حمیدرضا بهداد: ماجرای قیمت‌‌گذاری دنا (محصول جدید ایران‌خودرو) در حالی به تازگی به پایان رسیده که شورای رقابت و ایران‌خودرو چندین هفته بر سر آن جدال داشتند و در نهایت این شورا بود که توانست بازی را از آبی‌های جاده مخصوص ببرد و قیمت 42 میلیون تومان را برای این محصول قطعی کند. این در شرایطی است که ایران‌خودرو پیشنهاد قیمت 48 میلیون تومان را برای دنا ارائه کرده بود و تاکید داشت در غیر این صورت، تولید این محصول برایش صرف نخواهد کرد. ایران‌خودرویی‌ها حتی به تازگی عنوان کرده‌اند که دنا را در سبد محصولات صادراتی خود قرار خواهند داد، زیرا تولید آن برای بازار داخل و با قیمت
42 میلیون تومان، صرفه اقتصادی ندارد. با این حال رضا شیوا رئیس شورای رقابت در بخش دوم گفت‌و‌گوی خود با «دنیای اقتصاد» به کالبدشکافی ماجرای دنا پرداخته است. به گفته شیوا، ایران‌خودرو یکسری هزینه‌های اضافی را برای دنا در نظر گرفته بود و به همین دلیل اصرار داشت تا این محصول با قیمت 48 میلیون تومان به بازار عرضه شود. رئیس شورای رقابت در این گفت‌و‌گو به مسائلی دیگر مانند قیمت‌‌گذاری تندر90، کاهش تعرفه به 10 درصد و... نیز اشاره می‌کند.
شورای رقابت تا همین یک هفته پیش درگیر ماجرای قیمت‌‌گذاری دنای ایران‌خودرو بود و هر روز اخبار متعددی در این مورد منتشر میشد. ایران‌خودرو قیمت 48 میلیون تومان را برای دنا پیشنهاد داد، اما شورای رقابت 6 میلیون تومان از آن کاست و حاشیه‌ها از همین جا شروع شد. مردم می‌خواهند از زبان رئیس شورای رقابت بشنوند که اصل ماجرای دنا چه بوده؟ آیا دنا همان سمند است؟ و اینکه دنا واقعا چقدر می‌ارزد؟
داستان از آنجا شروع شد که ما از ایران‌خودرو خواستیم تا طی نامه‌ای، تفاوت‌های میان سمند سورن و دنا را برای شورای رقابت ارسال کند و آنها هم این کار را انجام دادند.
من همین جا یک پرسش دارم؛ چرا شورای رقابت مبنای قیمت‌‌گذاری دنا را سمند سورن قرار داد؟
من خودم کارشناس فنی در حوزه خودرو هستم. وقتی گیربکس و موتور و پلت فرم دنا، همان‌هایی است که در سمند سورن به کار رفته، خب باید هم پایه قیمت‌‌گذاری را سورن قرار بدهیم.
شما از کجا تشخیص دادید دنا تقریبا همان سمند سورن است؟ خودتان تست کردید؟
ایران‌خودرو دنا را برای شورای رقابت فرستاد و ما با استفاده از خبره‌ترین کارشناسان کشور به این نتیجه رسیدیم. اصلا خود ایران‌خودرویی‌ها هم همین را می‌گویند. ما یک موتور به نام EF7 داریم که هم روی سمند سورن سوار شده و هم روی دنا؛ منتها موتور دنا کمی قوی‌تر است. گیربکس و پلت فرم دنا هم که همان گیربکس و پلت فرم سمند است. ایران‌خودرو به ما اعلام کرد که 37 قلم از قطعات دنا با سمند سورن متفاوت است، اما نگفتند مثلا موتور دنا با موتور سورن فرق دارد.
پس آن 37 قلم تفاوت، به چه قطعاتی مربوط میشد؟
قطعات مربوط به تزئینات داخلی، سپر و انتهای خودرو؛ همین. بعدا هم ایران‌خودرو قیمت این 37 قلم را به شورا فرستاد و ما با محاسبه آنها و اضافه کردن هزینه سرمایه‌گذاری، به قیمت 42 میلیون تومان برای دنا رسیدیم.
