تفاوت‌های هر محصول را درک کنید.
نسبت مستقیم حجم موتور با مصرف سوخت
حجم یا ظرفیت موتور (پیشرانه) در واقع مجموع حجم سیلندرها است و معمولا در اصطلاح عامیانه معیاری برای تعیین قدرت خروجی پیشرانه به شمار می‌رود. قبلا با بالا رفتن حجم، سطح قیمت عمده خودروها بالاتر می‌رفت چون نشانه مهم یک خودروی گران موتور حجیم آن بود اما امروزه در بسیاری از محصولات گرانقیمت شاهد به‌کارگیری موتورهای توربو و کم‌حجم هستیم. همین الان ب.ام.و ۷۳۰ که در ایران قیمت حدود ۹۰۰ میلیونی دارد همانند زانتیا از حجمی معادل ۲۰۰۰ سی‌سی سود می‌برد.
اسب بخار همه چیز نیست!
هرچه سیر تاریخ را معکوس کنیم و به عقب برگردیم بیشتر به این گزاره پی می‌بریم که موتورهای قدیمی‌تر با کمک حجم و سیلندر بیشتر به افزایش قدرت نائل می‌شدند و هرچه جلوتر می‌آییم این هدف از طریق افزایش راندمان موتور و نصب سیستم‌های سوپرشارژر و توربوشارژر روی موتور محقق می‌شود. اسب بخار در یک تعریف علمی به میزان نیرویی گفته می‌شود که موتور در هر ثانیه بتواند وزنه‌ای معادل ۷۵ کیلوگرم را به طول یا ارتفاع یک متر بکشد و بلند کند. جدا از تعریف علمی اما با کمک اسب بخار می‌توان سنجید موتور چه مقدار توانایی کشش به هر خودرو می‌دهد. این یعنی اسب بخار رابط بین وزن و میزان جابجایی خودرو را در هر لحظه بیان میکند. هرچه خودرو سبک تر و اسب بخار تولید شده توسط موتور بهتر باشد این یعنی توانایی موتور شما برای حرکت سریع و پرشتاب بیشتر است. خودروهای سوپراسپورت بهترین مثال برای آن مورد هستند چرا که اغلب بیش از ۶۰۰ اسب بخار نیرو داشته و کمتر از ۱۴۰۰ کیلو وزن دارند.
البته بازهم همه چیز به اسب بخار نیست و در میان سدان‌های شهری، کراس‌اوورها و هاچ بک‌ها کمتر مصداق دارد چرا که مسائلی به غیر از سرعت و شتاب در اولویت هستند. مصرف سوخت اندک، ارائه حداکثری نیروی موتور در دورهای پایین و نیز استهلاک اندک سه فاکتور مهمی هستند که معمولا بیش از اسب بخار باید مد نظر خریداران قرار گیرند. موتورهایی که در ساخت آن ازسیستم پاشش سوخت مستقیم و چندنقطه‌ای (Mpi)، سیستم زمان‌بندی متغیر سوپاپ‌ها (vvti)، آلیاژهای مدرن نظیر منیزیم و آلومینیوم، و سیستم ۴سوپاپه برای هر سیلندر استفاده میکنند عموما دارای تکنولوژی جدیدی بوده و خریدشان به صرفه است. برای نمونه موتور خودروی هیوندای آی۲۰ مونتاژ کرمان موتور با داشتن تنها 1.4 لیتر حجم، به لطف به‌کارگیری همه این موارد ۱۰۰ اسب بخار نیرو تولید میکند در حالی که کمتر از۶ لیتر سوخت مصرف کرده و کشش مناسبی هم دارد. در عین حال موتور خودرویی مثل پژو پارس با حجم ۱۸۰۰ سی‌سی تنها ۹۷ اسب بخار قدرت دارد و چیزی بیش از ۹ لیتر مصرف سوخت دارد.
موتورهای توربو قدرت جادویی دارند
یک خودروی خانوادگی اعم از سدان، هاچ بک یا کراس‌اوور باید کشش ثانویه خوبی داشته باشد تا بتواند به راحتی در ترافیک شهری، جاده‌های پرفراز و نشیب، و یا مناطق سنگلاخی به راحتی حرکت کنند. موتورهای توربو در عین شتاب اولیه مناسب، شتاب ثانویه بالایی را به خودرو ارزانی میکنند. رنو تالیسمان با اینکه همانند پژو ۲۰۶ تنها 1.6 لیتر حجم موتور دارد اما قدرتی معادل موتور ۳ لیتری و شش سیلندر نیسان ماکسیما که ۲۰۰ اسب بخار است به راننده اعطا میکند. اما چطور موتورهای توربو چنین عملکرد بالایی دارند.
بگذارید با یک مقایسه شروع کنیم . موتور پژو ۲۰۰۸ محصول جدید ایران خودرو با حجم کمتر از ۱۶۰۰ سی‌سی بیش از ۱۶۳ اسب بخار قدرت دارد و موتور لیفان ۸۲۰ هم با حجم ۲۴۰۰ سی‌سی ۱۶۰ اسب بخار نیرو دارد.
این میزان قدرت اما در پژو ۲۰۰۸ باعث افزایش مصرف سوخت نشده چرا که موتور ۲۰۰۸ از آخرین فناوری‌های روز جهان بهره برده است. موتور لیفان چینی اما تنها به زور حجم بیشتر مصرف بنزین بیشتر توانایی تولید نیروی بیشتر را دارد. جالب است بدانید که شرکت فورد با داشتن قویترین موتور ۴ سیلندر جهان، صاحب بهترین موتور جهان در این کلاس است به طوری که موتور 1 لیتری و توربو این شرکت با نام اکوبوست قدرتی معادل 174 اسب بخار دارد که بیش از میزان نیرویی است که موتور 2500 سی‌سی نیسان ایکس تریل تولید میکند. در گزارش‌های بعدی بیش از این به ویژگی‌های هر موتور اعم از گشتاور یا نسبت موتور و جعبه دنده می‌پردازیم.