دو خودروساز بزرگ فرانسه در شرایطی به‌عنوان اولین سرمایه‌گذاران خارجی صنعت خودرو در پسابرجام، راهی ایران شده‌اند که کارنامه جهانی آنها در نیمه اول سال 2017، در مقایسه با مدت مشابه سال 2016 نشان از فروش نامناسب برخی محصولات شان دارد. پژوسیتروئن و رنو درحال حاضر تنها سرمایه‌گذاران خارجی در خودروسازی ایران به شمار می‌روند که اولی در زمستان سال گذشته قرارداد خود را با شرکای ایرانی به امضا رساند و دومی نیز کمتر از یک ماه گذشته. بر این اساس، پژو با ایران خودرو و همچنین رنو نیز با سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو)، قرارداد همکاری مشترک امضا کرده‌اند و سیتروئن نیز تفاهم‌نامه‌ای را با سایپا به امضا رساند. هرچه هست، مطابق با آمارهای ارائه شده، پژوسیتروئن و رنو نتوانسته‌اند آمار چندان مناسبی را در فروش جهانی از خود به جا بگذارند. مرور جزئیات این آمار اما جدای از اینکه وضعیت نه چندان مناسب فروش پژوسیتروئن و رنو را در بازارهای جهانی (به جز ایران) نشان می‌دهد، بلکه ثابت می‌کند بازار ایران تا چه حد توانسته در آمار کلی فروش آنها اثر مثبت بگذارد.
کارنامه فروش پژو
ابتدا از پژوسیتروئن (شامل پژو و سیتروئن و دی‌اس) شروع کنیم، گروه خودروسازی که هرچند مجموع جهانی فروش‌شان در نیمه ابتدایی سال 2017 اندکی افزایشی بوده، با این حال در بازارهای بزرگی مانند اروپا و چین، کاهش فروش را تجربه کرده‌اند. بر این اساس، گروه پژوسیتروئن در مجموع یک میلیون و 579 هزار و 934 دستگاه انواع محصول را در بازارهای جهانی به فروش رسانده که در مقایسه با نیمه نخست سال 2016، 3/ 2 درصد افزایش داشته است. طبق آمار اعلامی، پژو به‌صورت جداگانه یک میلیون و 25 هزار و 307 دستگاه انواع محصول را در نیمه نخست 2017 به فروش رسانده و سیتروئن نیز آماری 526 هزار و 761 دستگاهی را از خود به جا گذاشته است. با این حساب، پژو افزایش 15 درصدی فروش را تجربه کرده اما سیتروئن 3/ 12 درصد کاهش را به خود می‌بیند. همچنین دی‌اس نیز فروش تنها 27 هزار و 866 دستگاه انواع محصول در بازه زمانی موردنظر داشته تا نسبت به نیمه نخست 2016 افتی 3/ 46 درصدی را تجربه کرده باشد.بیشترین فروش پژوسیتروئن اما در بازار اروپا بوده، به نحوی که این گروه خودروسازی توانسته یک میلیون و 36 هزار و 90 دستگاه محصول در آن بفروشد. با این حال پژوسیتروئنی‌ها در مقایسه با نیمه نخست سال 2016 با کاهش 9/ 1 درصدی فروش مواجه شده‌اند. در حالت تفکیکی اما بیشترین فروش به ترتیب نصیب پژو،سیتروئن و دی‌اس شده است. بر این اساس، پژو و سیتروئن کاهشی بسیار جزئی را تجربه کرده‌اند، حال آنکه دی‌اس حدود 45 درصد افت فروش را به خود دیده است.