یعنی می‌خواهید بگویید دنا عملا فیس لیفت سمند سورن است؟
من حرفم این است که سمند سورن پایه دنا به حساب می‌آید.
اما ایران‌خودرویی‌ها می‌گویند کارشناسانی که در مورد قیمت دنا و مقایسه آن با سمند، نظر داده‌اند، به نوعی غرض‌ورزی کرده‌اند و...
اصلا این‌طور نبوده؛ بروید از ایران‌خودرو بپرسید موتور دنا همان سورن هست یا نه! بپرسید گیربکس‌اش همان گیربکس سورن هست یا نه! اینها که دیگر مشخص هستند. ما سورن و دنا را کنار هم گذاشتیم و به چشم دیدیم که موتورش یکی است؛ گیربکس یکی است و فیس لیفت یا همان شاسی‌اش هم یکی.
در اصل اطلاعات را خود ایران‌خودرو در اختیار شورا قرار داد و ما حتی قیمت صندلی‌های دنا را هم که می‌گویند خیلی گران است و متفاوت از صندلی سمند سورن، حساب کرده‌ایم؛ بنابراین قیمتی که شورای رقابت برای دنا تعیین کرد، نتیجه اطلاعاتی بود که ایران‌خودرو برای ما فرستاد.
با این حساب شما عنوان می‌کنید که ایران‌خودرویی‌ها به‌نوعی در قیمت دنا دنبال زیاده‌خواهی بوده‌اند.
برای پاسخ به پرسش‌تان فقط یک مورد را مثال می‌زنم و خودتان قضاوت کنید. ایران‌خودرو برای دنا دو میلیون تومان هزینه کارت طلایی خدمات پس از فروش، در نظر گرفته بود.
اما به گفته مدیرفروش سابق ایران‌خودرو، این شرکت یک هزینه دو میلیون و 600 هزار تومانی دیگر هم برای هزینه خدمات پس از فروش دنا لحاظ کرده بود!
بر اساس قانون سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان، خودروسازان باید یک حداقل گارانتی داشته باشند که فکر می‌کنم دو سال یا 20 هزار کیلومتر است. حالا ایران‌خودرو چه‌کار کرد؛ آمد این سقف گارانتی را افزایش داد و به واسطه آن، قیمت دو میلیون و 600 هزار تومانی را برای خدمات پس از فروش دنا در نظر گرفت. ما به ایران‌خودرو گفتیم که شما باید حداقل‌های گارانتی را رعایت کرده و بقیه خدمات را به‌عنوان آپشن ارائه کنید؛ یعنی اختیاری باشد.
غیر از آن کارت طلایی دو میلیون تومانی، ایران‌خودرو چه هزینه دیگری برای دنا در نظر گرفته بود؟
من همین یک مورد را گفتم، بقیه‌اش را نمی‌گویم.
چرا؟
من نمی‌گویم، اما خودت به آن اشاره کردی.
به چه موضوعی اشاره کردم؟
همان که از قول مدیرفروش سابق ایران‌خودرو گفتی.
خدمات پس از فروش دو میلیون و 600 هزار تومانی؟
بله.
مگر این همان کارت طلایی دو میلیون تومانی را شامل نمی‌شود؟
خیر؛ ایران‌خودرو به جز این هزینه خدمات پس از فروش، دو میلیون تومان جداگانه برای کارت طلایی در نظر گرفته بود. ما هم به ایران‌خودرو گفتیم که کارت طلایی را اختیاری در نظر بگیرد و در مورد خدمات پس از فروش هم به همان حداقل‌ها اکتفا کند.
شما در یکی از گفت‌و‌گوهایتان گفته بودید شاید ایران‌خودرو اطلاعات غلطی در مورد دنا به شورای رقابت ارسال کرده و سبب شده قیمت این خودرو 42 تومان از آب در بیاید. همین طور است؟
کی این را گفته؟
شما گفته‌اید.
