در هفته‌های اخیر شاهد اتفاقات زیادی در حوزه خودرو بودیم. داستان با افزایش قیمت خودروها آغاز شد و بعد هم ماجرای کاهش تعرفه خودروهای وارداتی و شکایت یک شهروند به دیوان عدالت اداری که چرا برخلاف ردیف بودجه‌ای، دولت تعرفه صددرصدی واردات خودرو را با 20 درصد کرده است! بارها هم در چند روز اخیر، طی گزارش‌های مختلف درباره این موضوع نوشتیم.
اما با همه این تفاسیر شنبه روز اول کاری بازار خودرو پس از این ماجراهاست.
در حالی که روز یکشنبه 19 مردادماه،قرعه‌کشی طرح اخیر فروش ۱۰ هزار دستگاه خودروی وارداتی در قالب ۳۹ مدل خودرو که ثبت‌نام آن شنبه شب به پایان می‌رسد؛ انجام خواهد شد. همچنین وجوه بلوکه شده مشتریان نیز پس از پایان مهلت ثبت‌نام، آزاد و قابل برداشت است. با سعید موتمنی، کارشناس بازار خودرو و رئیس اسبق اتحادیه نمایشگاه‌داران؛ درباره تأثیر این اتفاقات بر بازار خودرو گفت‌و‌گو کرده‌ایم.
وضعیت بازار خودرو در آغاز هفته جدید به چه صورت است؟
تا روز پنجشنبه هفته گذشته، بازار با اندکی افزایش قیمت مواجه بود، بویژه در مورد خودروهای داخلی. اما از ابتدای این هفته، قیمت‌ها مجدداً کاهش‌یافته و به سطح اوایل هفته برگشته‌اند. خودروهای داخلی با روند نزولی روبه‌رو شدند و خودروهای وارداتی نیز تقریباً بدون تغییر نسبت به چند روز گذشته معامله می‌شوند.
به‌طورکلی در ماه‌های اخیر، روند قیمت خودروها نزولی بوده یا افزایشی؟
در یک سال اخیر، روند کلی قیمت‌ها نزولی بوده است. خودروهایی که فاکتور می‌شوند، معمولاً دچار افزایش قیمت نمی‌شوند. اما آن دسته از خودروهایی که فاکتور نشده‌اند و عرضه محدودی دارند، بعضاً دچار نوسان می‌شوند. اگر به بازار طی چهار یا پنج ماه گذشته نگاه کنید، متوجه می‌شوید که هر افزایشی، هرچند مقطعی بوده، در نهایت با کاهش قیمت همراه شده است. بنابراین، می‌توان گفت که بازار در مسیر واقعی شدن قیمت‌ها قرار دارد.
خبر احتمال بازگشت تعرفه ۱۰۰ درصدی واردات، چه تأثیری بر بازار گذاشت؟
در حال حاضر، بازار نسبت به این خبر واکنش محسوسی نشان نداده است؛ زیرا هنوز تصمیم نهایی دراین‌خصوص اتخاذ و ابلاغ نشده. با اینکه تأثیر اجرای چنین تعرفه‌ای وابسته به عوامل متعددی مثل نرخ ارز، سیاست‌های اقتصادی و نرخ تورم است. تجربه نشان داده در شرایطی که تقاضا پایین و عرضه بالا باشد، حتی تعرفه‌های بالا هم لزوماً منجر به افزایش قیمت نمی‌شوند. همان‌طور که در سال ۹۷، بسیاری از خودروها به دلیل کاهش تقاضا، حتی پایین‌تر از قیمت مصوب شرکت‌ها فروخته می‌شدند.
چرا بازار به افزایش قیمت کارخانه‌ای برخی خودروهای داخلی واکنشی نشان نداد؟
افزایش قیمت کارخانه‌ای در شرایطی اتفاق افتاد که تقاضا در بازار بسیار پایین بود؛ بنابراین بازار واکنشی نشان نداد و قیمت‌ها ثابت ماند. این در حالی است که عرضه این خودروها در ۶ ماه گذشته هم محدود بوده. اگر تأمین نیاز بازار به‌صورت کامل انجام می‌شد، حتی امکان کاهش قیمت این خودروها نیز وجود داشت و می‌توانست به قیمت کارخانه نزدیک شود.