از اروپا که بگذریم، اوج افت فروش پژوسیتروئن در بازار چین اتفاق افتاده است. طبق آمار، فروش این گروه خودروساز از 296 هزار و 507 دستگاه طی نیمه نخست سال 2016، به 152 هزار و 380 دستگاه طی شش ماه اول 2017 رسیده است. با این حساب، پژوسیتروئن 6/ 48 درصد کاهش فروش در بزرگترین بازار خودرو دنیا داشته است. در حالت تفکیکی اما، پژو افتی 6/ 36 درصدی، سیتروئن افتی 2/ 62 درصدی و دی‌اس نیز افتی 9/ 63 درصدی را در این بازار به خود اختصاص داده‌اند. اما در آمریکای لاتین شرایط برای گروه پژوسیتروئن خوب پیش رفته، چه آنکه در مجموع 5/ 8 درصد به فروش محصولات آن در نیمه نخست 2017 و نسبت به شش ماه ابتدایی 2016، اضافه شده است. این در شرایطی است که پژو با افزایش 2/ 5 درصدی، سیتروئن با افزایش 7/ 14 درصدی مواجه شده‌اند و دی‌اس مانند بازارهای اروپا و چین، باز هم افت را تجربه کرده است. طبق آمار، فروش دی‌اس در بازار آمریکای لاتین تقریبا به نصف کاهش یافته و این نشان می‌دهد برند لوکس فرانسوی روزهای خوشی را در نیمه نخست 2017 سپری نکرده است. از آمریکای لاتین به اوراسیا برویم، جایی که گروه پژوسیتروئن با افزایش قابل‌توجه فروش طی نیمه نخست سال 2017 مواجه شده است. در این بازار، اگرچه پژو با افزایش 1/ 41 درصدی و سیتروئن با 5/ 10 درصدی مواجه شده‌اند، با این حال دی‌اس باز هم خلاف جهت رفته و کاهشی 14 درصدی را به خود می‌بیند. در مجموع اما گروه خودروسازی پژوسیتروئن توانسته فروش خود در بازار اوراسیا را 4/ 26 درصد در مقایسه با نیمه نخست سال 2016 افزایش دهد.
سری هم اما به بازار هند بزنیم، بازاری که تنها دو‌درصد به حجم فروش پژوسیتروئن طی نیمه نخست 2017 و در مقایسه با 6 ماه ابتدایی 2016 اضافه شده است. کل فروش این گروه خودروسازی در هند، 10 هزار و 458 دستگاه بوده که بیشترین آن سهم پژو و کمترین نیز سهم سیتروئن بوده است. در این بازار، پژو کاهش فروشی 4/ 4 درصدی داشته و دی‌اس نیز بیش از 40 درصد افت را تجربه کرده، با این حال سیتروئن توانسته 8/ 52 درصد به فروش خود در هند بیفزاید. اما به خاورمیانه و ایران بیاییم، جایی که گروه پژوسیتروئن با آماری شگفت‌انگیز مواجه و حدود 218 درصد به میزان فروش آن طی نیمه ابتدایی 2017 و در مقایسه با شش ماه نخست 2016 اضافه شده است. طبق آمار اعلامی، فروش این گروه خودروساز فرانسوی از 87 هزار و 420 دستگاه طی نیمه نخست 2016 به 277 هزار و 931 دستگاه طی شش ماه ابتدایی 2017 رسیده که بدون شک بازار ایران بیشترین سهم را در این صعود بزرگ ایفا کرده است. طبق آمار اعلامی، پژو توانسته در بازه زمانی موردنظر حدود 333 درصد به فروش خود در بازار خاورمیانه و آفریقا بیفزاید و این موضوع به‌طور مستقیم با لغو تحریم علیه خودروسازی ایران و بازگشت پژو به کشور در ارتباط است. در آمار منتشره، فروش پژو 206 و پژو 405 طی نیمه نخست 2017، به ترتیب 1244 و 1656 درصد افزایش یافته و ازآنجاکه این دو محصول فقط در ایران به فروش می‌رسند، باید پذیرفت که اوج‌گیری پژویی‌ها در بازار خاورمیانه و آفریقا به لطف بازگشت شان به ایران بوده است. در آمار منتشره نام خودروهای آینده پژو در ایران نیز به چشم می‌آیند. بر این اساس، مدل 208 کاهشی 8/ 9 درصدی، مدل 2008 کاهشی 2/ 10 درصدی، مدل 301 افتی 33 درصدی و مدل پژو 508 هم افتی 8/ 56 درصدی را در فروش تجربه کرده‌اند.
