بازار خودرو ایران پیش از اجرای تحریم ها برای شرکای خارجی تنها سود بوده و بس. چرا که اگر شرکای خارجی در تولید و فروش خودرو به ایران موفق نبودند، هرگز طی دو سال درخواست های همکاری آن ها رشد نمی کرد و درخواست راه اندازی خط تولید مشترک با ایران به سر آن ها نمی زد. حال این پرسش مطرح است که با اجرای دور جدید تحریم ها برای ایران و کاهش و تعلیق فعالیت برخی شرکای خارجی ایران، اکنون بازار آن ها چگونه است؟
ایران همواره به دلیل دارا بودن بازار بالقوه، توان تولید و وجود نیروهای انسانی کارآمد و دانشی توانسته در عرصه تولید موفق عمل کند، چه در تولید قطعات خودرویی و صنایع کوچک و چه تولید خودرو. از این رو بازار ایران نیز به دلیل نزدیکی به کشورهای عربی و ارتباط تجاری ایران با همسایگانش مورد توجه اروپایی ها و آسیای شرقی ها بوده است. به همین جهت، شرکای اروپایی ایران از جمله، ایتالیا و فرانسه که از جمله قدیمی ترین هم پیمایان ایران بر سر قراردادهای صنعتی بوده اند، بازار ایران را به عنوان بازاری با پتانسیل بالا چه در فروش محصولات و چه در تولید برگزیده اند.
پیش از موفقیت برجام، ایتالیایی ها، فرانسوی ها و آسیای شرقی ها از جمله مهمترین شرکای ایرانی در بخش صنعت به ویژه صنعت خودرو ایران به شمار می روند، شرکایی که توانستند نوستالژی های زیادی را برای ایرانیان یاد آوری کنند؛ زیرا خریداران خودروهای فرانسوی در ایران کم نبوده اند و همین امر باعث شد تا ورود خودروهای جدید رنو و پژو به ایران همواره مورد توجه قرار گیرد و بازار خوبی را برای آن ها رقم زند.
اما پس از موفقیت برنامه جامع اقدام مشترک، قراردادهای ایران و شرکای فرانسوی محکم تر از قبل شد؛ به گونه ای که قراردادهای مشترک یکی پس از دیگری با بخش خصوصی و دولتی منعقد شد و مسیر تولید و عرضه خودروهای جوینت ونچری رونق گرفت و پژو 2008 نیز با همکاری ایران خودرویی ها از دل این قرارداد زاییده و به خیابان های کشور روانه شد.
پس از آن نیز راه اندازی خط تولید پژو سیتروئن با گروه سایپا کلید خورد و دیگر فرزند برجامی به خط تولید رسید، اما به دلیل تعلیق فعالیت پژو در ایران، هنوز تولید انبوه و تحویل پیش فروش شده ها بلاتکلیف است.
پیش از اجرای تحریم های جدید، سایر قراردادهای خودرویی و قطعه سازی ها روی روال پیگیری می شد، اما رفته رفته با اعلام خروج امریکا از برجام فشارها، موانع و سنگ اندازی ها بر سرادامه همکاری ها بیش از پیش شد و گویی انرژی تازه همکاری های جوینت ونچری گرفته شد. به گونه ای که با به گوش رسیدن زمزمه های خروج آمریکا از برجام و اعمال فشارهای بین المللی امریکا بر کشورهای عضو گروه 1+5، فرانسوی ها هم ساز خروجشان را کوک کردند و خبر از خروجشان از صنعت خودروسازی ایران دادند.
گرچه با گذشت دو ماه از اجرای فازاول دور جدید تحریم های ایران هنزو رنو و پژو به صورت کامل از ایران نرفته اند و تنها قراداد و فعالیت آن ها در ایران تعلیق شده است و قراردادهای قطعه سازی شان پا برجا است، اما خبرها حاکی از کاهش درآمدهای رنو پس از بسته شدن بازار فروشش از ایران است.
ایران، تا پیش از اجرای دور جدید تحریم ها، هشتمین بازار مهم رنو به شمار می رفت، اما اکنون با تعلیق فعالیت رنو در ایران، فروش محصولات این شرکت در یک ماه گذشته میلادی به صفر رسیده است. به گونه ای که آمارها می گویند؛ در ماه سپتامبر سال گذشته، تعداد ۱۰ هزار و ۹۳۲ دستگاه از انواع محصولات رنو در بازار ایران به فروش رفته است و این شرکت در ماه آگوست ۲۰۱۸ یعنی نخستین‌ماه بازگشت تحریم‌های آمریکا نیز فروش خود در بازار ایران را به نصف کاهش داده و به ۷ هزار و ۶۲۶ دستگاه رسانده بود.
حالا آنگونه که مدیران این شرکت اعلام کرده اند، آن ها قصد دارند از تحریم های آمریکا علیه ایران پیروی کنند. بر همین اساس مجموع فروش شرکت رنو به ایران در 9 ماهه 2018 نیز نسبت به مدت مشابه سال گذشته، کاهش 13 درصدی داشته و به 96 هزار دستگاه رسیده است، این درحالی است که این شرکت در 9 ماهه سال گذشته، 110 هزار و 549 دستگاه خودرو روانه بازار ایران کرده بود.
همچنین رنو در سال 2017 میلادی 162 هزار و 79 دستگاه از محصولات خود را روانه بازار ایران کرد، به گونه ای که فروش رنو فرانسه به ایران در این سال نسبت به سال گذشته اش افزایش 49.3 درصدی را تجربه کرده بود. حالا خبر می رسد که رنو قصد دارد بازارش در کشور مراکش را گسترده کند و به نظر می رسد این اقدام جایگزینی برای بازارهای از دست رفته ای همچون ایران باشد.
این روزها با گذشت دوماه از اجرای دور جدید تحریم های امریکایی علیه ایران که مرحله آول آن با تاکید بر صنعت خودروسازی آغاز شد و تا کمتر از یک هفته آینده دور دوم این تحریم ها اعمال می شود، هنوز آماری از فروش محصولات دیگر شریک فرانسوی ایران، یعنی پژو به گوش نرسیده است. چرا که دایره فعالیت پژودر ایران هم به تولید پژو سیتروئن در سایت سایپا بر می گردد و هم همکاری اش با ایران خودرو که به خودروی 2008 محدود می شود، مربوط است. از این رو نه ایران و نه شرکت پژو هنوز آماری از تغییر درآمد این شرکت پس از تحریم ها اعلام نکرده اند.
از سویی دیگر، سایر شرکای خارجی ایران همچون چینی ها و کره ای که ماندن یا رفتنشان تایید نشده است، میزان درآمد و تغییراتی که پس از آغاز تحریم های ایران به بازار آن ها وارد شده را صراحتا بیان نکرده اند و گویی منتظر اجرای فاز دوم دور جدید تحریم های امریکایی هستند.