یش از سه ماه از اعلام خروج آمریکا از برجام گذشته و از امروز تحریم های صنعت خودروسازی علیه ایران کلید خورده است، این درحالی است که تا کنون سکاندار صنعت ایران هیچ واکنشی نسبت به یکی از بزرگترین صنایع کشور نداشته و گویی آب از آب وزارت صمت تکان نخورده است.
از اردیبهشت تا مرداد فرصت کمی برای رسیدگی به یک موضوع آن هم در حد و اندازه تحریم دومین صنعت ایران نیست. صنعتی که به واسطه آن هزاران شغل ایجاد شده و با هر چرخش چرخ های این صنعت، میلیاردها تومان درآمد کسب شده است؛ گویی از چشم سکاندارش دور مانده است.
از زمان اعلام خروج امریکا از برجام در اردیبشهت امسال تا امروز که تعدادی از کشورها همزمان با امریکا از اجرای تحریم ها علیه ایران خبرداده اند، هیچ واکنشی از سوی شریعتمداری مشاهده نشده است.
البته نمی توان این عدم توجه وزیر را به حساب فرصت نکردن وزیر برای رسیدگی به این مهم دانست. زیرا پس از تایید تخلفات خودرویی سال 96 که در تیرماه امسال مستدل شد، بلافاصله وزیر صنعت در رسانه ملی حاضر شد و اسامی شرکت های متخلف را اعلام کرد، پس واضح است که برای دلگرمی صنعت گران، خودروسازان، قطعه سازان و حتی مصرف کنندگان هم می توانست از تریبونی همچون رسانه ملی استفاده شود تا نگرانی صنعتگران، تولید کنندگان، خودروسازان، قطعه سازان، مردم و همه مشاغلی که با صنعت خودرو در ارتباط هستند را برطرف کند و حداقل با بیان فرصت ها و تهدید های این صنعت، آینده صنعت خودرو در شرایط تحریمی را ترسیم کند.
اما در این مدت نه تنها وزیر صنعت، معدن و تجارت درباره تحریم های خودرویی ایران واکنشی نداشته، بلکه حتی معاونان و مدیران کل وزارت صمت نیز هیچ واکنشی نداشتند و دراین مدت همه توجهات به تحلفات خودرویی سال گذشته معطوف و آینده صنعت خودرو به فراموشی سپرده شد.
حالا طبق گفته ترامپ که شروع دور جدید تحریم های علیه ایران را 15 مرداد ماه برابر با 6 آگوست اعلام کرده بود، آغاز و از صبح امروز 16 مردادماه اجرایی شده است. تحریم هایی که به واسطه آن تاکنون بیش از 10 شرکت صنعتی و شرکای تجاری از ایران خارج شده و چند شرکت دیگر نیز در انتظار دریافت کارت خروجشان از ایران هستند که سر دمدار آن ها شرکای تجاری و قدیمی ایران در صنعت خودروسازی هستند. رنو و پژو که برخلاف نام پر اعتبارشان در میان شرکای تجاری بین المللی، برای ایران خوش قدم نبودند و هر بار با ایران قراردادی منعقد کردند، در نهایت به ترک این شرکت ها منتهی شد.
از امروز اما فصل جدیدی از تاریخ صنعت خودرو در ایران رقم خواهد خورد و شاید شرایط از تحریم های گذشته سخت تر باشد، چرا که نه تنها رییس جمهوری بلکه حتی سکاندار وزارت صنعت که متولی صنعت خودوری دولتی ایران است، هیچ چشم اندازی از صنعت خودروی بدون حضور شرکای خارجی برای صنعتگران و مردم ترسیم نکرده و این صنعت بزرگ را با هزاران سوال بی جواب رها کرده اند؛ شاید هم وزیر صمت معتقد به عبارت «هرچه پیش آید خوش آید» است که هیچ واکنشی نه از ابتدا و نه روز اجرای این تحریم ها نداشته است.
با این حال اما کارشناسان و صاحبنظران صنعت خودرو در این مدت سنگ تمام گذاشتند و از ابتدا تا انتهای این صنعت، از خوب و بد و آنچه ممکن و غیر ممکن خواهد بود را ترسیم و همه جوانب تحریم های خودرویی امریکا علیه ایران را پیش بینی کردند.
