چند روز قبل بیمه مرکزی ایران مثل هر سال حق بیمه پایه سالیانه انواع وسایل نقلیه را براساس تعداد سیلندر خودروها اعلام کرد.
بر اساس اعلام بیمه مرکزی در سال جاری، وسایل نقلیه کمتر از چهار سیلندر 836 هزار تومان، پیکان، پراید و سپند 990 هزار تومان، سایر وسایل نقلیه چهار سیلندر یک میلیون و 163 هزار و 800 تومان و بیش از چهار سیلندر یک میلیون و 302 هزار و 400 تومان باید حق بیمه بپردازند.
اما از چه زمان و بر اساس چه منطقی حق بیمه خودروها بر اساس سیلندر تعیین شد؟ «وحیدرضا باختری» مدیر بیمه‌های خودرویی بیمه دانا در گفتگو با دیجیاتو به پیشینه بیمه خودرو در ایران اشاره می‌کند که به سال 1347 بازمی‌گردد:
«سال 1347 قانون بیمه شخص ثالث برای اولین بار توسط هیات علمی وسیله نقلیه تصویب و اجباری شد. پس از آن آئین نامه اجرای با تعرفه بیمه شخص ثالث انواع خودرو ابلاغ شد. در تعرفه سال 1347 قدرت موتور بر اساس اسب بخار مد نظر بوده و تعرفه حق بیمه انواع خودروها بر اساس آن تعیین میشد اما در سال‌های بعد به جای اسب بخار، تعداد سیلندر مورد توجه قرار گرفت.»
بیمه شخص ثالث خسارات وارد به اشخاص داخل و بیرون از خودرو را پرداخت می‌کند. باختری معتقد است:
بیشتر بودن نرخ حق بیمه خودروهای چهار سیلندر رابطه مستقیم با قدرت آنها دارد؛ یعنی هرچقدر سیلندر خودرو بیشتر باشد قدرت موتور و سرعت خودرو بیشتر بوده و در تصادفات خسارات بیشتری وارد می‌کند تا خودروهایی که توان و قدرت کمتری دارند. ضمن آنکه خودروهایی که حق بیمه کمتری دارند مثل پراید و پیکان، بیشتر مورد استفاده اقشار کم درآمد هستند، نکته ای که مد نظر قانون گذاران بوده است.
این درحالی ست که در بیشتر کشورها حق بیمه خودرو از ترکیب مشخصات و سوابق استفاده کننده وسیله نقلیه و مشخصات خودرو تعیین میشود. موضوعی که قانون آن در ایران وجود دارد اما تاکنون به دلیل نبود زیرساخت های ارتباطی میان پلیس راهور، شرکت‌های بیمه و سایر نهادهای مربوطه اجرایی نشده است.
نرخ بیمه خودرو
اگر دقت کنید تعرفه واردات خودرو نیز بر اساس ظرفیت موتور تعیین میشود. مثلا خودروهایی که حجم موتور بیش از 2500 سی.سی دارند اجازه واردات ندارند و یا خودروهایی که حجم موتور بیش از هزار سی.سی باید تعرفه بیشتری بپردازند. باختری می‌گوید:
قدرت را نباید بر اساس سیلندر در نظر گرفت بلکه باید بر اساس اسب بخار سنجید. تعرفه واردات خودرو هم باید بر همین اساس تنظیم شود. مثلا بعضی از خودروها چهار سیلندر هستند و ظرفیت موتور آنها 1300 تا 1400 سی.سی بیشتر نیست اما باتوجه به تکنولوژی های جدید موتور و توربوها قدرت اسب بخار آنها برابر با یک خودرو 2500 سی.سی است.
از این رو می توان نتیجه گرفت که به گفته مدیر بیمه‌های خودرویی بیمه دانا، قانون در این زمینه از علم و تکنولوژی روز خودروها عقب مانده است و می توان متناسب با اسب بخار و قدرت تولیدی پیشرانه، فاقد از تعداد سیلندرها در این زمینه تعیین تکلیف کرد.
هرچند باید گفت که فارغ از این عقب ماندگی قانونی، اساسا ارتباط مستقیمی بین قدرت خودرو و میزان خسارت احتمالی وجود ندارد و چه بسا بسیاری از خودروهای ضعیف و ناایمن موجود در کشور، در صورت وقوع حادثه خسارت مالی و جانی بیشتری را برای شرکت های بیمه به بار می آورند و در بسیاری از کشورهای پیشرفته نیز بر همین اساس، شرکت های بیمه حامی افزایش ایمنی خودروها هستند و در این زمینه حمایت های مالی و فنی زیادی را ارائه می دهند.