گیربکس ضریب متغیر با به اختصار CVT! این سه واژه بی‌وقفه در ذهن هر دوستدار خودرویی در حال گردش بوده و البته اکثر ماشین بازها روی خوشی به این نوع گیربکس نشان نداده و به دنبال نمونه‌های دستی یا دوکلاچه اتوماتیک هستند. CVT ها فاقد دنده‌های مرسوم بوده و بجای آن از پولی‌هایی استفاده می‌کنند که توسط تسمه‌های آهنی قوی به یکدیگر متصل شده‌اند.
بجای استفاده از چرخ دنده‌های سنتی در گیربکس که می‌توانند نسبت‌های دنده معینی را ایجاد کنند، گیربکس CVT بدون هیچ‌گونه دنده‌ی فیزیکی کار می‌کند. این نوع گیربکس بجای چرخ دنده از سیستم تسمه و پولی که شکل آن بسته به قدرت متغیر است سود می‌برد. از نظر فنی تعداد نسبت‌های دنده‌ی گیربکس CVT بی‌نهایت است.
تلاش‌های اولیه برای محبوبیت CVT ها با گله‌ی مشتریان در زمینه احساس لغزش و فریاد پیشرانه به درب بسته خورد زیرا این گیربکس برای نگه‌داشتن بالاترین دور و باقی ماندن در آن محدوده در زمان‌های شتاب گیری سنگین برنامه ریزی شده است. اخیراً گیربکس‌های CVT دارای احساس تعویض دنده گیربکس‌های سنتی هستند تا مشتریان احساس بهتری دراین‌باره داشته باشند. CVT ها بسیار بهتر از آن چیزی هستند که شما فکر میکنید اما هنوز هم بهترین و عالی‌ترین گزینه نمی‌باشند. در ادامه شما را با نقاط قوت و ضعف این نوع گیربکس‌ها آشنا می‌کنیم.
نقاط قوت
تحویل قدرت بهینه: خودروی شما با استفاده از این نوع گیربکس همیشه در ضریب صحیح خواهد بود. برخلاف گیربکس اتوماتیک یا حتی دستی، CVT برای نگه‌داشتن سرعت پیشرانه در بهینه‌ترین حالت برنامه‌ریزی شده است. این موضوع بی‌شک پرفورمنس بهتری در برخی شرایط به ویژه در زمان سبقت گرفتن ایجاد می‌کند.
مزیت‌های اقتصادی: یک گیربکس CVT اغلب کم‌مصرف‌تر از نمونه‌های مرسوم بوده و حداقل از نظر مصرف سوخت این‌گونه است زیرا سرعت پیشرانه را همواره در بهترین مکان و زمان نگه می‌دارد. رانندگان خودروهای مجهز به این نوع گیربکس در زمان حرکت با سرعت یکنواخت در بزرگراه خواهند فهمید که عقربه دورسنج پیشرانه روی عدد بسیار پایینی قرار دارد که برای مصرف سوخت کم عالی میباشد.
ساختار ساده‌تر: قطعات این نوع گیربکس در مقایسه با گیربکس‌های مرسوم کمتر هستند. بجای چرخ دنده‌های زیاد، در گیربکس CVT شاهد پولی‌هایی هستیم که توسط زنجیر یا تسمه فولادی به یکدیگر مرتبط شده‌اند. بسته به سرعت خودرو، هر طرف پولی به جلو یا عقب حرکت می‌کند تا نسبت ایجاد شده تغییر یابد و این ساده بودن فنی به معنی قابلیت اطمینان بالاتر میباشد.
وزن کمتر: به لطف ساختار ساده‌تر، گیربکس‌های CVT معمولاً سبک‌تر و جمع و جورتر از نمونه‌های سنتی هستند. کاهش وزن قوای محرکه چندین مزیت دارد که یکی از آن‌ها کاهش مصرف سوخت میباشد.
تعویض دنده نرم‌تر: هر فردی که پای چپ خود را روی پدال کلاچ گذاشته می‌داند تعویض دنده چگونه است. با تکان‌هایی که به خودرو وارد میکنید سرنشین جلو از شما می‌پرسد که آیا به تازگی گواهینامه گرفته‌اید؟ گیربکس‌های CVT اصلاً دنده‌ای نداشته و از حالت درجا تا ردلاین به‌صورت یکنواخت حرکت می‌کنند.
نقاط ضعف
پیش‌فرض‌های مربوط به عدم اطمینان: گیربکس‌های CVT نیز طبیعتاً برخی نقص‌ها را دارند که برخی از آن‌ها به گونه‌ای برنامه‌ریزی شده‌اند که باعث می‌شوند مشتری فکر کند گیربکس به‌صورت صحیح کار نمی‌کند. نبود هرگونه دنده‌ی سنتی این احساس را در راننده ایجاد می‌کند که شاید عملکرد CVT ها درست نبوده و مالک خودرو این را نشانه‌ای از عدم اطمینان می‌داند.
عملکرد پر سر و صدا: بسیاری از رانندگان درباره ماندن دور پیشرانه در بالاترین حد و به پا خاستن فریاد آن گلایه کرده‌اند. این موضوع در تمامی گیربکس‌های CVT حتی آن‌هایی که با دنده‌های سنتی شبیه‌سازی عرضه می‌شوند دیده می‌شود. صدای بیشتر معمولاً خوشایند خریداران نیست مگر تا زمانی که یک پیشرانه قدرتمند در بطن خودرو وجود داشته باشد.
نقطه مقابل اسپورت بودن: باید به این واقعیت اذعان کرد که گیربکس‌های CVT اصلاً هیجان‌انگیز نیستند. CVT ها قطعاً مفید و کم‌مصرف هستند اما همانند یک تستر در گوشه آشپزخانه می‌باشند که قطعاً هیچ احساسی را ایجاد نمی‌کند و تنها در زمان صرف صبحانه به درد می‌خورد. هیچ ماشین‌بازی از اسپورت بودن این نوع گیربکس‌ها سخن نخواهد گفت.
قابلیت اطمینان شک و شبهه دار: گیربکس‌های CVT اکثر در خودروها و کراس اوورهایی بکار می‌روند که بی حاشیه بودن و بجای تمرکز روی اسپورت بودن روی فضای داخلی و بار و همچنین خانواده‌ها تمرکز دارند. این موضوع اتفاقی نیست زیرا اکثر گیربکس‌های CVT هنوز قادر نیستند تا گشتاور زیادی را هندل کنند.
هزینه‌های نگهداری بالا: هزینه‌های نگهداری این نوع گیربکس‌ها در صورت استفاده صحیح پایین است اما زمانی که گیربکس CVT خراب شود هزینه‌های تعمیر بالایی خواهد داشت که آن‌هم به خاطر گران بودن قطعات میباشد. همچنین یافتن یک مکانیک خوب که به اندازه گیربکس‌های اتوماتیک سنتی یا نمونه‌های دستی از گیربکس‌های CVT نیز سر دربیاورد یک دردسر دیگر میباشد.