اتفاقی که بسیاری از ایرانی‌ها پس از توافق هسته‌ای انتظارش را می‌کشیدند، حضور دوباره پژو در ایران بود، اما حالا با وجود گذشت چند ماه از توافق و حتی تصویب برجام، هنوز خبر از این خودروساز فرانسوی نیست.
این در شرایطی است که پژویی‌ها از این بابت شکایت دارند و ایران خودرو را مقصر بلاتکلیفی خود می‌دانند و از همین رو قصد دارند به‌زودی جزئیات مذاکرات‌شان با آبی‌های جاده مخصوص را علنی کنند. آن طور که برخی خبرگزاری‌ها به نقل از پایگاه خبری چلینج فرانسه خبر داده‌اند، «شرکت پژو سیتروئن از مذاکره بی پایان با ایران خودرو به ستوه آمده بنابراین تصمیم گرفته تا کمتر از دو هفته دیگر، پرونده این مذاکرات را به‌صورت علنی روی میز بگذارد.» این پایگاه خبری در ادامه آورده که «شرکت پژو سیتروئن به‌طور رسمی وضع مذاکرات با ایران خودرو را اعلام خواهد کرد تا طرف ایرانی خود را تحت فشار قرار دهد؛ در واقع پژو می‌خواهد به رجزخوانی‌ها و اقدامات تحریک‌آمیز ایران خودرو (در مورد شراکت دوباره با پژو) پایان دهد.»
چلینج در ادامه گزارش خود، به نقل قولی از کارلوس تاوارس، مدیرعامل پژوسیتروئن اشاره کرده که گفته «من مشکلات را مشاهده می‌کنم؛ به ما حمله میکنند و مقالات بسیار تهاجمی علیه مان در مطبوعات منتشر می‌شود، تنها به این دلیل که ایران را ترک کرده‌ایم.» در ادامه این گزارش اما ادعا شده که ژان‌کریستوف کمار، مسوول منطقه‌ای پژو با هدف تولید پژو 208 در ایران خودرو، به‌طور مرتب به ایران سفر می‌کند و همچنین در حال رایزنی برای تولید مدل 301 در این شرکت (ایران خودرو) نیز هست. براساس گزارش چلینج، «پژو سیتروئن همچنین پیشنهاد تاسیس یک شرکت مشترک به‌صورت پنجاه-پنجاه را مطرح کرده که که اگر عملی شود، پژو به مرکزی تولیدی برای ایران و کل منطقه و حتی روسیه تبدیل خواهد شد.»
این موضوع (تاسیس شرکت مشترک میان ایران خودرو و پژو) را البته پیش‌تر هاشم یکه‌زارع، مدیرعامل ایران خودرو نیز اعلام و تاکید کرده بود که یکی از شروط شراکت دوباره با پژو تاسیس همین شرکت است. هرچند گزارش فرانسویها از مذاکرات ایران خودرو و پژو به‌نوعی نشان از تمایل پژویی‌ها به حضور دوباره در ایران دارد، اما گویا این وسط، ایران‌خودرویی‌ها هنوز تصمیم قطعی را در این مورد نگرفته و خودروساز فرانسوی نیز دقیقا از همین موضوع خشمگین و شاکی است. تیرماه امسال که خبر توافق جامع هسته‌ای میان ایران و گروه 1+5، در دنیا پیچید، خیلی‌ها منتظر امضای قرارداد جدید ایران‌خودرو و پژو بودند و به گمان می‌کردند این خودروساز فرانسوی اولین شرکت خارجی است که با شکستن تحریم راهی «جاده مخصوص» خواهد شد. این در حالی است که ظاهرا ایران خودرو هنوز به قطعیت در مورد پژو نرسیده و از همین‌رو این خودروساز فرانسوی را به‌نوعی معطل خود کرده است.
آن طور که از کیلومتر 14 جاده مخصوص خبر می‌رسد، ایران‌خودرو مذاکراتش با پژو را سال گذشته نهایی کرده و قرار بوده تا پس از توافق هسته‌ای، قرارداد مربوطه به امضای طرفین برسد. با این حال و در شرایطی که پس از اعلام رسمی توافق هسته‌ای در اواخر تیرماه امسال، همه چیز مهیای پیوند دوباره ایران‌خودرو و پژو بود، آبی‌های جاده مخصوص ناگهان تغییر موضع داده و دیگر مانند گذشته میلی به شراکت دوباره به دوست بی وفای قدیمی‌شان نشان ندادند. نه اینکه پژو از لیست گزینه‌های ایران‌خودرو برای همکاری مشترک خارج شده باشد، اما ظاهرا دیگر نام این شرکت به‌عنوان «شریک اصلی» به قدرت گذشته مطرح نیست و بزرگ‌ترین خودروساز ایران در این مورد به تردید افتاده است. این رفتار ایران خودرو حالا حسابی به پژویی‌ها برخورده و گویا آنها دیگر نمی‌خواهند معطل این شرکت بمانند و از همین رو قصد افشای جزئیات مذاکرات مربوطه را دارند تا از این راه بزرگ‌ترین خودروساز ایران را برای اتخاذ تصمیم نهایی (در مورد شراکت با پژو) و انجام اقدامات عملی تحت فشار بگذارند.
