آغاز تحریم ها بهانه لازم و کافی را به خودروسازان مطرح بین المللی داد تا با ترک بازار ایران به قرادادهای خودرویی مشترک پشت پا بزنند. اما نکته جالب توجه آن است که دلیل عدم سرمایه گذاری رنو در بازار ایران از سوی مقامات دولتی و خودرویی عدم وفای به عهد از سوی شریک تجاری ایرانی اعلام شده است و نه تحریم ها. به راستی نقش تحریم ها و عدم اجرای تعهدات هر یک چقدر در اجرایی نشدن این قرار داد مهم نقش دارند؟
چندی پیش از آغاز اجرایی شدن فاز اول دور دوم تحریم های آمریکا علیه ایران، برندهای خودروساز بین المللی بار دیگر به آرامی از بازار خودرو ایران پا پس کشیدند و آمادگی خود را برای ترک کامل قرادادی های مشترک با این کشور پس از آغاز اعمال تحریم ها عنوان کردند.
اما چندی پیش، منصور معظمی، مدیرعامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو/IDRO) در گفت و گویی خبری با تاکید بر اینکه رنو از ایران نرفته و همچنان فعال است عنوان کرد: « سرمایه‌گذاری رنو در ایران شروع نشده است و دلیل اصلی این موضوع این است که ما به عنوان شریک اصلی رنو نتوانسته‌ایم به تعهدات خود عمل کنیم. قرار بر این بود که سازمان گسترش اقداماتی در جهت شروع سرمایه‌گذاری رنو انجام دهد اما این اقدامات کمی طولانی شد، اما اکنون ما به همه تعهدات خود عمل کرده‌ایم و در حال گفتگو برای شروع سرمایه‌گذاری رنو در ایران هستیم.»
سوالاتی که ذهن شنونده را مشغول می کند آن است که نرفتن و فعال بودن رنو در ایران چگونه تعبیر می شود؟ یعنی تحریم ها هیچ ارتباطی به پا پس کشیدن رنو از بازار ایران ندارد؟ و اینکه ایدرو چه تعهدی داشت که نتوانست به آن عمل کند؟
سعید مدنی، کارشناس ارشد صنعت خودرو، در رابطه با تعهدات انجام نشده ایدرو در برابر رنو به خبرنگار خودروکار می گوید: «تعهدات ایدرو در واقع آورده خود برای این قراداد یعنی موضوع شراکت با رنو در بن رو بود که هنوز نهایی نشده و به نتیجه ای نرسیده است اما همانطور که منصور معظمی گفت این مذاکرات همچنان ادامه دارد. اما دلیل طولانی شدن این مذاکرات همزمانی ان با آخرین بیانات ترامپ، ریس جمهوری آمریکا است و اعمال تحریم ها است اما هنوز منتفی نشده و همچنان ادامه دارد.»
این کارشناس در رابطه با ممکن بودن حضور رنو در بازار ایران با مد نظر گرفتن تحریم های جدید می گوید: «پایگاه رنو در ایران وجود دارد. شرکتی که با مشارکت رنو و طرف ایرانی تاسیس شده و بخش عمده از قطعات را نیز در ایران تولید می کند. رنو شرکتی اروپایی است که همانند بسیاری دیگر از شرکت های اروپایی به نحوی راهکارهای همکاری با ایران را پیدا خواهد کرد. »
او ادامه داد: «با وجود شرکت ایرانی رنو پارس در کشور و مدنظر قرا دادن تولید داخلی 60 درصدی بیشتر قطعات مصرفی محصولات این قرار داد، دگر 40 درصد باقی مانده نیز اگر از سوی دیگر قطعه سازان داخلی تامین شود، این شرکت به دلیل داشتن وابستگی بسیار کم، کمترین آسیب را خواهد دید.»
مدنی با توضیح ممکن بودن یا نبودن تولید داخلی کردن 40 درصد دیگر از قطعات مورد نیاز می گوید: «خودروسازی اصولا در هیچ کشوری نمی تواند صد در صد داخلی باشد چرا که تولید داخلی بسیاری از قطعات حتی برای شرکت های بزرگ خودروساز توجیه اقتصادی ندارد. از این رو بسیاری از کشور ها برخی قطعات مورد نیاز را از جای دیگر تامین می کنند و تامین این قطعات بستگی به این دارد که روابط بین شرکت ها به چه شکل تعریف شده باشد. با این وجود باید تا جای ممکن بر درصد داخلی سازی خود بی افزاییم.»
سعید مدنی در پاسخ به این پرسش خبرنگار که درصورت طولانی شدن دوره جدید تحریم ها وضعیت صنعت خودرو کشور در زمینه تامین قطعات چگونه خواهد بود؟ آیا ماجرای کمبود قطعات خودرویی چون L90 تکرار خواهد شد؟ می گوید: «وضعیت ما در این دوره از تحریم ها سخت تر از دوره قبل شده است اما ما نیز آب دیده تر شدیم. آن دوران بسیاری از شرکت های چینی و کوچک اروپایی به ایران کمک کردند و رنو نیز کامل ایران را ترک نکرده و تنها متناسب با شرایط به منظور عدم توقف خطوط تولید از سطح همکاری های خود کاسته بود. تصور می کنم این دوره نیز در صورت تشدید وخامت اوضاع، رویه ای مشابه پیش بگیرد اما حضور آن در ایران مستمر خواهد بود.»
این کارشناس در رابطه با آینده قرار داد ایدرو-رنو ضمن مد نظر قرا دادن تحریم ها می گوید: «بدون شک تحریم ها بر همه چیز تاثیر می گذارد اما به دلیل ایرانی بودن شرکت پارس خودرو و همکاری با شرکت های خارجی در کنار تولید داخلی 60 درصدی، اگر بتواند 40 درصد باقی مانده را تامین کند، می تواند برای مدتی تا زمان به نتیجه رسیدن تحریم ها به فعالیت خود ادامه دهد چرا که تجربه نشان داده است تحریم ها بیش از یک دوره کوتاهی دوام نخواهد داشت و پس از آن روال عادی فعالیت ها از سر گرفته خواهد شد.»
به نظر می رسد آغاز فاز اول از سری دوم تحریم های خودرویی تا مقدار بسیار زیادی بر پیچیدگی فعالیت های خودرویی ایران در سطح بین المللی بی افزاید. از آنجایی که بسیاری از فاکتورهای تعیین کننده سرانجام قرادادهای خودرویی ایران به تحریم ها و شدت آن بستگی دارد، باید منتظر شد و دید پیش بینی های کارشناسان و دست اندرکاران صنعت خودرو در رابطه با رهکارها و راه حل های عبور از سد تحریم تا چه اندازه به حقیقت می پیوندد.