برخی از کارشناسان در صنعت خودروسازی کاهش تولیدات داخلی در ماه های ابتدایی اجرای تحریم ها، برخی دیگر افزایش قیمت خودروهای داخلی و وارداتی های موجود در بازار دست دوم را پیش بینی کرده اند. عده ای از صاحبنظران نیز بر این باورند که هنوز صنعت خودرو ایران آن اندازه پتانسیل دارد که بتواند در شرایط سخت تحریم نیز گلیم خود را آب بیرون کشد، البته آن ها معتقدند، ادامه فعالیت های صنعت خودرو نه قوت آینده اما قطعا با قوای جدیدی روی ریل تولید حرکت می کند.
با این حال اما عدم واردات خودرو و قطعات به کشور قطعا روزهای سختی را برای صنعت خودروسازی و قطعه سازی رقم خواهد زد، اما بسیاری از کارشناسان و برخی مقامات اسبق خودروسازی ها بر این باورند که شاید پس از مدتی سختی، تولیدات قطعات خودرویی توان خودکفایی داشته باشند و بتوان تا حدی نفس این صنعت را زنده نگه داشت. در هر صورت باید برای رفع نگرانی و یا چگونگی ادامه کار این صنایع به نظرات وزیر صمت نیاز است.
وجود خلا گفت گو با مردم
امیرحسن کاکایی- کارشناس صنعت خودرو- در همین زمینه به خبرنگارخودروکار می گوید: :« بخش عمده مشکلات فعلی صنعت خودرو به تحریم ها ارتباطی ندارد، چرا که سهم آن ها در تولیدات کشور چندان اثر گذار نیست و درصد مهمی از تولیدات به توانایی های داخلی وابسته است. در نهایت مردم نیاز به گفت گو دارند و تا سکاندار کشتی راه را به مردم نشان دهد، تا مردم بدانند با مدتی تحمل کردن اوضاع بحرانی، در نهایت اوضاع بهبود می یابد».
این کارشناس صنعت خودرو اظهار می کند: «سکوت دو هفته ای در شرایط عادی چندان به چشم نمی آید، اما اکنون شرایط حساس و جنگی اقتصادی است و باید به سربازان این کشور اطمینان خاطر القا شود تا این شرایط تلطیف شود و به نظر من می شد در این مدت با مردم صحبت هایی صورت گیرد».
به گفته او، «اگر مردم بتوانند تا حدی آرامش خود را حفظ کنند، بخش عمده ای از حاشیه بازار که همان حباب های ایجاد شده است، قابل کنترل خواهد بود زیرا بخشی از حباب ها ناشی از تنش های موجود در جامعه است».
این کارشناس تاکید می کند: « هنوز هم می توان با گفت گو تنش های اقتصادی را آرام تر کرد».
کاکایی ادامه می دهد: « چندی پیش یکی از سیاستمداران گفته بود، خوب است که دولتمردان سکوت می کنند که البته این صحبت دو تعبیر دارد. یکی اینکه دولتمردان در عمل نتایج فعالیت های سازمانشان را نشان می دهند و دیگری اینکه هرگاه صحبتی می شود، بازارهاییا برهم می خورد یا اینکه نتیجه عکس عمل می شود، اما در موضوع وزات صنعت و موضوع تحریم های خودرویی من معتقدم که باید با مردم گفت گو شود».
این کارشناس می افزاید: « ابتدا باید قبول کنیم در دورانی بحران هستیم و ارز از 3700 تومان تا هشت هزار تومان پیش رفته است. از طرفی دیگر تحریم های بین المللی نیز مزید بر علت شده است. در این شرایط نیز خوب است که دولتی همچون دولت مردمی کشور ما با مردم صحبت کند. چرا که باید یه عنوان سکاندار کشتی صنعت، چگونگی گذر از تلاطم ها و طوفان ها ترسیم شود و درمقابل به مردم اطمینان خاطر و آرامش القا شود».
او اظهار می کند: « طی سال های اخیر، خلا گفت گو برای افکار عمومی وجود داشته و اکنون نیز ادامه دارد. زیرا هر یک از ما به عنوان یک شهروند حق اطلاع از اتفاقات و تصمیم دولت را داریم تا از طریق رسانه ها و دولتمردان حقایق را بدانیم. البته شاید تصور بر این است که عمل و کار نهایی نحوه فعالیت را نشان می دهد که آن بحثی جداگانه است».
اکنون صرف نظر از اینکه آینده صنعت خودروسازی ایران پس از تحریم های سرسختانه امریکایی چه می شود و اینکه آیا تصمیمات بین المللی نسبت به ایران تغییر می کند یا خیر، مبرهن است که در زمان اجرای دور جدید تحریم های امریکا که صنعت خودروسازی در اولویت آن ها قرار دارد، همچنان جای خالی واکنش و اظهارات سکاندار صنعت ایران به وضوح مشاهده می شود.