طی روزهای اخیر، شاهد رونمایی از خودروهای روسی لادا در کشورمان بودیم که به‌صورت وارداتی در بازار ایران عرضه خواهند شد. پیش از این نیز خودروهای یواز در سروش دیزل مونتاژ شده بودند. در سوی دیگر، به نظر میرسد خودروسازان ایرانی توفیق چندانی در صادرات خودرو به روسیه نداشته‌اند. براساس گزارش رسانه روسی گازتا، سایپا بازار این کشور را بدون فروش خودرو ترک کرده است.
از رویا تا واقعیت صادرات خودرو به روسیه
شهریورماه امسال بود که سایپا اعلام کرد قصد ورود همه جانبه به بازار خودرو روسیه را دارد. مسئولان این شرکت در گفتگوهای خبری خود اعلام کردند که این شرکت تصمیم دارد 120 هزار دستگاه خودرو به روسیه صادر کند. تنها دوماه و نیم پس از انتشار این خبر، رسانه‌های روسی خبر داده‌اند که سایپا از حضور در بازار روسیه منصرف شده است.
براساس اعلام گازتا، توزیع کننده انحصاری شرکت خودروسازی ایرانی سایپا در روسیه به دلیل تغییر شرایط اقتصادی از عرضه محصولات این برند منصرف شده است. این شرکت بست موتورز (Best Motors LLC) نام دارد. الکساندر استپانوف، مدیر کل بست موتورز در گفتگو با خبرنگاران روسی از انحلال این شرکت خبر داد. به گفته آن‌ها واردات خودروهای ایرانی به روسیه بسیار گران تمام می‌شود و فروش آن‌ها در روسیه توجیه اقتصادی ندارد. به گفته وی، بست موتورز متوجه شد که نمی تواند خودروهای سایپا را با قیمتی که از ابتدا پیش بینی شده بود به فروش برساند.
طی ماه مارس 2023 یعنی اوایل سال 1402، بست موتورز به مشتریان روسی وعده داده بود که به زودی شاهین، ساینا و کوییک را برای آن‌ها به ارمغان می‌آورد. در آن زمان قرار بود تا خودروهای سایپا با قیمتی بین یک الی 1.7 میلیون روبل (500 الی 900 میلیون تومان) به فروش برسند. در ماه آوریل نیز کاتالوگ و مشخصات فنی خودروهای ایرانی در دسترس مصرف‌کنندگان روس قرار گرفت اما فروش این خودروها هرگز آغاز نشد. افزایش نرخ دلار در بازار روسیه و همچنین افزایش هزینه‌های مربوط به واردات و انبارداری، باعث شده است تا قیمت خودروهای ایرانی در روسیه از محدوده مشخص شده خارج شود.
کارشناسان اقتصادی از ابتدا این موضوع را می‌دانستند
برخلاف صحبت‌ها و وعده‌های خوش‌بینانه بست موتورز، کارشناسان اقتصادی روسیه از ابتدا شانس موفقیت اندکی را برای سایپا متصور بودند. به گفته آن‌ها، محصولات سایپا باید با خودروهای برند دولتی اتوواز رقابت می‌کردند. این خودروها در واقع همان محصولات لادا هستند که نسبت به خودروهای سایپا ارزان‌تر و گاهی مجهزتر هستند. تیراژ تولید آن‌ها نیز بسیار بالا است، بنابراین دلیلی برای خرید محصولات سایپا وجود ندارد.
سرگئی بورگازلیف، مشاور مستقل صنعت خودرو در این باره می‌گوید: «خودروساز ایرانی برای حضور موفق در بازار روسیه، نیاز به سرمایه‌گذاری عظیمی داشت. همچنین باید سالیانه 1500 الی دو هزار دستگاه خودرو را طی سال در بازار روسیه می‌فروخت تا مشتریان روسی با این برند آشنا شوند.»
از ابتدای سال 2023 میلادی، تنها ایران خودرو 100 دستگاه خودرو در روسیه فروخته و سایپا نیز حضور چشمگیری در بازار این کشور نداشته است. مشتریان روس خودروهای ایرانی را نمی‌شناسند و البته مشخص نیست خودروهای ایرانی چه عملکردی در زمستان استخوان‌سوز روسیه به نمایش می‌گذارند.
البته خودروهای ایرانی شانس موفقیت را در بازار این کشور دارند. خودروسازان روسیه پس از تحریم بین‌المللی، توانایی چندانی برای ارائه خودروهای مقرون به صرفه همراه با سیستم کنترل پایداری و گیربکس اتوماتیک را ندارند. خودروهای چینی نیز بسیار گران‌قیمت هستند. خودروهای ایرانی می‌توانند فاصله بین خودروهای روسی و چینی را در بازار روسیه پر کنند اما به نظر میرسد تمایلی برای سرمایه‌گذاری گسترده در این بازار وجود ندارد.
تنها صادرات خودرو به روسیه متوقف نشده است
علاوه بر روسیه، توزیع‌کنندگان انحصاری خودروهای ایرانی در بلاروس نیز از عدم تمایل خودروسازان ایرانی به پیگیری مراحل قانونی خبر داده‌اند. شرکت بلاروسی Lucky Care تصمیم داشت تا خودروهای سایپا را به بازار این کشور عرضه کند. با این حال پروسه دریافت OTTS یا گواهی ورود خودرو به بلاروس تا سال 2024 به تعویق افتاده است.
سرگئی واچینسکی، مدیر کل Lucky Care به خبرگزاری گازتا گفت: «ما برنامه ای برای ماندن خودروها در محل آزمایش به مدت شش ماه نداشتیم.». با این حال، واچینسکی شکی ندارد که اسناد گواهینامه به زودی تکمیل می شود و اولین دسته از خودروها به بلاروس می رسند. این شرکت حتی انتظار مونتاژ خودروهای سایپا در بلاروس را دارد، موضوعی که نیازمند تایید مدیران ارشد سایپا است.