نه من نگفته‌ام.
ولی مصاحبه‌تان موجود است.
من منظورم این بود که شورای رقابت قیمت دنا را با استناد به اطلاعاتی که ایران‌خودرو فرستاده، محاسبه کرده‌است. خب اگر اطلاعات غلط بوده که تقصیر ما نیست. شورای رقابت سه دستورالعمل برای تعیین قیمت دنا در نظر گرفت و اعضای شورا به این نتیجه رسیدند که از «روش مقایسه با سمند سورن»، استفاده کنند. جالب است بدانید که با آن دو روش نیز باز هم قیمت دنا همین 42 میلیون تومان از آب درآمد.
در واقع هیچ کدام از سه روش امتحانی، قیمت موردنظر ایران‌خودرو برای دنا (48 میلیون تومان) را بیرون نداد.
شورای رقابت بعد از اعلام اولیه قیمت دنا، از احتمال تغییر این قیمت خبر داد و قرار شد طی جلسه‌ای، این کار را انجام بدهد؛ اما ناگهان مرکز ملی رقابت اعلام کرد که قیمت دنا همان 42 میلیون تومان است و لا غیر. خب شما که تصمیم‌تان قطعی بود، دیگر چرا از احتمال تغییر قیمت دنا صحبت به میان آوردید؟
به دلیل آنکه ما به ایران‌خودرو اعلام کردیم اگر اطلاعات جدیدی دارد که نشان می‌دهد قیمت دنا کم محاسبه شده است، برای شورای رقابت ارسال کند تا بررسی دوباره صورت گیرد. در واقع ما معطل ایران‌خودرو شدیم و دستورالعمل را نگه داشتیم تا اگر اطلاعات جدیدی دارند بفرستند و شورا آن را بررسی کند.
نفرستاد؟
چرا فرستاد، اما چیز جدیدی نداشت. ما گفتیم شاید مثلا به جای 37 قلم، 47 قلم از قطعات دنا با سمند سورن فرق می‌کند؛ اما اطلاعاتی که ایران‌خودرو دوباره برای شورا فرستاد، همان قبلی‌ها بود و بس. از همین رو مرکز ملی رقابت قیمت دنا را رسما همان 42 میلیون تومان اعلام کرد. اگر ایران‌خودرو به توصیه‌های ما گوش داده و هزینه‌های اضافی دنا مانند همان کارت طلایی که گفتم را حذف کند، 42 میلیون تومان قیمت مناسبی برای این محصول خواهد بود.
ایران‌خودرو می‌گوید با قیمت 46 میلیون تومانی دنا سود نمی‌کند؛ شما این را تایید می‌کنید؟
نه این‌طور نیست؛ من برای شما توضیح دادم که دو میلیون تومان از قیمت دنا فقط به خاطر کارت طلایی آن است. تازه آن موردی هم که خودتان گفتید (هزینه دو میلیون و 600 هزار تومانی برای خدمات پس از فروش) هست. خب وقتی این دو هزینه را با هم جمع بزنید، خودش می‌شود چهار میلیون و 600 هزار تومان.
وقتی ایران‌خودرو چهار میلیون و 600 هزار تومان از قیمت دنا را برای کارت طلایی و خدمات پس از فروش در نظر گرفته، چطور روی این محصول سود نمی‌کند! مگر اینکه ایران‌خودرو بخواهد روی کارت طلایی دنا هم سود بگیرد که این دیگر بی‌انصافی است و خدا را خوش نمی‌آید.
کارت طلایی که ترمز و بوق نیست که اگر نباشد، بگوییم قسمتی از خودرو نیست. ایران‌خودرو باید کارت طلایی را اختیاری کند تا هر کس دلش خواست، آن را بگیرد و هزینه‌اش را متقبل شود و هر کس هم نخواست که هیچ.