اوضاع فروش رنوهای ایران
اما به سراغ رنو برویم، دیگر خودروساز فرانسوی که آمار فروش اروپایی آن در نیمه نخست 2017 تقریبا با کل فروش جهانی پژو در همین بازه زمانی، برابری می‌کند. این شرکت توانسته بیش از یک میلیون و 25 هزار دستگاه انواع محصول را در بازه زمانی موردنظر بفروشد و در مقایسه با 6 ماه ابتدایی 2016 حدود 6/ 5 درصد افزایش فروش را تجربه کند. آمارها نشان می‌دهند فروش رنو در بازارهایی مانند ایران و چین طی نیمه نخست 2017 شتاب گرفته است. این در شرایطی است که ریسک حضور در بازار ایران در 2017 و برای رنو، افزایشی بوده، با این حال خودروساز فرانسوی با افزایش تولید و واردات (در ایران)، فروش خود را در کشور افزایش داده است. آمارها می‌گویند رنو توانسته در بازه زمانی موردنظر، فروش خود را در بازار ایران 3/ 100 درصد افزایش دهد، به نحوی که سهم این بازار از کل فروش جهانی رنو، حدود 8/ 9 درصد بوده است. نکته مهم دیگر در مورد فروش جهانی رنو اما اینجا است که برخی از محصولات حال حاضر و آینده این شرکت برای بازار ایران، با کاهش فروش در دنیا مواجه شده‌اند. به‌عنوان مثال، رنوداستر که قرار است مدل جدید آن در ایران تولید و عرضه شود، با کاهش 6درصدی در فروش مواجه شده است. یا مثلا در بین خودروهای وارداتی رنو به ایران، مدل فلوئنس با افت 3/ 80 درصدی مواجه شده و کپچر هم 3/ 6 درصد کاهش را به خود می‌بیند. همچنین مدل کلیو نیز که احتمال حضور آن در ایران هست، 9/ 2 درصد کاهش فروش در بازارهای جهانی داشته است. در مقابل اما خودروهایی مانند کوئید و تندر-90 و ساندرو و تالیسمان و کلئوس با افزایش فروش در سطح دنیا مواجه شده‌اند. بر این اساس، کوئید به‌عنوان یکی از گزینه‌های رنو برای حضور در ایران، 4/ 6 درصد افزایش فروش داشته و فروش خانواده لوگان (شامل تندر و ساندرو و...) نیز حدود 23 درصد بالا رفته است. در مجموع اما رنو یک میلیون و 879 هزار و 288 دستگاه انواع محصول در نیمه نخست سال 2017 به فروش رسانده تا 4/ 10 درصد افزایش را نسبت به 6ماه ابتدایی 2016 تجربه کند.
فرانسوی‌های تنها سرمایه‌گذاران خودروسازی ایران
اما اگرچه در نگاه اول این طور به نظر می‌رسد که فرانسوی‌ها برای نجات از رکود فروش و تنها به قصد استفاده از بازار خودرو ایران راهی کشور شده‌اند، با این حال، چه این فرضیه صحیح باشد چه نه، پژوسیتروئن و رنو فعلا تنها سرمایه‌گذاران خارجی صنعت خودرو به‌شمار می‌روند. به عبارت بهتر، با توجه به تداوم سیاست‌های ایالات متحده آمریکا علیه ایران و اثر منفی این موضوع بر روند سرمایه‌گذاری خارجی، هنوز هم بسیاری از برندهای اروپایی برای حضور در خودروسازی کشور بیم دارند، با این حال پژوسیتروئن و رنو ریسک این ماجرا را پذیرفته‌اند. گذشته از این، به هر حال تردیدی وجود ندارد که برای همه برندهای خودرویی دنیا، «فروش محصول» مساله‌ای حیاتی به‌شمار می‌رود و بنابراین طبیعی است هدف اولیه امثال پژوسیتروئن و رنو در ایران یا هر بازار دیگری، در درجه اول فروش و کسب سود باشد. نکته دیگر اینجاست که بازار ایران با توجه به انحصار نسبی و نیاز وافر به محصولات جدید و با کیفیت و دارای قیمت مناسب، طبعا می‌تواند نقش یک ناجی را برای خودروسازان خارجی بحران زده در فروش، ایفا کند. در واقع هرچند خارجی‌ها با نیت اولیه فروش و درآمدزایی راهی بازار ایران شده‌اند، با این حال در صورت تداوم این روند (ورود برندهای خارجی به بازار خودرو ایران)، می‌توان به افزایش رقابت در این بازار امید زیادی داشت.