بازار خودرویی کشور ایران امروزه تا حد زیادی به بازار خودرو کشورهای بلوک شرقی اروپا شباهت دارد. دلیل این شباهت نیز در نقاط اشتراک فرهنگی، سیاسی و مخصوصا اقتصادی بین ایران و کشورهای این ناحیه از اروپا نهفته است که باعث می شود این دو منطقه از دیدگاه خودرویی به یکدیگر نزدیک باشند. اما صنعت خودرو بلوک شرقی اروپا چه ساختاری دارد و ویژگی های برتر این منطقه در خودروسازی چیست؟
اگر بر نقشه کره زمین به دنبال ناحیه هایی به پیچیدگی و حساسیت مناطقی چون خاورمیانه باشیم بدون شک مکان های زیادی را نخواهیم یافت که به اندازه خاورمیانه از دیدکاه استراتژیک و تاریخی پیچیده و حساس باشند. اما در تاریخ معاصر کره زمین، منطقه اروپای مرکزی و شرقی (CEE) که در دوران جنگ سرد به بلوک شرقی مشهور بود یکی از مناطق جنجالی و حساس جغرافیایی کره زمین در اروپا است که در طی تاریخ مخصوصا در دوره معاصر پستی و بلندی های زیادی به خود دیده است.
این منطقه به صورت کلی از 18 کشور تشکیل می شود که مهم ترین آن ها را لهستان، مجارستان، آلمان شرقی (پیش از اتحاد)، جمهوری چک، اسلواکی، رومانی، بلغارستان، کرواسی، آلبانی، صربستان، بوسنی و هرزگوین و کوزوو تشکیل می دهند. این منطقه به واسطه تاریخ پر مخاطره و اقتصاد ویران خود نتوانست در ابعاد اروپای غربی رشد کند و از این رو هنوز هم در راستای توسعه گام برمی دارد.
• صنعت خودرو در CEE
صنعت خودرو در اروپای مرکزی و شرقی (CEE) وامدار کشورهای پیشرفته تر اروپایی و آسیایی است که با سرمایه گذاری های خود در این منطقه از اروپا، بازار خودروهای اقتصادی را رونق دادند. از سوی دیگر یکی از مهم ترین المان های شکل دهنده بازار فعلی خودرویی این منطقه وضعیت معیشتی و جایگاه اقتصادی کشورهای خودروساز و مصرف کننده این منطقه است که باعث می شود فاکتورهایی چون دوام و هزینه های نگهداری اندک برای مردمان این منطقه از طراحی و آپشن های رفاهی جایگاه بالاتری داشته باشد. پنج کشور برتر خودروساز در این منطقه را لهستان، جمهوری چک، اسلواکی، مجارستان و رومانی تشکیل می دهند که در این میان بالاترین تیراژ تولید در اختیار جمهوری چک است.
• خودروسازان برتر CEE
تنوع برندهای خودرویی در اروپای مرکزی و شرقی به مراتب فراتر از جایی چون ایران است. این جمله تنها به تنوع برند محدود نمی شود بلکه دلیل آن در تعدد خطوط تولید در این بخش از اروپا است که نشان دهنده سرمایه گذاری های بزرگ و بلند مدت برندهای برتر خودروساز در این منطقه است. یعنی دقیقا همان چیزی که ایران همیشه از آن محروم ماند.
برندهای فعال در حوزه CEE شامل اشکودا، فورد، فیات، رنو، پژو-سیتروئن اپل، تویوتا، داچیا، هیوندای و کیا می شود که در این میان برند اشکودا (از زیرمجموعه های فولکس واگن) با تکیه بر سابقه بسیار خوب برند مادر در منطقه اروپای غربی و بازار جهانی، بهترین فروش را تجربه می کند.
• شباهت های بازار خودرویی CEE و ایران
علی شکوهی، کارشناس صنعت خودرو در رابطه با شباهت های میان صنعت خودروسازی ایران و منطقه اروپای مرکزی و شرقی می گوید: «اصولا بازار خودرو هیچ کشوری شبیه به هیچ کشور دیگری نیست چرا که دارای تفاوت های اقتصادی و فرهنگی هستند. اما بازار خودرو ایران شباهت هایی با بازار خودرو منطقه CEE، شمال آفریقا و برخی مناطق آسیای شرق دارد که دلیل آن همسطح بودن شرایط اقتصادی در این مناطق است که یا توسعه نیافته اند یا در حال توسعه هستند.»
او ادامه می دهد: «عمده جمعیت جوامع این کشورها را سطج متوسط جامعه تشکیل می دهند از این رو برای این افراد اهمیت بسیاری دارد که خودرویی برگزینند که از کلاس اقتصادی باشد و قیمت نهایی و هزینه های تعمیر و نگهداری آن پایین باشد. در نتیجه خودروهای تولیدی در منطقه CEE می تواند مطلوب کشورهای این منطقه باشد، همانطور که در حال حاضر شاهد موفقیت های محصولات زیرمجموعه داچیا برند رنو در ایران هستیم.»
شکوهی در رابطه با ویژگی های برتر خودروهای تولیدی منطقه CEE که آن ها را برای بازار خودرو کشوری چون ایران مناسب می سازد می گوید: «این خودروها هزینه تولید پایین و طراحی بسیار ساده دارند و در عوض در فرایند تولید آن ها بر کیفیت فنی، دوام و هزینه های نگهداری تمرکز شده است. در حالت کلی این خودرو ها در قبال مبلغ پرداختی کیفیت نسبتا بالایی دارند. خریداران نیز این خودروها را به همین دلیل خریداری می کنند، نه صرفا به خاطر برند آن ها چرا که بیشتر این خودروهای اقتصادی اصولا ساخته و پرداخته برند ماد نبوده و در حقیقت نمونه های کسترش یافته خودروسازان کوچک محلی هستند که طی یک سرمایه گزاری به تملک برند ماد در آمده اند.»
جدا از شباهت های میان بازار خودرویی ایران و منطقه CEE باید مدنظر داشت که درحال حاضر خودروها و برندهای بسیار متنوع و پیشرفته ای در منطقه CEE به خودروسازی مشغول هستند و هرچند معدود خودروهایی چون رنو L90 (داچیا لوگان) و رنو ساندرو (داچیا ساندرو) از این منطقه در ایران به تولید می رسند اما برندهای برتر دیگری چون اشکودا و تویوتا محصولات بسیار مناسبی را در این منطقه تولید می کنند که متاسفانه پای آن ها به ایران باز نشد.
درصورت بازگشایی دروازه های تجاری ایران با کشورهای دیگر و داشتن اقتصادی آزاد می توان بیان کرد خودروهای برتر تولیدی منطقه CEE بهترین گزینه های برای تولید و عرضه در بازار خودروهای اقتصادی ایران محسوب می شوند.