برخی می‌گویند شورای رقابت به این دلیل قیمت دنا را تغییر نداد که می‌ترسید به بی‌ثباتی و لرزان بودن مصوباتش، متهم شود. این موضوع صحت دارد؟
شورای رقابت که امتحانش را قبلا در جریان قیمت‌‌گذاری خودروهای داخلی طی تیر ماه امسال، پس داده است. بیایید انصاف داشته باشیم؛ آن زمان همه می‌گفتند مخالف قیمت‌های اعلامی هستیم، ولی ما اعلام کردیم با کار کارشناسی به این قیمت‌ها رسیده‌ایم و تصمیم مان نیز با وجود آن هجمه‌ها، عوض نشد.
حالا ممکن است کسی بگوید شورای رقابت در فلان مساله دچار اشتباه شده که خب باید استدلال بیاورد و ثابت کند ما مرتکب اشتباه شده‌ایم. آن زمان هم که قیمت‌های جدید را اعلام کردیم، همه می‌گفتند مخالفیم، ولی هیچ کس استدلال نیاورد که چرا مخالف است. شورای رقابت قیمت خودروهای داخلی را بر اساس اطلاعات مربوط به تورم و امثال اینها محاسبه کرد و به این نتیجه رسید که قیمت به‌طور متوسط 5/5 درصد افزایش یابد.
الان هم به شما می‌گویم، قیمت دنا تحت هیچ شرایطی تغییر نخواهد کرد، مگر در یک صورت.
چه صورتی؟
اینکه ایران‌خودرو بخواهد دنا را ارزان‌تر بفروشد.
ارزان‌تر بفروشد؟! ایران‌خودرو به دنبال قیمت 48 میلیون تومان برای دنا بود، بعد چطور ممکن است حالا که شورای رقابت دنا را 42 میلیون تومان قیمت‌‌گذاری کرده، این خودرو را ارزان‌تر بفروشد؟!
به هر حال اگر این کار را بکند، استقبال می‌کنیم.
اگر موافق باشید از بحث دنا خارج شویم و به سراغ برخی حواشی و پرسش‌های دیگر برویم. می‌خواهم بدانم تکلیف قیمت تندر90 چه خواهد شد؟ آیا قصد تغییر قیمت این خودرو را دارید؟
خودروسازان برای تندر90 درخواست افزایش قیمت داده بودند و ...
چقدر؟
حالا بماند؛ به هر حال هرچه بود، شورای رقابت قبول نکرد و قرار شد تندر90 با همین قیمت فعلی خود به فروش برسد. خودروسازان همچنین متعهد شده‌اند که تا پایان سال تعهداتشان برای تندر را انجام بدهند و ما هم امیدواریم چنین بشود. ما تاکید ویژه کرده‌ایم که خودروسازان تا قرارداد محکمی نبسته و همچنین تعهدات خود را صفر نکرده‌اند، حق پیش‌فروش جدید نخواهند داشت. آنها هم قبول کرده‌اند، مگر اینکه خلافش ثابت شود.
من یک موضوع دیگر را هم به خودروسازان می‌گویم و آن، در نظر گرفتن روش‌هایی است برای افزایش فروش. در شرایط فعلی، خودروسازان باید دست به ابتکار بزنند؛ اگر الان بازار خودرو در رکود است، خودروساز باید یکسری مشوق‌ها را در نظر بگیرد تا مردم بیشتر از خرید خودرو استقبال کنند؛ مثلا به مناسبت‌های مختلف تخفیف بدهد و یا آپشن‌های مجانی روی محصولات شان بگذارند.
اما بسیار بعید به‌نظر می‌رسد که خودروسازان چنین کارهایی را انجام بدهند.
ولی باید انجام بدهند.
یعنی این الزام شورای رقابت است؟
نه؛ ولی خودروسازان اگر می‌خواهند رقابت بکنند، باید چنین کارهایی را انجام بدهند. وقتی تولید بالا باشد و مشتری کم، خودروسازان باید برای فروش محصولات شان، اقداماتی مانند ارائه آپشن‌های مجانی و تخفیف را در دستورکار خود قرار دهند. از کجا معلوم؛ شاید مدیران خودروسازی کشور به این نتیجه رسیدند که چنین تخفیف‌ها و آپشن‌هایی را ارائه بدهند.
