خودرو به راه می‌افتد و متوقف میشود. به این دو ویژگی به همان اندازه در رانندگی نیاز داریم که به دم و بازدم در زندگی عادی خودمان. اگر تاکنون در خودرویی بوده اید که ناتوان از توقف بوده است، آن موقع وحشت و خطری که بریدن ترمز ایجاد می‌کند را درک خواهید کرد. چه ترمزهای شما دیسکی باشند چه کاسه ای، توقع شما این است که موقعی که پدال ترمز را فشار می‌دهید به خوبی عمل کنند.
آیا ترمز ها می‌توانند حرف بزنند یا نه؟
اگر حواستان توسط موسیقی یا گپ زدن های دوستانه داخل ماشین پرت نشده باشد، ممکن است صدای ترمزتان را که سعی می‌کند به شما بگوید مشکلی برایش پیش آمده را بشنوید. ترمزها زبان خود را دارند، آنها جیغ می‌کشند، جیرجیر میکنند و ساییده میشوند. شما باید به این صداها به دقت گوش کنید، نه اینکه از آنها چشم پوشی کنید و امیدوار باشید که به صورت جادویی ناپدید شوند. راحت ترین راهی که شما می‌توانید از بریدن ترمزها جلوگیری کنید، نگه داری دوره‌ای و به موقع از خودرو است و جمع بودن حواستان به هر تغییری در عملکرد خودرو. به دلیل اینکه سیستم ترمز خودرو که شامل قطعات و اجزای فراوانی است در کل خودرو گسترده است، هر یک از این قطعات می‌توانند دچار مشکل شوند. لنت ها، دیسک ها و ... بگذارید فرض کنیم علی رغم مراقبت هوشیارانه شما از خودرویتان، ترمزها دچار مشکل شوند. با چه خطراتی ممکن است شما و سرنشینان خودرویتان مواجه شوید و چگونه برای آنها خودتان را آماده می‌کنید؟ چه اقدامی خواهید کرد در صورتی که در حال یدک کشیدن یک قایق یا کاروان باشید و ترمزهایتان ببرند؟ رمپ های خروج اظطراری چگونه به شما در مواقعی که ترمزهایتان کار نمی‌کنند کمک میکنند؟ در این مقاله به پاسخ این سوالات می‌پردازیم. اما در ابتدا نگاهی به عملکرد و مکانیزم ترمز و دلایل از کار افتادن آن می‌اندازیم.
دلایل بریدن ترمز
قبل از آنکه بتوانید دلایل بریدن ترمز را متوجه شوید، باید با نحوه کار کردن ترمز آشنا شوید. در خودروها، پدال ترمز به پیستون ها متصل هستند و پیستون ها به ترمزها. اغلب خودروهای مدرن دارای ترمزهای دیسکی در جلو و کاسه‌ای در عقب هستند. ترمزها با استفاده از نیروی اصطکاک خودرو را متوقف میکنند. در اینجا ترمزها کاملا متفاوت از موتور هستند که باید دائما برای نرم کار کردن روغن کاری شده باشند. در ترمزهای جلو، اصطکاک، کالیپرهای ترمز و لنت ها را متوقف می‌کند. در ترمزهای عقب اصطکاک بر کاسه ها و کفشک ها تاثیر می‌گذارد. عوامل مختلفی می‌توانند در کار اصطکاک مداخله کنند و باعث عملکرد غیر طبیعی ترمزها شوند:
. چربی یا روغن در ترمزها باعث نقص در عملکرد ترمز میشوند، چون باعث اختلال در اصطکاک میشوند. در صورتی که روغن نشت کند، ممکن است علامت خراب بودن یک واشر باشد.
. زمانی که ترمزها بیش از حد داغ میشوند، در فلز دیسک یا کاسه ترمز نقاط سختی به وجود می‌آید که به نقاط داغ معروفند. نقاط داغ در مقابل اصطکاک کفشک های ترمز و لنت ها مقاومت میکنند. چون کفشک ها و لنت ها چیزی برای گرفتن ندارند، بنابراین اصطکاکی هم وجود ندارد. نتیجتا، نیروی ترمز از دست می‌رود.
