رپورتاژ - اولین قدم برای انجام یک معامله اصولی تنظیم قرارداد یا مبایعه‌نامه بین خریدار و فروشنده است. هر کدام از طرفین قرارداد موظف هستند نسبت تعهدات خود در قرارداد پایبند باشند.
برای خرید خودرو، علاوه بر ظاهر خودرو باید نکاتی دیگری نیز توجه کرد. از جمله این موارد مدل خودرو، رنگ، شماره پلاک شهربانی، شماره موتور، شماره شاسی، نوع تیپ خودرو، تک‌سوز و دوگانه سوز بودن و غیره باید در قولنامه ثبت شود.
بعد از انجام این مراحل نحوه پرداخت هزینه از سوی خریدار، زمان تحویل خودرو، بیمه، کارت‌سوخت، زمان و نحوه تعویض پلاک، چگونگی پرداخت عوارض و مالیات و جرایم، دریافت تاییدیه عدم خلافی خودرو از سوی فروشنده باید مشخص شود.
یکی از موارد مهم دیگر تعیین زمان برای حضور در دفترخانه اسناد رسمی برای خریدار و فروشنده است.
بهترین روش برای انتقال مالکیت به توصیه کارشناسان موسسه حقوقی دیاکو در کرج این است که طرفین قرارداد پیش از حضور در دفترخانه اسناد رسمی در مراکز تعویض پلاک حضور یافته و با ارائه مدارک لازم اقدام به تعویض پلاک قبلی خود و نصب پلاک جدید برای خریدار اقدام نمایند.
مدارک مورد نیاز برای تعویض پلاک خودرو
مدارک شناسایی خریدار و فروشنده
برگ سبز خودرو
بنچاق به نام فروشنده (بنچاق قطعی منقول) و برگ کمپانی
معاینه فنی خودرو
ارائه مدارکی مانند آدرس محل سکونت خریدار مانند سند یا اجاره‌نامه با کدرهگیری، فیش برق یا تلفن
برای تعویض پلاک در صورتی که هر یک از طرفین خریدار یا فروشنده قادر به حضور همزمان در مرکز تعویض پلاک نباشد، می‌تواند در دفترخانه وکالتنامه جهت تعویض پلاک تنظیم نمایند.
در صورت استفاده از وکالت تعویض پلاک، خریدار با استفاده از وکالتی که از فروشنده می‌گیرد، می‌تواند به تعویض پلاک مراجعه کنند و پس از تعویض پلاک به منظور تنظیم سند قطعی خودرو به دفترخانه اسناد رسمی مراجعه کند و سرانجام به نام سند به نام خریدار ثبت می‌شود.
توصیه موسسه حقوقی دیاکو این است که در صورت استفاده از وکالتنامه فروش، مهلت تعویض پلاک را در وکالتنامه درج نمایید.
اگرچه وکالتنامه دارای محدودیت‌هایی است اما تا حد امکان از خرید و فروش‌های وکالتی خودرو خودداری نمایید و در صورت استفاده از وکالتنامه هرچه سریعتر نسبت به قطعی نمودن مورد وکالت اقدام نمایید.
چه نکاتی در قولنامه یا مبایعه نامه باید مورد توجه قرار گیرد؟
۱- قولنامه از مهمترین اسنادی است که هنگام خرید و فروش خودرو طبق قوانین تنظیم می‌شود و در دادگاه دارای اعتبار است.
۲- برای انجام معامله خودرو می‌توان به بنگاه‌های معاملاتی مراجعه کرد. در بسیاری از موارد بنگاه‌های معاملاتی خودشان فروشندگان خودرو هستند. برای معامله در چنین موقعیتی توجه به این نکته که معاملات زیر نظر اتحادیه باشد، الزامی است.
۳- در برگ قرارداد و فاکتورهایی که در بنگاه‌ها صادر می‌شود، باید از سربرگ و مهر اتحادیه استفاده شود.
۴- بنگاه‌ها ابتدا قرارداد اولیه ثبت می‌کنند. علت مفید و مهم بودن مبایعه‌نامه این است که در صورت بروز هرگونه اختلاف، صاحب بنگاه قادر است شهادت بدهد، زیرا بنگاه قرارداد مبایعه‌نامه را در سه برگ تهیه می‌کند. یکی برای خریدار، یکی برای فروشنده و دیگری نزد بنگاه به امانت باقی می‌ماند.