چرا ایران خودرو سرد شد؟
پرسشی که حالا ذهن خیلی‌ها را به خود مشغول کرده، چرایی تعلل ایران خودرو برای آغاز همکاری مشترک دوباره با پژو است، اما به راستی چرا ایران‌خودرویی که ماه‌ها با پژو مذاکره کرد و حتی رودرروی منتقدان و مخالفان این خودروساز فرانسوی ایستاد، حالا چندان میلی به پیوند دوباره با این شرکت ندارد؟ به اعتقاد کارشناسان، پاسخ این پرسش را باید در توافق هسته‌ای وین و برجام (برنامه جامع مشترک ایران و کشورهای 1+5) جست‌وجو کرد. کارشناسان بر این باورند که «برجام» این‌قدرت را به ایران خودرو داده تا در مقابل پژو از موضع قدرت سخن بگوید و آنقدر پیش برود که صدای خودروساز فرانسوی را در بیاورد. به‌عبارت بهتر، از آنجا که «برجام» لغو تحریم‌ها را در پی داشته و فضا را برای حضور بزرگان خودروسازی جهان در ایران مهیا می‌کند، ایران خودرو دیگر چندان نگران آمدن یا نیامدن پژو نیست و گمان می‌کند در مقابل این خودروساز فرانسوی،به اصطلاح دست بالا را دارد.
طبق آنچه کارشناسان در تحلیل رفتار بزرگ‌ترین خودروساز ایران در مقابل پژو، عنوان میکنند،ایران‌خودرویی‌ها پس از توافق هسته‌ای، درهای بسیاری را به‌روی خود باز دیدند، از همین رو تصمیم گرفتند علاوه‌بر پژو، با سایر خودروسازان دنیا نیز وارد مذاکره شده و در نهایت بهترین و به‌صرفه‌ترین آنها را به‌عنوان یکی شرکای خود انتخاب کنند. در واقع ایران خودرو با توجه به فضای مناسب بین‌المللی که برجام آن را ایجاد کرد، فعلا خودروساز فرانسوی را به‌نوعی پا در هوا گذاشته و مشغول مذاکره با غول‌های خودروسازی جهان از جمله فولکس واگن هستند. به گفته کارشناسان، ایران خودرو دو هدف را از رفتاری که در پیش گرفته،دنبال می‌کند؛ اول اینکه می‌خواهد در دقیقه 90 بهترین تصمیم را در مورد شراکت با خودروسازان خارجی اتخاد کند و دوم اینکه قصد دارد از این طریق پژو را تحت فشار قرار داده و به‌نوعی از این شرکت امتیاز بگیرد.
از زمانی که ایران خودرویی‌ها احساس کردند امکان مذاکره و شراکت با سایر بزرگان خودروسازی جهان را دارند و فقط به پژو محدود نیستند، دیگر چندان به دوست فرانسوی‌شان محل نگذاشتند تا هم به‌نوعی رفتار گذشته اش (قطع ارتباط ناگهانی با ایران خودرو) را تلافی کنند و هم شاید شریکی بهتر را به کیلومتر 14جاده مخصوص بیاورند. این در شرایطی است که ظاهرا پژویی‌ها نیز به شدت نیازمند حضور در بازار ایران هستند و از همین رو ایران‌خودرویی‌ها به‌نوعی فعلا دست بالا را در مذاکرات دارند. گفته می‌شود که ایران‌خودرویی‌ها مذاکرات با فولکس واگن آلمان را آغاز و برای شراکت با این برند معروف خودروسازی جهان دورخیز کرده‌اند، هرچند هنوز خبری رسمی در مورد نوع شراکت و قرارداد احتمالی میان این دو، منتشر نشده است. این در شرایطی است که برخی کارشناسان معتقدند با توجه به سابقه بیست و چند سال پژو در خودروسازی ایران، این خودروساز فرانسوی می‌تواند همچنان بهترین گزینه برای همکاری با ایران خودرو باشد. البته برخی دیگر از کارشناسان نیز بر این باورند که توسعه و پیشرفت صنعت خودرو کشور بسته به شراکت با خودروسازانی بزرگ‌تر و معتبرتر از پژو دارد و بسیاری از مشتریان ایرانی نیز خواهان این اتفاق هستند.
