همانطور که می دانید یک خودرو در طول سال هزینه هایی را روی دست مالکش می گذارد. هزینه هایی از قبیل پرداخت حق بیمه شخص ثالث، پرداخت خلافی ها، پرداخت انواع عوارض و هزینه های نگهداری خودرو و تعویض قطعات آن.
حالا نه تنها جهش عجیب و غریب قیمت خودرو بسیاری از مشتریان را از این بازار رویگردان کرده، بلکه هزینه تعمیر و نگهداری خودرو سر به فلک کشیده است. در حال حاضر اگر شما یک خودروی صفر داشته باشید و تنها بخواهید برای بیمه، بنزین، تعویض روغن و چکاپ سالانه آن پول بدهید، می توانید با هزینه آن ٦ ماه هر روز به صورت رفت و برگشت از تاکسی های آنلاین استفاده کنید.
قطعات پرمصرف مانند لنت ترمز، دیسک صفحه کلاج و فیلترها حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ درصد افزایش قیمت داشته است و وجود واسطه های متعدد از علل این افزایش است. اما اگر سر و کارتان به مکانیک‌ها و بازار قطعه برسد، خرج و مخارج تان چند برابر می شود. علیرضا نیک آیین، رئیس اتحادیه مکانیسین‌های اتومبیل می‌گوید در حال حاضر قیمت قطعات خودرو ٣۰۰ درصد رشد داشته است. البته اگر شانس بیاورید و قطعات تقلبی به پست‌تان نخورد وگرنه خرجی که قطعات تقلبی برای تان می‌تراشد می تواند هزینه نگهداری خودرو شخصی شما را سنگین‌تر کند. کیفیت قطعات هم کاهش داشته است و برخی از کارخانه های قطعه ساز به علت نیامدن مواد اولیه، قطعات کنار رفته از خط تولید را وارد بازار کردند.
در حال حاضر اگر یک دستگاه پراید صفر داشته باشید چیزی حدود ٢,٥میلیون تومان باید بابت بیمه بدنه و شخص ثالث پرداخت کنید، این در حالی است که با فرض در نظر گرفتن متوسط هزینه ١٣ هزار تومان برای سفرهای اسنپ، با همین میزان حق بیمه تقریبا می توانید حدود ٢۰۰ سفر داشته باشید. به عبارت دیگر شما می‌توانید ١۰۰ سفر رفت و برگشت داشته باشید و در واقع به مدت حدود ٣ ماه هر روز با تاکسی‌های آنلاین رفت و آمد کنید.
اگر فرض کنیم که شما هر روز با خودروی‌تان سرکار می‌روید و در سال یک بار مسافرت زمینی می‌روید، احتمالا سه بار در سال تعویض روغن انجام می‌دهید. در حال حاضر تعویض روغن خودروهای پرتیراژ و معمول مانند پراید و پژو چیزی حدود ١٥۰ تا ٢۰۰ هزار تومان آب می‌خورد. البته اگر بخواهید یک روغن باکیفیت استفاده کنید و فیلترها را هم تعویض کنید. به این ترتیب در سال باید حدود ٦۰۰ هزار تومان برای تعویض روغن هزینه کنید.
اگر در ماه دو باک ٥۰ لیتری بنزین مصرف کنید در واقع ماهانه ١۰۰هزار تومان و سالانه یک میلیون و ٢۰۰ هزار تومان هم برای بنزین پرداخت می‌کنید. اگر حداقل ٣۰۰ هزار تومان هم برای سرویس سالانه خودرو در نظر بگیریم، در مجموع ٢میلیون و ١۰۰ هزار تومان برای تعویض روغن، تأمین بنزین و سرویس خودرو هزینه می‌کنید. با این میزان می توان ٨۰ سفر رفت و برگشت دیگر با اسنپ انجام داد. در واقع اگر فرض بگیریم که هیچ تصادفی نکنید یا خودروی‌تان کاملا سالم و بی‌ایراد است، تنها با هزینه‌های جاری خودرو می‌توان ٦ ماه هر روز به صورت رفت و برگشت از تاکسی‌های آنلاین استفاده کرد.
حالا فرض کنیم خودروی شما صفر نیست و به تعمیرات سالانه هم نیاز پیدا می‌کند. در حال حاضر قیمت قطعات خودرو در بازار و ظرف یک سال تا ٣۰۰ درصد رشد داشته‌اند. افزایش قیمت ارز موجب افزایش قیمت این لوازم شده است. تعدد مراکز تصمیم گیر و توجه نکردن به عواقب تصمیم از علل ایجاد مشکل در قیمت قطعات لوازم یدکی خودرو است.
هزینه نگهداری خودرو این روزها سر به فلک کشیده است. از گرانی قطعه گرفته تا افزایش حق بیمه و دستمزد تعمیرکاران. علیرضا نیک آیین، رئیس اتحادیه مکانیسین‌ها می‌گوید
قیمت لوازم یدکی و قطعات خودرو نسبت به پارسال ٣۰۰ درصد افزایش پیدا کرده است. به عنوان مثال دیسک صفحه پژو ٤۰٥ که پارسال همین موقع ١٨۰هزار تومان قیمت داشت حالا حدود ٩۰۰هزار تومان فروخته می‌شود. لنت چرخ از ٤۰ هزار تومان به بالای ٢۰۰هزار تومان رسیده، البته اگر پیدا کنید.