۵- هنگام نوشتن قولنامه بیمه‌نامه خودرو را به دقت مشاهده کنید. داشتن یا نداشتن تخفیف بیمه مشخص می‌کند که خودرو تصادف کرده یا نکرده است و یا تعداد دفعات تصادف را نشان می‌دهد. اگر خودرویی که تصادف کرده باشد از تخفیف بیمه برخوردار نیستند.
۶- سالم بودن و یا عدم سالم بودن وسایل جانبی خودرو باید در قولنامه ذکر شود.
۷- هزینه یا مبلغی که برای خرید و پرداخت می‌شود در قولنامه باید ذکر شود و ذکر اینکه چه مبلغی به صورت نقدی پرداخت می‌شود و چه مبلغی به صورت چک پرداخت می‌شود، باید در قولنامه ثبت شود.
۸- در صورتی که مبلغی به صورت چک پرداخت می‌شود، باید تمام جزئیات چک، تعداد، تاریخ و مبلغ آن در آن قولنامه ذکر شود.
۹- قولنامه نباید خط‌خوردگی داشته باشد. اگر در هنگام نوشتن دچار خط خوردگی شود، باید در انتها توضیح مربوط به خط‌خوردگی داده شود و اینکه قبل از امضای طرفین خط‌خوردگی به وجود آمده است، نوشته شود. شاهدان نیز باید یادداشت مربوط به علت خط خوردگی را امضا نمایند.
۱۰- طرفین معامله باید یک نفر شاهد عادل داشته باشند تا قرارداد را به عنوان شاهد امضا کند.
چه زمانی شرایط فسخ قولنامه را خواهیم داشت؟
بعد از خرید خودرو ممکن است به هر دلیل نیاز فسخ معامله پیدا کنید. حقوقدانان از کلمه خیار (یعنی برهم زدن) برای فسخ معامله استفاده می‌کنند.
۱- خیار مجلس زمانی که طرفین معامله هنوز در محل نوشتن معامله حضور دارند اما به هر دلیلی در لحظات آخر از انجام معامله پشیمان می‌شود.
۲- خیار غبن زمانی که یکی از طرفین معامله متوجه می‌شود که در این معامله ضرر کرده است. مثلاً فروشنده متوجه می‌شود که خودرو را زیر قیمت فروخته است اما در بیشتر معاملات دارای این قرارداد خیار غبن از بین رفته است.
۳- خیار تدلیس یعنی فروشنده خودرو خود را بهتر از آنچه چیزی که هست نشان می‌دهد و با فریب دادن مشتری سعی در پوشاندن عیب و ایراد آن دارد.
۴- خیار شرط یعنی خریدار و فروشنده شرط می‌کنند که تا مدتی معین می‌تواند قرارداد را فسخ کند.
۵- خیار تخلف شرط خریدار یا فروشنده شرط کرده باشند که کاری را که انجام می‌دهند اما انجام نداده باشند، در آن صورت طرف مقابل می‌تواند معامله را فسخ کند.
۶- خیار تاخیر اگر به انجام معامله خود را در مورد زمان پرداخت چیزی نوشته نشده باشد، فروشنده می تواند سه روز منتظر باشد، اگر پرداخت نشد، فروشنده حق فسخ را دارد.
۷- خیار تعذر تسلیم اگر فروشنده نتواند مال خود را به هر دلیلی به خریدار تحویل دهد، قرارداد باطل است.
۸- خیار شرکت اگر معلوم شود که خودرو فروخته شده متعلق به کسی دیگری است و صاحب آن راضی به معامله نشود، خریدار می‌تواند معامله را بر هم زند.
وکالت بلاعزل درخرید و فروش
وکالت را می‌توان به دو نوع ساده و بلاعزل تقسیم کرد. در وکالت ساده موکل می‌تواند هر زمانی که بخواهد وکیل خود را عزل کند. اما در وکالت بلاعزل موکل حق عزل وکیل خود را ندارد، مگر اینکه هنگام دادن وکالت به وکیل خود شرط عزل وکیل را کرده باشند.
در ماده ۶۷۹ قانون مدنی آمده است که موکل هر وقت بخواهد می‌تواند وکیل خود را از کند ،مگر اینکه وکالت وکیل یا عدم عزل وکیل در ضمن عقد شرط شده باشد. در این حالت دیگر موکل حق عزل وکیل و فسخ وکالت را ندارد.
