همان طورکه پیش تر نیز گفته شد، گیربکس (Transmission) یکی از اجزای اصلی خودرو می باشد و اهمیت آن کم تر از موتور نیست. امروزه با پیشرفت فناوری در صنعت خودروسازی، گام های ارزشمندی در جهت طراحی و ساخت نوع پیشرفته ای از گیربکس ها تحت عنوان گیربکس متغیر پیوسته (Continuously Variable Transmission) برداشته شده است. تعویض دنده ها در این نوع گیربکس ها به طور نامحسوسی انجام می شود و در مقایسه با گیربکس های معمولی، مصرف سوخت آن ها نیز بهینه تر است؛ زیرا سرعت موتور هر چقدر باشد، گیربکس در بهینه ترین حالت ممکن تنظیم می شود تا سوخت کم تری مصرف شود. در این نوع گیربکس ها نیازی به کلاچ نیست و در آن ها از چرخ دنده استفاده نمی شود. سیستم این نوع گیربکس ها در واقع بر پایه دو فولی است که توسط یک تسمه به هم متصل شده اند. به همین دلیل است که تغییر در نسبت دنده ها، به طور نامحسوس و غیرمرحله ای از حداقل تا حداکثر انجام می شود.
1Carگیربکس متغیر پیوسته از اجزای گوناگونی تشکیل شده است که از مهم ترین آن ها می توان به فولی ورودی، فولی خروجی، و یک تسمه فلزی یا لاستیکی اشاره کرد. در صورتی که تسمه مورد استفاده از نوع لاستیکی باشد، باید انواع V-شکل آن ها را انتخاب نمود؛ زیرا سطح تماس تسمه های لاستیکی V-شکل با فولی ها بیش تر است. در شکل های بالا نحوه قرارگیری هر دونوع تسمه فلزی و لاستیکی نشان داده شده است. قطعه اصلی سیستم گیربکس متغیر پیوسته، فولی است. هر فولی، از دو مخروط تشکیل شده است که با شیب °20 روبروی هم قرار گرفته اند. زمانی که دو مخروط از هم فاصله می گیرند، ضخامت فولی بیش تر می شود و تسمه در قسمت پایین تری در شکاف فولی قرار می گیرد. بدین طریق، شعاع تسمه دور فولی کاهش می یابد. به طور عکس، وقتی دو مخروط به هم نزدیک می شوند، ضخامت فولی کم تر می شود و تسمه در قسمت بالاتری در شکاف فولی قرار می گیرد. ازاین رو، شعاع تسمه دور فولی افزایش می یابد. گفتنی است، گیربکس متغیر پیوسته می تواند با استفاده از فشار هیدرولیکی، نیروی گریز از مرکز، یا کشش فنر، نیروی مورد نیاز جهت تنظیم فاصله بین مخروط ها در هر فولی را فراهم کند.
فولی ها با هم کار می کنند و قطر آن ها همواره در حال تغییر است. یکی از فولی ها که فولی محرک یا فولی ورودی نام دارد، به میل لنگ موتور متصل است و انرژی موتور از این قسمت وارد سیستم انتقال قدرت می شود. دومی که فولی چرخنده نامیده می شود، توسط فولی اول می چرخد و با دریافت انرژی از موتور، آن را به محور چرخ ها منتقل می کند. وقتی که ضخامت فولی اول افزایش می یابد، از ضخامت فولی دوم کاسته می شود و تسمه همواره به صورت کشیده شده باقی می ماند. هنگامی که ضخامت فولی ها نسبت به یکدیگر تغییر می کند، بی نهایت نسبت دنده مختلف، از کم به زیاد، به وجود می آید. به طور مثال، وقتی شعاع تسمه در فولی محرک، کم و در فولی خروجی، زیاد باشد، سرعت دوران فولی خروجی کاهش می یابد و باعث ایجاد دنده پایین تری در خودرو می شود. به طور عکس، وقتی شعاع تسمه در فولی محرک، زیاد و در فولی خروجی، کم باشد، سرعت دوران فولی خروجی افزایش می یابد و باعث ایجاد دنده بالاتری در خودرو می شود. بنابراین، گیربکس متغیر پیوسته بی نهایت دنده دارد و می تواند در هر زمانی با هر دور موتوری کار کند. در فیلم زیر (دانلود) که توسط مجموعه 1Car به فارسی زیرنویس شده است، چگونگی عملکرد چنین گیربکس هایی به تصویر کشیده شده است.
/uploads/Nissan CVT (Continuously Variable Transmission) F.flv
در خاتمه امیدواریم 1Car توانسته باشد تا حد امکان اصول و مفاهیم مرتبط با گیربکس های متغیر پیوسته را شرح دهد. طبق روال همیشه، این نظرات و پیشنهادات شماست که به بهبود هرچه بیش تر محتوای سایت کمک می کند.