به نقل از روزنامه شهروند: جهش قیمت قطعه‌های خودرو در یک سال گذشته در شرایطی رخ داده است که نیک آیین می‌گوید: «حدود ٥۰ درصد این رشد قیمت ناشی از دلال بازی در بازار است.» او با بیان این که کنترل بازار قطعه در ایران در دست تعداد محدودی از افراد است، ادامه داد: «این افراد قطعه را نقد اما به قیمت پایین از قطعه ساز می‌خرند و مدت‌ها در انبارهای خود نگه می‌دارند تا بازار تشنه بماند و فروشندگان و تعمیرکاران خسته از دردسرهای قطعه‌های بی‌کیفیت حاضر شوند هر قیمتی که دلال تعیین می‌کند، قطعه را از آنها بخرند.»
تایر خودرو یکی از مهمترین قطعاتی است که تقریبا بعد از کارکرد ٦۰ تا ٨۰ هزار کیلومتر برای تعویض آن باید دست به کار شد. لاستیک‌های با کیفیت بالا و اغلب پهن و فاق کم از نشانه‌های تایرهای خودروهای گرانقیمت است که با قیمت‌های بالا در بازار قابل خریداری است. این تایرها از کشورهای ترکیه، آلمان، فرانسه، بریتانیا و خصوصا دوبی به کشورمان وارد می‌شود. تایرهای خودروهای لوکس با ضمانت کارکرد زیاد، ضمانتنامه کتبی و... به فروش می‌رسد و کمتر در بازار دیده می‌شود که نمونه‌های تقلبی قابل خریداری باشد. در حال حاضر یک جفت لاستیک مارک بریجستون یک میلیون و ٢۰۰هزار تومان، فالکن یک میلیون ٣۰۰هزار تومان و کویر تایر ٧٧۰ هزار تومان قیمت دارد.
در مورد روغن موتور نیز به هیچ عنوان اوضاع بهتر نیست و شاهد افزایش 70 درصدی قیمت آن ظرف چند هفته گذشته بوده ایم.
گرانی قطعه حالا بازار خرید و فروش قطعه‌های تقلبی را حسابی رونق داده است. قطعات تقلبی این روزها هزینه‌های بالایی را برای دارندگان خودرو می‌تراشد. محمد که خودروی او در آشفته بازار این روزها ٤۰۰ میلیون تومان قیمت می‌خورد می‌گوید: «نصب یک قطعه تقلبی ٣۰۰هزار تومانی دیسک صفحه خودروی مرا خراب کرد و ١١میلیون تومان به خودروی من صدمه زد».
هر چند محمد مکانیک را مقصر صدمه واردشده به خودرویش می‌داند، اما تعمیرکاران خودرو می‌گویند بیشتر قطعه‌هایی که این روزها در بازار وجود دارد فیک و تقلبی هستند و همین مساله هزینه نگهداری خودرو را افزایش داده و هزینه های سنگینی را روی دست صاحبان خودرو می‌گذارد. به عنوان مثال قطعه‌ای که حداقل باید یک سال کار کند، در کمتر از ٣ ماه خراب می‌شود و دوباره باید تعویض شود. گاهی اوقات غیراستاندارد بودن قطعه‌های خودرو دیگر قطعات را هم دچار مشکل می‌کند. نیک آیین می‌گوید بسیاری تعمیرکاران را مقصر بی کیفیت بودن قطعه‌های سوار شده بر روی خودرو می‌دانند اما از آنجا که قطعه‌های تقلبی کاملا شبیه اصل آن ساخته می‌شود، امکان تشخیص آن در برخی موارد برای خود مکانیک هم وجود ندارد.
مشکل گرانی قطعه و افزایش هزینه نگهداری خودرو تنها به خودروهای داخلی محدود نمی‌شود. گزارش‌های دریافتی حاکی از آن است که بعد از افزایش قیمت ارز و حذف اختصاص ارز دولتی برای واردات خودرو و قطعه‌های آن، هزینه نگهداری خودرو های خارجی هم حداقل چهار برابر شده است اما شرایط برای دارندگان خودروهای چینی به مراتب سخت‌تر است. به گفته رئیس اتحادیه مکانیسین‌ها، طراحی دقیق و استاندارد خودروهای اروپایی، ژاپنی و کره‌ای موجب شده که خرابی قطعه در این خودروها بسیار کم باشد؛ این در حالی است که میزان خرابی خودروهای چینی از ایرانی‌ها هم بالاتر است.
او با بیان این که تعداد مراجعه خودروهای چینی به تعمیرگاه سه برابر خودروهای اروپایی و ژاپنی و کره‌ای و نگه داری خودرو چینی هزینه بیشتری دارد، ادامه داد
به عنوان مثال در یک بازه زمانی برابر، خودروی چینی سه بار ناچار به تعویض دیسک صفحه خود می‌شود اما خودروهای باکیفیت اروپایی تنها یک بار برای تعویض قطعه هزینه می‌کنند.