در چه صورتی وکالت بلا عزل قابل فسخ است؟
عواملی که باعث باطل شدن وکالت ساده یا بلاعزل می‌شود، عبارتند از فوت وکیل یا موکل، جنون وکیل یا موکل، از بین رفتن موضوع وکالت، انجام عملی منافی با وکالت توسط موکل و پایان یافتن مدت وکالت است.
آیا موکل می‌تواند مورد وکالت را خودش انجام دهد؟
وکالتنامه چه ساده باشد یا بلاعزل، موکل حق انجام وکالت مال خود را خواهد داشت. با اعطای وکالت بلاعزل گرچه فروشنده حق عزل وکیل را ندارد، اما می‌تواند مال خود را که به وکیل وکالت در فروش داده است، خود موکل معامله کند.
آنچه امروزه در بین مردم هنگام خرید و فروش ملک یا خودرو رواج یافته است، وکالتنامه بلاعزل است. یعنی فروشنده چون کاملاً پول را دریافت می‌کند به خریدار وکالت بلاعزل می‌دهد که مراحل اداری و انتقال را انجام دهد و به نام خودش سند بزند.
در وکالت بلاعزل اگر بعد از دریافت پول و قبل از سند زدن فروشنده فوت کند یا دچار جنون شود، تکلیف خریدار چیست؟
خریدار، مالی را که خریده و پول آن را هم پرداخت کرده است، نمی‌تواند سند به نام خودش بزند زیرا براساس قانون با مجنون شدن و یا فوت موکل وکالت باطل می‌شود و خریدار باید از وارثان پول خود را توسط مراجع قضایی دریافت کند.
آیا افرادی که به وکالت بلاعزل به آنها داده شده است می‌توانند مالک آن خودرو یا ملک باشند؟
وکالت بلاعزل به معنی انتقال مورد وکالت نیست و هیچ‌کس نمی‌تواند با وکالت بلاعزل ادعای مالکیت کند. مگر اینکه طبق عقودی مانند بیع، صلح یا هبه به آنها منتقل شده باشد. یعنی خود وکالت بلاعزل به معنی انتقال سند نیست.
وکالت در فروش حق مالکیت برای طرف مقابل ایجاد نمی‌کند و راه مناسب برای برطرف کردن این مشکل این است که اگر تنظیم سند رسمی به هر دلیلی برای طرفین امکان‌پذیر نباشد و می‌خواهند معامله وکالتی انجام دهند، در کنار وکالت بلاعزل در فروش یک مبایعه نامه نیز تنظیم کنند و با استفاده از مبایعه نامه حق مالکیت برای خریدار ایجاد می‌شود.
اما اگر موکل ضمن عقد خارج لازم انجام مورد وکالت را از خود سلب کرده باشد دیگر حق انجام امور وکالت مال خود را نخواهد داشت.( یعنی اگر در زمان وکالت بلاعزل در فروش شرط شده باشد که موکل حق فروش مال خود را نداشته باشد)
اگر فروشنده مال منقول و غیرمنقول خود را در قالب عقد بیع فروخته باشد و فروشنده به وکیل، وکالت بلاعزل در فروش داده باشد، در این صورت هم فروشنده حق انجام امور وکالت را ندارد و اگر مال را بفروشد به عنوان جرم فروش مال غیر است.
توصیه موسسه حقوقی دیاکو
اگر شخصی به علت مشکلاتی نمی‌توان انتقال سند رسمی انجام دهد، حتما قبل از دادن وکالتنامه بلاعزل در فروش و خرید مبایعه نامه عادی تنظیم کند.
وکالت بلاعزل در بسیاری از مواقع دارای مشکلات اساسی می‌باشند و افراد با یک امضا تمام اموال و دارایی خود را از دست می‌دهند و این به خاطر عدم اطلاع کافی از مراحل حقوقی وکالت بلاعزل می‌باشد.
در هنگام خرید و فروش خودرو دست دوم، اگر شما خریدار هستید، قبل از رفتن به دفتر اسناد رسمی همراه فروشنده به تعویض پلاک مراجعه کنید.
یکی دیگر از مشکلات گرفتن وکالت برای تعویض پلاک از فروشنده این است که اگر شخصی حق انجام معامله نداشته باشد، دادن وکالتنامه او به شما برای تعویض پلاک بی‌اعتبار است. اشخاصی که حق انجام معامله را ندارند، از ترفند دادن وکالتنامه سوء استفاده می‌کنند و از بی‌اطلاعی خریدار از ممنوع المعامله بودنشان کلاهبرداری می‌کنند.