زمانی برای گرفتن غرامت
اما موضوع دیگری که از آن به‌عنوان یکی از دلایل اصلی تعلل ایران خودرو برای برقراری ارتباط دوباره با پژو مطرح می‌شود، کسب غرامت از این خودروساز فرانسوی است. داستان از این قرار است که پژو اوایل سال 2012 میلادی و با وجود قراردادش با ایران خودرو، فعالیت خود را به دلیل خرید بخشی از سهامش توسط جنرال موتورز آمریکا، یک طرفه قطع و با تنها گذاشتن بزرگ‌ترین خودروساز ایران، هم خود و هم این شرکت را دچار مشکل کرد. در واقع جنرال موتورز پس از خرید بخشی از سهام پژو، این شرکت را مجبور کرد با تحریم‌های بین‌المللی همراه و از ایران خارج شود. پژو در حالی از ایران رفت که تا سال 2014 با ایران‌خودرویی‌ها قرارداد داشت و از همین رو فعالان صنعت خودرو و نمایندگان مجلس شورای اسلامی معتقدند این شرکت باید بابت رفتار نادرست و بی‌وفایی‌اش، غرامت بپردازد.
بحرانی که پس از رفتن پژو، در ایران خودرو آغاز شد، یکی از سخت‌ترین دوران‌ها را برای خودروساز بزرگ کشور رقم زد و سبب شد تولید آبی‌های جاده مخصوص به شدت افت کند. اگرچه رفتن پژو تمام علت بحرانی شدن وضعیت ایران خودرو نبود، اما این اتفاق بدون تردید بیشترین تاثیر را بر ناخوش شدن حال و احوال این شرکت داشت، چه آنکه هم سبب کاهش تیراژ شد و هم به توقف تولید برخی خودروها از جمله پژو 207 انجامید. جدای از اینها، ایران خودرو یک شریک معتبر اروپایی را هم از دست داد، آن هم در شرایطی که آمادگی لازم را برای این جدایی نداشت و ضربه‌ای ناگهانی و گیج‌کننده از دوست فرانسوی‌اش خورد. به‌عبارت بهتر،یکی از اصلی‌ترین دلایل ناراحتی ایرانی‌ها از پژو، رفتن ناگهانی‌اش است، چه آنکه این شرکت اگر مقدمات قطع ارتباطش را فراهم و از قبل، ایران خودرو را از تصمیمش مطلع می‌کرد، این شرکت (ایران خودرو) آمادگی بیشتری را برای مقابله با بحران داشت و شاید تا این حد متضرر نمی‌شد. هرچه هست، ایران‌خودرویی‌ها که حالا به واسطه برجام،قدرت گرفته‌اند، می‌خواهند غرامت خود را از پژو تمام و کمال گرفته و آنگاه (در صورتی که البته پای خودروساز دیگری به میان نیاید)، همکاری مشترک خود با این خودروساز فرانسوی را آغاز کنند. به گفته منابع آگاه، ایران خودرو به پژو اعلام کرده که پرداخت غرامت، یکی از پیش شرط‌های امضای قرارداد جدید و آغاز فعالیت‌های این شرکت (پژو) در «جاده مخصوص» است.
پژو در ایران مستقل می‌شود؟
با وجود تهدید پژو به افشای جزئیات مذاکرات، مسوولان ایران خودرو هنوز پاسخی به این تهدید نداده و از سویی رسما نمی‌گویند که بالاخره قصد همکاری با این شرکت را دارند یا نه. در این شرایط، کارشناسان معتقدند این رفتار ایران خودرو ممکن است در نهایت سبب شود پژو قید همکاری با این شرکت را بزند. به گفته آنها،اگر این اتفاق رخ دهد، سه گزینه پیش پای پژویی‌ها قرار خواهد داشت؛ اول اینکه کلا بازار خودرو ایران را فراموش کنند؛دوم اینکه به سراغ سایر خودروسازان ایرانی (حتی خودروسازان بخش خصوصی) بروند و سوم اینکه خود به‌صورت مستقل در ایران فعالیت کنند.
ازآنجاکه بازار ایران برای پژو از اهمیت زیادی برخوردار است، به‌نظر می‌رسد گزینه اول ضعیف‌تر از سایر گزینه‌ها باشد و با این حساب،هیچ بعید نیست پژویی‌ها زندگی جدیدی را در خودروسازی ایران و بدون ایران‌خودرو،آغاز کنند. در بین آن دو گزینه اما برخی کارشناسان رای به استقلال پژو از خودروسازان داخلی داده و تاکید میکنند که مستقل کار کردن این خودروساز فرانسوی در ایران،هم به نفع خودش است و هم به سود مشتریان ایرانی. هرچه هست، فعلا باید منتظر ماند و دید واکنش ایران خودرویی‌ها به تهدید اخیر پژو چیست و آنها خود را مهیای آغاز دوباره همکاری‌ها با این شرکت میکنند، یا این دو دوست قدیمی راه‌شان از هم جدا خواهد شد.