نظر شما درباره شرایط فروش اقساطی شرکت‌ها چیست؟ آیا این طرح‌ها می‌توانند مشتری جذب کنند؟
در حال حاضر، تنها مصرف‌کنندگان واقعی هستند که در طرح‌های فروش مشارکت می‌کنند. چون تقاضا کاهش‌یافته، شرکت‌ها شرایط بهتری برای پیش‌فروش‌ها در نظر گرفته‌اند. مثلاً با پرداخت اولیه ۱۰ تا ۱۵ درصد، امکان ثبت‌نام فراهم شده که برای برخی خریداران جذاب است. اما دیگر خبری از تقاضای سرمایه‌گذاری نیست. البته چون قیمت‌ها قطعی اعلام نمی‌شوند، خریدار باید ریسک افزایش قیمت نهایی را بپذیرد. به همین دلیل برخی همچنان برای ورود به این طرح‌ها مردد هستند.
آیا این عدم قطعیت در قیمت نهایی باعث بلاتکلیفی خریداران شده است؟
بله، دقیقاً همین‌طور است. خریدار نمی‌داند در نهایت چه مبلغی باید بپردازد. از طرفی با تورم مواجه است و از سوی دیگر، تولیدکننده هم به دلیل مشخص نبودن هزینه‌ها، حاضر نیست قیمت قطعی اعلام کند. این سردرگمی باعث شده تصمیم‌گیری برای بسیاری از متقاضیان سخت شود. در این میان، پایین نگه‌داشتن تعرفه‌های واردات می‌تواند هم به نفع مصرف‌کننده باشد و هم در بلندمدت به نفع خودروسازان.
منظورتان از اینکه این وضعیت به نفع خودروسازان هم خواهد بود، چیست؟
وقتی خودروساز ببیند تقاضا پایین است و فروش کاهش پیدا کرده، ناچار است به فکر ارتقای کیفیت محصولات بیفتد. این موضوع به قطعه‌سازها هم منتقل می‌شود و در نهایت باعث بهبود کیفیت کلی صنعت خودرو می‌شود. در بازار رقابتی، مصرف‌کننده حق انتخاب دارد و طبیعی است که تولیدکننده برای حفظ سهم بازارش تلاش کند کیفیت را بالا ببرد. در مقابل، در سال‌های گذشته خودروهایی را دیده‌ایم که بدون هیچ تغییر فنی یا کیفی، صرفاً با تغییرات ظاهری ادامه تولید داده‌اند.
در حال حاضر به نظر می‌رسد همه منتظرند ببینند تعرفه‌ها به چه سمتی می‌رود. آینده بازار را در این شرایط چطور ارزیابی می‌کنید؟
دقیقاً همین‌طور است؛ همه منتظر روشن‌شدن تکلیف تعرفه‌ها هستند. اما واقعیت این است که بازار در حال حاضر بیش از هر چیز به ثبات و آرامش نیاز دارد. اگر فضای کلی اقتصادی و سیاسی کشور به سمت آرامش حرکت کند، بازار خودرو هم به مسیر طبیعی و تعادلی خود بازخواهد گشت.
اگر تعرفه واردات به طور رسمی افزایش یابد، چه تأثیری بر بازار خواهد داشت؟
در صورت بازگشت تعرفه به سطح ۱۰۰ درصد، تأثیر آن کاملاً مشخص است: قیمت خودروهای وارداتی به طور قابل‌توجهی افزایش پیدا می‌کند، احتمالاً تا چندبرابر. این اتفاق مستقیماً به ضرر مصرف‌کنندگان خواهد بود و می‌تواند آرامش نسبی موجود در بازار را بر هم بزند. افزایش ناگهانی قیمت، نه‌تنها توان خرید بسیاری از خریداران واقعی را کاهش می‌دهد، بلکه دوباره زمینه را برای ایجاد التهاب و دلالی فراهم می‌کند. بنابراین بهتر است سیاست‌گذاری‌ها به‌گونه‌ای باشد که ثبات بازار حفظ شود.