. ترمز‌هایی که جیغ می‌کشند، نشانگر این هستند که لنت های ترمز ضخامت خود را از دست داده‌اند. در زمانی که ترمز صدای سایش مانند ایجاد می‌کند، یعنی دیسک در حال ساییده شدن با لنت است و هزینه تعمیر آن از تعویض لنت بسیار بیشتر است.
نحوه رانندگی یا به عبارت دیگر ترمز گرفتن شما در عملکرد ترمز شما تاثیر مستقیم دارد. برخی از رانندگان دائما پایشان بر روی پدال ترمز است و یا ترمزهای شدید می‌گیرند. به دلیل اینکه گرمای شدید تولید شده در اثر ترمزهای مکرر، لنت ها و کفشک ها را سخت و غیر موثر می‌کند. مواد به کار رفته در ترمز باید مقداری انعطاف پذیر باشند تا بتوانند به طور کامل دیسک یا کاسه را در بربگیرند.
خطرهای بریدن ترمز
ترمزها به دلیل وجود یک سیستم بر پایه هیدرولیک کار میکنند. روغن ترمز از پدال شروع به حرکت کرده و در کل سیستم ترمز جاری است. این حرکت روغن است که در برابر مکانیزم توقف خودرو فشار وارد می‌آورد. بنابراین وقتی که جریان روغن تضعیف میشود، مشکلات سیستم ترمز شروع میشوند. اگر ترمز کار نکند، امکان دارد خودرو به یک سمت کشیده شود. این وضعیت می‌تواند منجر به خسارات کوچک تا تصادفات شدید گردد. در صورتی که نشت مایع ترمز وجود داشته باشد، ترمزها به خوبی تنظیم نشده باشند یا ترمزها قفل شده باشند، شاید احساس کشیده شدن به یک سمت را داشته باشید. محتمل ترین خطر در بریدن ترمزها امکان زخمی شدن و یا حتی مرگ است. بنابراین بستن کمربند ایمنی و استفاده از صندلی کودک همیشه الزامی است. باید حواستان به عابران پیاده در اطراف مسیر باشد. مورد دیگر خسارات مالی ناشی از نقص ترمز است، که شامل خسارات وارده به خود خودرو، درختان، تیر‌های برق، علائم راهنمایی و غیره میشود. خسارات وارده به اموال عمومی و شخصی باید جبران شود که این می‌تواند در صورتی که بیمه نباشید هزینه سنگینی را برای شما به بار بیاورد.
چگونه با آن برخورد کنیم؟
از دست دادن کامل ترمز در خودروهای جدید بسیار نادر است، اما امکانش وجود دارد. دلیل اصلی آن می‌تواند نقص ناشی از خط تولید باشد، بنابراین به آگهی های فراخوان خودروها دقت کنید. از دست دادن کامل نیروی ترمز می‌تواند ناشی از نشت کامل روغن ترمز نیز باشد. خوشبختانه اغلب ما زود متوجه این موضوع می‌شویم و چاره ای برایش پیدا می‌کنیم. یکی از دلایل از دست رفتن موقت نیروی ترمز پدیده هیدروپلنینگ است. این پدیده زمانی رخ میدهد که ترمزها خیس هستند، معمولا وقتی که از داخل یک چاله آب عمیق رد می‌شوید. اگر چنین چیزی را تجربه کردید پایتان را از روی پدال گاز بردارید و فرمان را در مسیر مستقیم نگه دارید و ماشین را به این ور و آن ور نکشانید. بدین طریق خودرو، سرعتش کاهش می‌یابد و شما مجددا می‌توانید کنترل خودرو را بدست بگیرید. شاید مهمترین کاری که یک راننده هنگام بریدن ترمز باید انجام دهد، حفظ آرامش خود است. وحشت کردن کمکی به شما نمی‌کند. قدم بعدی، برداشتن پایتان از پدال گاز است. به جریان ترافیک و رفت و آمد عابرها و هر مانع دیگری توجه کنید، و به دنبال جایی برای کنار کشیدن باشید. سپس از دنده معکوس استفاده کنید، به این کار استفاده از ترمز موتور نیز میگویند. همینطور که خودرو سرعتش را کم می‌کند شما دنده ها را معکوس کنید. وقتی سرعت خودرو به حدود 50 کیلومتر در ساعت رسید، می‌توانید از ترمز دستی استفاده کنید. چون سیستم ترمز دستی مستقل از ترمزهای معمولی کار میکنند. به عنوان آخرین راه چاره ماشین را در دنده عقب قرار دهید، این کار موتور ماشین را نابود خواهد کرد، بنابراین هیچ وقت به عنوان اولین راه حل از آن استفاده نکنید. اگر موفق به توقف کامل شدید، ماشین را به کناری بکشید و فلاشرها را روشن کنید.
