اسقاط 72 هزار خودروی فرسوده در سال گذشته باعث کاهش بیش از 666 میلیون لیتر مصرف سوخت شده که معادل 152 میلیون دلار صرفه‌جویی در پرداخت یارانه پنهان سوخت توسط دولت شده است.

اسقاط خودروهای فرسوده یکی از موضوعات مهمی است که در سال‌های اخیر بی‌توجهی به آن خسارات و هزینه‌های زیادی را به دولت و مردم وارد کرده است. این مسائل شامل ناترازی انرژی، تلفات بالا ناشی از تصادفات و آلودگی هوا در کلان‌شهرها می‌باشد. در این راستا، قانون‌گذار در قالب قانون ساماندهی صنعت خودرو، به این مسئله پرداخته است.

یکی از نکات کلیدی که باید به آن اشاره شود، مدیریت ناترازی انرژی و بهینه‌سازی مصرف سوخت است. گسترش اسقاط خودروهای فرسوده، به‌ویژه در جهت نوسازی ناوگان حمل و نقل، یکی از موثرترین، کم‌هزینه‌ترین و سریع‌ترین راه‌ها برای بهبود مصرف سوخت و کنترل ناترازی انرژی در کشور است. خودروهای فرسوده به دلیل مستهلک شدن قطعات، به‌ویژه قطعات قوای محرکه و سیستم انتقال قدرت، مصرف سوخت بیشتری نسبت به مدل‌های جدید دارند. به‌طور میانگین، هر خودرو فرسوده سالیانه ۵ تا ۱۰ درصد بیشتر از خودروهای نو سوخت مصرف می‌کند. با حذف این خودروها، شاهد کاهش هزینه‌های ناشی از ناترازی انرژی خواهیم بود.

علاوه بر این، با توجه به ظرفیت صادراتی سوخت به کشورهای هم‌جوار، در صورت اصلاح مصرف بنزین در داخل کشور، فرصت‌های درآمدزایی ارزی نیز از دست می‌رود. عملکرد دولت در سال ۱۴۰۲، اگرچه نسبت به سال‌های ابتدایی دهه ۹۰ فاصله دارد، اما با رشد نسبی همراه بوده است. این پیشرفت می‌تواند در صرفه‌جویی گسترده در مصرف سوخت و در نتیجه کاهش هزینه‌ها و افزایش درآمدهای دولت تاثیرگذار باشد.

براساس گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ؛  اسقاط خودروهای فرسوده باعث کاهش بیش از ۶۶۶ میلیون لیتر مصرف سوخت شده که معادل ۱۵۲ میلیون دلار صرفه‌جویی در پرداخت یارانه پنهان سوخت توسط دولت و بیش از ۴۴۷ میلیون دلار درآمد بالقوه از محل صادرات سوخت صرفه‌جویی شده است. این ارقام نشان‌دهنده اهمیت اسقاط خودروهای فرسوده در کاهش مصرف سوخت و افزایش درآمدهای دولت است.

از منظر ایمنی نیز، خودروهای فرسوده خطرات جدی دارند. طراحی قدیمی پلت‌فرم‌ها و استهلاک قطعات باعث کاهش ایمنی این خودروها می‌شود. در سال ۱۴۰۲ اگرچه شاهد کاهش ۸ درصدی در تعداد کشته‌های تصادفات جاده‌ای بودیم، اما شرایط ایمنی و تلفات همچنان مناسب نیست. بسیاری از خودروهای فرسوده فاقد امکانات اولیه ایمنی، مانند کیسه هوا، هستند که این مسئله باعث افزایش خطرات جاده‌ای می‌شود. توجه به اسقاط خودروهای فرسوده و استفاده از پلت‌فرم‌های جدید می‌تواند به بهبود ایمنی جاده‌ها کمک کند.

در کنار این موارد، آلودگی هوای کلان‌شهرها، به‌ویژه تهران، یکی دیگر از چالش‌های جدی است. سالانه حدود هزار تن آلودگی در تهران تولید می‌شود که بخش زیادی از آن مربوط به منابع آلاینده متحرک است. بر اساس مطالعات، منابع متحرک در تهران مسئول ۷۲ درصد از آلودگی هوا هستند. خودروهای فرسوده سهم زیادی در این آلودگی دارند و خروج سریع آنها از ناوگان حمل و نقل می‌تواند به بهبود کیفیت هوا کمک کند و تعداد روزهای هوای پاک را افزایش دهد.

همچنین، با رونق گرفتن صدور گواهی اسقاط خودروهای فرسوده، مراکز اسقاط خودرو که پیش‌تر به دلیل مشکلات اقتصادی تعطیل یا نیمه‌تعطیل شده بودند، دوباره فعال می‌شوند. این امر موجب ایجاد اشتغال پایدار و رونق صنعت بازیافت خواهد شد.

در نهایت، با توجه به نکات مطرح‌شده، ضروری است که به وضعیت فعلی ناوگان حمل و نقل کشور از نظر فرسودگی توجه بیشتری شود.