فروردین امسال بود که خبر افزایش ٢۰ درصدی دستمزد تعمیرکاران خودرو روی خروجی رسانه‌ها قرار گرفت. بر اساس آن چه مصوب شده، دستمزد تعمیر کامل موتور پراید ٧٨۰ هزار تومان، تعویض رینگ موتور و یاتاقان متحرک و تعمیر سر سیلندر ٤٨۰ هزار تومان، تعویض میل سوپاپ درجا ١۰۰ هزار تومان، تعویض واشر سیلندر ١٨۰ هزار تومان، تعویض واتر پمپ (مدل بالا) ١١۰هزار تومان است. آن گونه که در اطلاعیه اتحادیه مکانیسین‌ها آمده، تعمیرکاران برای تعویض رادیاتور با پروانه حداکثر ٦٥هزار تومان، تعویض کامل کاربراتور ١٢۰هزار تومان، تعویض پمپ بنزین انژکتور ٦۰هزار تومان، بازدید و تعویض لنت چهار چرخ ٨۰هزار تومان، تعویض پدال کلاچ، ترمز و کامل غلاف ١٥۰هزار تومان، تعویض کامل گیربکس با کلاچ ٢٧۰ هزار، تعویض کوئل دوبل ٣٥ هزار، تعویض ترموستات ٥۰هزار تومان می‌توانند از مشتری‌ها دریافت کنند؛ اما قیمت‌های موجود در بازار به مراتب بالاتر از این حرف‌هاست. البته رئیس اتحادیه مکانیسین‌ها این ادعا را قبول نداشته و توضیح می‌دهد که به دلیل شرایط بد اقتصادی مردم این روزها کمتر به تعمیرگاه‌ها مراجعه می‌کنند و نگه داری خودرو اولویت کمتری پیدا کرده و رکود سنگینی در صنف ما حاکم شده است، با توجه به این اوصاف مکانیک‌ها ناچارند که هزینه کمتری را از مشتریان خود طلب کنند.
او با بیان این که مردم در صورت نارضایتی از هزینه دستمزد و مهارت تعمیرکاران می‌توانند تماس گرفته و شکایت خود را ثبت کنند، ادامه داد: «تنها ٥ درصد شکایت‌هایی که در اتحادیه به ثبت رسیده مربوط به هزینه بالای دستمزد تعمیرکاران خودرو است و بیشتر شکایت‌ها مربوط به نصب قطعه‌های تقلبی و نداشتن مهارت است.»
این روزها قیمت خودروها به حدی بالا رفته است که باید قبل از خرید خودرو به این سوال پاسخ داد که آیا سرمایه گذاری رقم لازم برای خرید خودرو در بانک ها، نمی تواند تصمیم عاقلانه تری باشد؟ در واقع فارغ از تمامی هزینه های مطرح شده در این نوشتار، باید توجه کرد که خرید یک خودرو یکصد میلیون تومانی در شرایط فعلی، به معنی صرفه نظر کردن از سود حدودا 20 میلیون تومانی است که توسط بانک ها به عنوان سرمایه گذاری بلند مدت پرداخت می شود.
بنابراین این رقم را نیز به راحتی می توان به هزینه های جاری نگهداری از خودرو افزود. با این حساب شاید از نظر اقتصادی، نگهداری از یک خودرو نسبتا گران قیمت هیج توجیهی نسبت به استفاده از تاکسی های اینترنتی نداشته باشد و بتوان از این نقطه نظر، استفاده از تاکسی را منطقی تر قلمداد کرد.
بنابر آنچه گفته شد، حداقل در شرایط عادی اقتصاد، خرید اکثر خودروهای موجود در کشور، برای مصارف درون شهری هیچ منطقی ندارد و با ضرر و زیان همراه است. اما باید توجه کرد که در بازار ایران هنوز استفاده از سیستم های مربوط به اجاره خودرو فراگیر نشده است و برای مسافرت های خانوادگی یا تردد برون شهری (در مسافت های طولانی) شاید استفاده از تاکسی های اینترنتی یا وسایل حمل و نقل عمومی، توجیه پذیر نباشد. طبیعتا چنین روش هایی نمی تواند حس آزادی را نیز مانند داشتن خودرو شخصی به شما منتقل کنند.
همچنین تورم سنگین یکی دوسال اخیر باعث شده که خرید خودرو، مانند یک سرمایه گذاری عمل کند و عملا بخش زیادی از هزینه های نگهداری از خودرو در ایران، با تورم سالانه جبران می شود، اما اگر شرایط بازار خودرو به شکلی تغییر کند که تورم جای خود را به رکود دهد، مسلما نگهداری از خودرو منطق اقتصادی خود را به کلی از دست خواهد داد و به ضرر و زیان مبدل می شود. چیزی که در شرایط فعلی اقتصاد کشور، چندان هم بعید به نظر نمی رسد.