نقص ترمز هنگام یدک کشیدن
شما برای گذراندن یک بعدازظهر برای قایق سواری با دوستانتان در دریاچه، قایق خود را پشت وانت بارتان بسته اید و در حال رانندگی می‌باشید. ناگهان ترمز می‌برد، چه اتفاقی می‌افتد و چه باید بکنید؟ کاروان ها در صورتی که با سرعتی بیش از سرعت مجازشان کشیده شوند، از کنترل خارج میشوند. حتی رانندگان ماهر نیز در جاده های بی‌کیفیت کنترل خودروی خود را از دست می‌دهند. در صورتی که نیاز به یک مانور تند برای جلوگیری از برخورد با یک مانع نیاز باشد نیز، امکان دارد کنترل خودرو دچار مشکل شود. راه افتادن و توقف با خودرویی که یدک کش دارد باید آهسته صورت بگیرد. بنابراین زمان و مسافت بیشتری را برای توقف در این حالت در نظر داشته باشید. به جلو نگاه کردن و پیش‌بینی توقف، راه هوشمندانه ای برای رانندگی است. در صورتی که ترمز ناگهانی بزنید احتمال قیچی کردن یدک کش وجود دارد. داغ کردن ترمز ناشی از استفاده بیش از حد از آن است. هنگام پایین آمدن از سراشیبی ها از دنده سنگین استفاده کنید.
رمپ های خروج اضطراری
این رمپ ها بیشتر در جاده ها و اتوبان های شیب دار وجود دارند. رانندگانی که ترمز خودرویشان داغ کرده یا دچار ایراد مکانیکی جدی شده است، این رمپ ها برایشان در دو حالت بسیار سودمند هستند:
. زمانی که در مناطقی با ترافیک سنگین و جمعیت زیاد، که سرازیری های کوتاه اما با شیب تند وجود دارند، ترمز دچار مشکل میشود.
. درجاده های واقع در مناطق کوهستانی کم خالی از سکنه اما با شیب های طولانی.
در هنگام طراحی این رمپ ها، مهندسین باید عرض خودروها به همراه وزن و سرعت تقریبی آنها که امکان دارد با آن در آن در جاده حرکت کنند را در نظر بگیرند. یکی از روش های طراحی رمپ ها به بستر متوقف کننده شنی موسوم است. تحقیقات نشان داده است که در صورتی که از شن های بستر رودخانه ها استفاده شود، این بسترها در کمتر کردن سرعت و متوقف کردن خودروها موثرتر هستند. روش دیگر که برای ساختن این رمپ ها استفاده میشود، کشیدن یک سری از توری ها که از کابل های هواپیما شکل گرفته اند در طول رمپ است. بر روی این توری ها جذب کننده های انرژی نصب شده اند. استفاده از این توری ها به توقف خودرو و کاهش نیروی برخورد که توسط شتاب منفی ایجاد شده است، کمک میکنند.