امروزه، حدود یک‌سوم از خودروهای تولیدی بدون تایر زاپاس عرضه می‌شوند. دلیل این موضوع چیست و چرا خودروسازان چنین کاری می‌کنند؟
مدتی است که بعضی از غول‌های صنعت خودروسازی مدل‌های جدید خود را بدون ارائه‌ی تایر زاپاس به مشتریان تحویل می‌دهند که سبب تعجب بعضی از آن‌ها می‌شود و سؤالاتی در ذهن بسیاری از خریداران ایجاد می‌کند: اگر تایر خودرو دچار پنچری شود، چه باید بکنم؟ چرا خودروساز چنین امکان مهمی را از خودرو حذف کرده است؟ آیا مسائل مالی مطرح است؟ آیا سودجویی خودروساز سبب این تصمیم شده است؟ برای پاسخ‌گویی به این پرسش‌ها باید با نگاهی عمیق‌تر به موضوع، دلایل این تصمیم را بررسی کنیم.
براساس مطالعات، با وجود سیر نزولی ۳۶ درصدی ارائه‌نشدن زاپاس در خودروهای جدید، از سال ۲۰۱۷ تاکنون، حدود یک‌سوم از خودروهای تولیدی بدون تایر زاپاس عرضه شده‌اند. نکته‌ی مهم توجه دراینباره آن است که بسیاری از صاحبان خودروها تا هنگام بروز حادثه و مواجهه با پنچری از نبود زاپاس در خودروشان آگاه نیستند و در سال ۲۰۱۶، این موضوع سبب ۴۵۰ هزار تماس تلفنی با سازمان خودرو آمریکا شده است.
تاکنون، خودروسازان دلایل مختلفی برای توجیه حذف زاپاس از مدل‌های جدید ارائه داده‌اند؛ اما هیچ‌یک از از آن‌ها نتوانسته راننده‌ی مانده در جاده را آرام کند. درادامه، دلایل احتمالی خودروسازان برای این اقدام را برمی‌شماریم و با بررسی دلایل مختلف، سعی می‌کنیم پاسخ مناسبی برای آن‌ها بیابیم:
بعضی خودروهای جدید به تایرهای ران‌فلت (Run-flat) مجهز شده‌اند؛
باعث کاهش هزینه‌های تولید می‌شود؛
وزن خودرو کاهش مییابد؛
مصرف سوخت اندکی کاهش مییابد؛
در بعضی از خودروها محدودیت‌های طراحی سبب حذف زاپاس می‌شود.
تایرهای ران‌فلت و کاهش مصرف سوخت
در سال‌های اخیر بی‌ام‌و بیشترِ محصولات خود را همراه تایرهای ران‌فلت عرضه کرده است. اگرچه سایر خودروسازان نیز از تایرهای ران‌فلت استقبال می‌کنند، بی‌ام‌و به‌عنوان پیشتاز خودروسازان در این عرصه عمل کرده است. دیواره‌ها و فضای داخلی تایر ران‌فلت تقویت شده و در‌مقایسه‌با تایر عادی خشک‌تر و سفت‌تر است. این تایرها طوری طراحی شده‌اند تا درصورت بروز پنچری، به خودرو اجازه دهند با حداکثر سرعت ۸۰ کیلومتربرساعت به حرکت خود ادامه دهد و راننده بتواند به نزدیک‌ترین تعمیرگاه مراجعه کند. تعمیر تایرهای ران‌فلت امکان‌پذیر نیست و به‌محض بروز پنچری باید تعویض شوند. این تایرها در‌مقایسه‌با تایرهای عادی گران‌ترند و دسترس‌پذیری کمتری دارند.
باتوجهبه قیمت گران‌تر تایر ران‌فلت ادعای کاهش هزینه‌ی تولید با حذف تایر زاپاس دورازذهن است؛ اما اگر درصورت حذف زاپاس و استفاده از تایر عادی به‌دست خودروساز، تغییری در هزینه‌ی تولید رخ می‌دهد؟ خرید تایر زاپاس به‌همراه جک و آچار کمی بیش از ۱۰۰ دلار هزینه دارد و باتوجهبه اینکه خودروسازان با خرید عمده‌ی این موارد قیمت تمام‌شده‌ی کمتری می‌پردازند، می‌توان به‌طورتقریبی در نظر گرفت با حذف زاپاس در هر خودرو، سودی ۱۰۰ دلاری عاید خودروسازان می‌شود.
هیوندای یکی از خودروسازانی است که تایر زاپاس را از بیشترِ محصولات خود حذف کرده و به‌جای آن کیت اضطراری پنچرگیری ارائه می‌کند. این شرکت دلیل اقدامش را کاهش وزن خودرو اعلام کرده است. میشل تینسون، نماینده‌ی شرکت، دراینباره می‌گوید:
مهم‌ترین دلیل حذف تایر زاپاس از محصولاتمان کاهش وزن تقریبی ۱۱ کیلوگرمی است و صرفه‌جویی در هزینه‌های تولید هرگز دلیل مناسبی برای این اقدام هیوندای نبوده است. مهندسان همواره در تلاش‌اند راه‌های مختلفی برای بهبود بازدهی خودروها بیابند و کاهش وزن همیشه یکی از عوامل اساسی در‌این‌زمینه بوده است.
به‌بیان‌دیگر، کاهش وزن خودرو می‌تواند سبب بهبود مصرف سوخت شود. تحقیقات نشان می‌دهد کاهش وزن خودرو می‌تواند تا ۱ درصد مصرف سوخت را کاهش دهد که این امر در بازاریابی خودروها و بهبود رتبه‌ی مصرف سوخت برندها تأثیرگذار باشد.
محدودیت‌های طراحی
اقبال عمومی به استفاده از خودروهای الکتریکی و هیبریدی یکی دیگر از دلایل اصلی حذف تایر زاپاس از خودروها است. در طراحی خودروهای مجهز به باتری، فضای تعبیه‌ی باتری‌ها یکی از مسائل مهندسان و طراحان است. معمولا باتری‌ها در کف انتهای خودرو درست زیر صندلی‌های عقب و بخشی از فضای بار قرار می‌گیرد. این عامل سبب می‌شود مهندسان برای حفظ فضای بار مناسب، محل قرارگیری زاپاس را حذف کنند. تینسون دراینباره می‌گوید:
مهندسان ما با اختصاص فضای زاپاس به محل قرارگیری باتری‌ها تلاش کردند تا فضای داخلی و بار خودرو دست‌نخورده باقی بماند.
در خودروهای بزرگ، مشکل کمبود فضا و حذف تایر زاپاس مطرح نیست؛ اما باتوجهبه اینکه خودروهای هیبریدی سدان و کامپکت از استقبال بیشتری برخوردارند، خودروسازان به‌اجبار حذف زاپاس از این مدل‌ها را انتخاب می‌کنند. با‌این‌حال براساس ادعای هیوندای، طبق نظرسنجی‌های این شرکت، مشتریان دلایل شرکت برای حذف زاپاس از مدل‌های غیرهیبریدی را پذیرفتنی نمی‌دانند و این عامل سبب شده شرکت در استراتژی‌های خود تجدیدنظر کند و مدل‌هایی نظیر الانترا و اکسنت را که در گذشته بدون زاپاس عرضه می‌شدند، به‌همراه تایر زاپاس به مشتریان تحویل دهد.