می خواهم پاسخ این پرسشم را شفاف بدهید. خودروسازان ایرانی گران فروشند؟ یعنی به قصد و نیت گرانفروشی، محصولات شان قیمت‌‌گذاری می‌کنند؟
نه خودروسازان ایرانی، بلکه هر تولیدکننده‌ای که انحصار داشته باشد، سعی می‌کند تا حد امکان قیمت را بالا ببرد. به قول آقای رئیس‌جمهور، وقتی مردم برای خرید خودرو صف کشیده و سر و دست می‌شکنند، دیگر خودروساز انگیزه و دلیلی برای افزایش کیفیت و از طرفی کاهش قیمت محصولات خود ندارد، چون می‌بیند همین خودروها را هم مردم می‌خرند؛ بنابراین ما باید تلاش کنیم که تا حد امکان رقابت را در بازار خودرو کشور بالا ببریم. اگر رقابت شکل نگیرد، هرچه هم که ما نظارت کرده و تلاش کنیم، فایده ندارد و خودروسازان کار خود را خواهند کرد.
به هر حال این خصوصیت همه تولیدکنندگان انحصاری است نه فقط خودروسازان؛ اصلا هم غیرطبیعی نیست. شما هم اگر تولیدکننده انحصاری بودی و می‌دیدی کالایت را چه پنج تومان بفروشی و چه 10 تومان، مشتریان برایش سر صف می‌ایستند، تا حد امکان قیمت را بالا می‌بردی. البته ما سعی می‌کنیم تا جایی که می‌توانیم جلوی این‌گونه اقدامات بایستیم، اما به هر حال چاره کار، رقابت است.
احتمالا در طول دوران مسوولیت‌تان در شورای رقابت، با نوع شکایات مشتریان از خودروسازها آشنا شده اید. بیشترین شکایت آنها از چیست؟
دیر تحویل دادن خودرو. برخی از مشتریانی که خودرو می‌خرند، برای سرمایه‌گذاری این کار را انجام می‌دهند، اما بیشتر مردم می‌خواهند از خودرویی که خریده‌اند، استفاده کنند؛ بنابراین دلشان نمی‌خواهد حتی یک روز دیرتر از موعد، خودروی‌شان را تحویل بگیرند.
بنابراین وقتی خودروسازها خودروی این بنده خداها را دیر تحویل می‌دهند، اصلا حلاوت و شیرینی خریدن خودرو از بین می‌رود، حتی اگر بابت تاخیر، کلی پول از خودروسازان دریافت کنند.
یک سوال دیگر که می‌خواهم شفاف پاسخ دهید. تا حالا دلتان برای خودروسازان سوخته است؟
من دلم برای تولید مملکت می‌سوزد نه خودروسازها.
اگر خودروسازها تولیدات مناسبی داشتند، نیاز به این همه واردات نداشتیم. اگر مثلا خودرو شاسی بلند خوب تولید می‌کردیم، جوانان ما به جای خودرو خارجی، محصول داخلی سوار می‌شدند. با این حال چون خودروسازان خوب عمل نکرده‌اند، الان شاهد سرازیر شدن خودروهای خارجی به کشور هستیم. من معتقد به حمایت از خودروسازی هستم، اما حمایت منطقی. در گذشته حمایت‌هایی انجام داده‌ایم که جواب نداده است.
منظورتان تعرفه واردات خودرو است؟
بله دیگر.
فکر می‌کنید تعرفه 40 درصدی، بالاست؟
بله؛ رقم فعلی تعرفه باید پایین بیاید.
مثلا چقدر شود؟
10 درصد. ما تعرفه صفر نداریم و هر کس این را بگوید، معلوم است که مطالعه ندارد، چون در هیچ کشوری تعرفه صفر نداریم.