طی چندسال اخیر روند قیمت خودروهای مونتاژی (عموماً چینی) سیر صعودی شتابناکی داشته است و حالا قیمت فروش خودروهای مونتاژ داخل به ۲ الی ۳ برابر قیمتهای واقعی در بازار جهانی رسیده است. طبیعی است که برای کنترل این قیمتها باید سازمان حمایت از حقوق مصرفکنندگان و تولیدکنندگان اقدامات لازم را انجام دهد، اما تاکنون اقدامی عملی در این زمینه رخ نداده و بازار خودروی کشور طی سالهای گذشته در خلأ خودروهای وارداتی، به یک بازار انحصاری برای تولیدکنندگان و مونتاژکاران تبدیل شده است. تا جایی که خودروهای مونتاژ عملاً با دلار ۶۰ الی ۷۰ هزار تومانی فروخته میشوند، دلیل این اختلاف عظیم را باید در تعرفههای گمرکی و هزینههای جانبی در کنار انحصاریبودن بازار خودرو کشورمان جستجو کرد.
سال ۹۷ بود که به دنبال تشدید تحریمها، دولت بهمنظور صرفهجویی در منابع ارزی واردات برخی از محصولات از جمله خودرو را ممنوع اعلام کرد؛ پس از ممنوعیت واردات و انحصاریشدن بیش از پیش بازار خودرو، کمکم زمینه برای حضور بیشتر و پررنگتر خودروهای مونتاژشده توسط شرکتهای خصوصی در بازار نیز فراهم شد.
این شرکتها، با واردات قطعات منفصله از کشور چین، خودروها را در داخل ایران مونتاژ کرده و روانه بازار میکنند؛ این شیوه تولید خودرو در اغلب کشورها انجام میشود، اما نکتهای که در مورد مونتاژکاران ایرانی وجود دارد این است که متأسفانه محصولات مونتاژشده با نرخهای نجومی به فروش میرسند؛ نرخهایی که بعضاً ۲ تا ۴ برابر قیمت واقعی این خودروها در کشور مبدأ است.
این موضوع مورد تأیید معاون صنایع حمل و نقل وزیر صمت نیز رسید؛ منوچهر منطقی در یک گفتگوی تلویزیونی ضمن اشاره به اینکه در نبود خودروهای وارداتی، خودروهای مونتاژشده بازار را در دست گرفتهاند، گفته بود که این خودروها ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلیون تومان بالاتر از قیمت واقعی به فروش میرسند.
در این رابطه «عبدالله توکلی لاهیجانی» مدیرکل دفتر صنایع خودروی وزارت صمت در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: «سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان براساس شکایتی که در مورد قیمت و وضعیت فروش اتفاق میافتاد، ورود میکند.»
وی افزود: «در واقع براساس پروندههایی که برای خودروسازان بسته میشود، سازمان حمایت ورود و در صورت احراز تخلف، برخورد میکند. سازمان حمایت در چند مورد هم ورود و برخورد هم کرده است.»
آنطور که فعالان بازار خودرو میگویند، مونتاژکاران خودروهای خود را ۲ تا ۴ برابر بالاتر از قیمت جهانی و آن هم بهصورت ۴ تا ۵ ماهه میفروشند؛ بهعنوان مثال، اگرچه قیمت خودرو شاید ۱۵ هزار دلار باشد، اما در حقیقت ۳۰ هزار دلار فروخته میشود.
در این راستا سعید موتمنی رئیس اتحادیه نمایشگاهداران و فروشندگان خودروی تهران میگوید: «شرکتهای ایرانی قطعات منفصله را بهصورت اعتباری و در تیراژ بالا خریداری میکنند، اما بهجای اینکه نرخ دلار را نرخ روز در نظر بگیرند، ۶۰ تا ۷۰ هزار تومان در نظر میگیرند و خودروهای مونتاژشده را با قیمتی بسیار فراتر از قیمت خودرو در مبدأ میفروشند. در واقع بازار خودروی ایران در حال حاضر در انحصار خودروهای داخلی و مونتاژی است و به دلیل عرضه محدود، این خودروها با قیمتهای دلبخواهی به فروش میرسند.»
بررسی قیمتهای بازار نشان میدهد قیمتها نسبت به یک ماه پیش با افزایش میانگین ۱۰ تا ۵۰ میلیون تومانی مواجه شدهاند.
نکته قابل توجه آنکه خودروهای هایما، دیگنیتی پرایم و فیدلیتی پرایم پس از عرضه در بورس در بازه زمانی تقریباً یکماهه ۱۵۰ میلیون تومان در بازار گران شدهاند.
براساس گفتههای یکی از کارشناسان صنعت خودرو، با توجه به هزینههای بالای گمرکی و هزینههای سربار تحمیلی در پروسه واردات قطعات منفصله و مونتاژ، افزایش قیمتی در حدود ۱.۶۷ برابر برای خودروهای چینی متداول اتفاق میافتد، اما فاصله این رقم با ارقام ۲ و ۳ برابری که درنهایت مشتری پرداخت میکند، قاعدتاً چیزی نیست جز سود و سهم درآمدی شرکت مونتاژکننده که گاهی به اندازه قیمت اصلی خودرو، از پروسه عرضه محصولات در ایران، سود کسب میکند.